Για όσο καιρό δεν μπορούμε να επισεκφθούμε τις κινηματογραφικές αίθουσες, φέρνουμε το σινεμά σπίτι σας, με προτάσεις αγαπημένων ταινιών και σκηνοθετών.
Ιοί, αναζήτηση βιώσιμων πλανητών, επαφή με εξωγήινες μορφές ζωής, τεχνητή νοημοσύνη, δυστοπικά περιβάλλοντα γεμάτα βία, αλλά και φουτουριστικοί χαρακτήρες που αναζητούν τα όρια της ανθρώπινης ύπαρξης και μοναξιάς. Αυτές είναι μερικές από τις χαρακτηριστικές θεματικές των ταινιών επιστημονικής φαντασίας που δημιουργήθηκαν από το 2000 έως το 2020, ενώ πίσω από αυτές βρίσκονται σχεδόν σε κάθε περίπτωση ευρύτεροι φιλοσοφικοί και κοινωνικοί προβληματισμοί.
Φυσικά, αυτό το τόσο ιδιαίτερο κινηματογραφικό είδος -που προχωρά παράλληλα με λογοτεχνικά αριστουργήματα του 20ου αιώνα και συγγραφείς όπως, ο Aldous Huxley, ο George Orwell, ο Ray Bradbury, ο Isaac Asimov, ο Philip K. Dick κ.ά.- έχει μια μακρά ιστορία που ξεκινά σχεδόν ταυτόχρονα με την απαρχή του μέσου. Ο Georges Méliès με την ταινία του Le Voyage dans la Lune εμπνέεται από τον Ιούλιο Βερν και μας οδηγεί στο φεγγάρι 67 χρόνια πριν την πραγματική προσγείωση του Απόλλων 11.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Το Metropolis (1927), το αριστούργημα του γερμανικού εξπρεσιονισμού από τον Φριτς Λανγκ, θεωρείται η πρώτη μεγάλης διάρκειας ταινία επιστημονικής φαντασίας, η οποία έθιξε τις κοινωνικές ανισότητες μιας δυστοπικής πόλης του μέλλοντος. Αργότερα, μερικοί από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες του 20ου αιώνα δημιούργησαν τις δικές τους απόπειρες στο είδος, αφήνοντας ανεξίτηλο το στίγμα τους. Ο Jean-Luc Godard με το Alphaville (1965), ο Stanley Kubrick με το 2001: A Space Odyssey (1968), αλλά και ο Andrei Tarkovsky με το Solyaris (1972) δημιούργησαν μνημειώδεις ταινίες εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου.
Εμπορικές επιτυχίες και ταινίες-σταθμοί για την πορεία του είδους υπήρξαν, επίσης, το Alien (1979), Planet of the Apes (1968), Mad Max (1979), Blade Runner (1982), και φυσικά η σειρά των Star Wars. Για πολλές από αυτές, έμελλε να δούμε και στον 21ο αιώνα σίκουελς και ριμέικς. Και ξαφνικά ήρθαν τα 90s, τα οποία μας εισήγαγαν σε μία καλτ αισθητική, γεμάτη παραισθήσεις και εφιάλτες με ταινίες που επανακαθόρισαν την αντίληψη του κινηματογραφικού κοινού για το τι σημαίνει sci-fi. Οι Δώδεκα Πίθηκοι (1995), η Gattaca (1997), το Existenz (1999) του David Cronenberg, το Matrix (1999) έδωσαν τον παλμό για την αλλαγή της χιλιετίας.
Εν αναμονή, λοιπόν, των ταινιών που θα σημαδέψουν την επόμενη δεκαετία και την μετά-Covid εποχή, όπως το περίφημο Dune -που καλώς εχόντων των πραγμάτων θα κυκλοφορήσει μέσα στο 2021- επιλέγουμε τις πιο ενδιαφέρουσες science fiction ταινίες του 21ου αιώνα. Αξίζει να αναφερθεί πως αυτές οι δύο δεκαετίες έδωσαν νέα πνοή στις σειρές επιστημονικής φαντασίας, για τις οποίες θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα εξίσου μεγάλο αφιέρωμα. Ενδεικτικά: Utopia, Black Mirror, Westworld, Dark, Altered Carbon, Stranger Things, Maniac, Devs, The Handmaid’s Tale και πολλές άλλες.