“Η Γιαγιά, όμως, έχει πει πως μια γουλιά απ’ το νερό του Νείλου είναι σαν αρχαίο μαγικό φίλτρο”. Η Αίγυπτος, η ιστορία της, οι αδυναμίες της, οι άνθρωποί της και o ο φόβος αυτών για αλλαγή πρωταγωνιστούν μέσα από τα μάτια της Yasmine El Rashidi. Αυτός ο ευλογημένος τόπος των Θεών που τόσοι επιθύμησαν αλλά δεν κατάφεραν να υφαρπάξουν την αρχέγονη της ταυτότητα είναι το πεδίο συγκρούσεων και διενέξεων εδώ και πολλά χρόνια. Η συγγραφέας μέσα από ένα χρονικό εμπνευσμένο από το χρονικό του Μαρκές, μας αφηγείται τα προσωπικά της βιώματα και την δική της οικογενειακή ιστορία, τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις, τις αναμνήσεις της από μία αθώα εποχή και την ανάγκη επαναφοράς σε μία σταθερότητα που μοιάζει χαμένη στην μετάφραση και τις αντιπαλότητες. Κανείς δεν κινητοποιήθηκε τόσα χρόνια, όλα έμειναν στον πάγο του χρόνου και τώρα που ξύπνησαν έστω και την ύστατη στιγμή η χώρα ταλαιπωρείται από την ακυβερνησία αλλά και από την σύγχρονη Βαβέλ της τρομοκρατίας που μπορεί ανά πάσα στιγμή να την “ανατινάξει”. Το τίμημα που πληρώνεται είναι βαρύ για τα τόσα χρόνια της σιωπής σε μία χώρα που έζησε στην πολιτική αδράνεια και έχασε χρόνο να αντιμετωπίσει τις “πληγές” της. Αναφέρει χαρακτηριστικά: “Τα σημάδια της πιο πρόσφατης ιστορίας μας βρίσκονται παντού. Πρέπει να σκάψω, συνειδητά να προβάλω τον εαυτό μου σ’ ένα φανταστικό παρελθόν καθώς κάθομαι εδώ και γράφω”.
Η αφηγήτρια συγγραφέας ξεδιπλώνει μέσα από τις μνήμες της ως παιδί, έφηβη και γυναίκα την πορεία της ζωής της, μια ζωή γεμάτη ανεμελιά και ξεγνοιασιά, μια ζωή μέσα από τα μάτια της οικογενειοκρατίας και της αντίληψης των συγγενών της, μέσα από συγκεκριμένες συμπεριφορές που δεν επιδέχονται και πολλές μετατροπές. Όλα αυτά τα καθημερινά που σιγά σιγά κοίμισαν τον λαό και τον βόλεψαν έγιναν με φόντο τα πολιτικά γεγονότα που έχτισαν το σύγχρονο αιγυπτιακό κράτος, τις αντιπαραθέσεις με τα όμορα κράτη και κυρίως το Ισραήλ, την μετάβαση από τον Νάσερ στον Σαντάτ, την δολοφονία του τελευταίου, την χρόνια διακυβέρνηση υπό τον έλεγχο του Μουμπάρακ. Μέσα σε όλο αυτό το πολιτικό γίγνεσθαι, η Αίγυπτος και οι άνθρωποι δεν έπαψαν να ζουν, να ονειρεύονται, να σχεδιάζουν το μέλλον τους αλλά με βλέμμα στο παρελθόν να κατηγορούν τους εαυτούς του που δεν έστησαν νωρίτερα την ανατροπή ενός νωθρού και βολεμένου στην εξουσία προέδρου, του Μουμπάρακ που τους κράτησε όμηρους μίας νοσηρής και παθητικής πραγματικότητας. Χωρίς μεταρρυθμίσεις, δικαιοσύνη, αξιοκρατία, σύγχρονη αντίληψη το αιγυπτιακό κράτος χαροπαλεύει για την ίδια του την επιβίωση σε μία παγκοσμιοποίηση που το βρίσκει οπισθοδρομικό και αναχρονιστικό, δέσμιο των καρκινωμάτων που ποτέ δεν θεράπευσε. Οι εικόνες από την οικογένεια είναι ένα μείγμα χαράς και νοσταλγίας, λύπης και πικρίας για τις σχέσεις με τον απόμακρο πατέρα και την αυταρχική μητέρα. Παρά τα ανάμεικτα συναισθήματα, τις εντάσεις και τις δύσκολες στιγμές θυμάται ήρεμες και γαλήνιες στιγμές κοιτώντας αυτό που ο Νείλος προσφέρει, τα ατέλειωτα σιωπηλά δειλινά και ηλιοβασιλέματα αγκαλιά με τον ήλιο, τον ήλιο και το νερό που απαλύνουν τις συνειδήσεις και τις ξεκουράζουν. Έτσι που τα προβλήματα για λίγο παραμερίζονται και υπερισχύει η αιώνια μυστικότητα του τοπίου.
Το μυθιστόρημα είναι ένα χρονικό που διανέμεται σε τρία στάδια, σε τρία επεισόδια, τρεις διαφορετικές περιόδους της ζωής της συγγραφέως και πρωταγωνίστριας για να θυμίσει στους παλαιότερους και να μάθει στους νεότερους την σύγχρονη ιστορία και τι οδήγησε τελικά στην πολυπόθητη αλλά και αιματοβαμμένη επανάσταση ενάντια στον Μουμπάρακ και τον Μόρσι. Παράλληλα, θέλει διακαώς να καταδείξει την ασταθή πολιτική κατάσταση μιας χώρας που ενώ διαδραματίζει βασικό και κομβικό ρόλο στην περιοχή της Μεσογείου, αδυνατεί να διαχειριστεί το γεωγραφικό της πλεονέκτημα και καθίσταται πεδίο διαμάχης μεταξύ διαφορετικών συμφερόντων. Τα προβλήματα ξεκινούν όμως από το εσωτερικό, οι άνθρωποι φοβούνται την αλλαγή, αντιπαλεύονται το ίδιο τους το μέλλον και το υποσκάπτουν με την στασιμότητα που τους διακρίνει ενώ η νέα γενιά βυθίζεται ολοένα και περισσότερο στην ανασφάλεια. “Οι περισσότεροι νέοι δεν μπορούν να φτιάξουν ανεξάρτητα τη ζωή τους. Ο έρωτας είναι μια εξίσωση πόρων και οικογενειακού δέντρου”. Ο ήλιος πάνω από τις πυραμίδες όμως και πέρα από το Κάιρο και την Αλεξάνδρεια συνεχίζει να θυμίζει πως σε αυτό το σημείο της γης συνεχίζει να υπάρχει ένας κοιμώμενος θησαυρός, μια όαση που σε λίγο θα φανεί και πάλι στον ορίζοντα.
“Η κουλτούρα μας δεν ήταν μαθημένη στις αλλαγές. Η μονιμότητα ήταν αξία. Ζούσαμε στα σπίτια όπου γεννιόμασταν. Παντρευόμασταν και μετακομίζαμε στον ίδιο δρόμο. Οι δουλειές έμεναν ίδιες για δεκαετίες. Όσο λιγότερες αλλαγές, όσο λιγότερες μετακινήσεις, τόσο το καλύτερο. Ήταν μάλλον μια προοπτική σταθερότητας κι όχι καταπίεση αυτό που είχα εισπράξει μεγαλώνοντας”.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
“Όλες μου οι σβησμένες αναμνήσεις ήταν αναμνήσεις που τις ήθελα πίσω”.
Διαβάστε επίσης:
Χρονικό ενός τελευταίου καλοκαιριού – Yasmine El Rashidi
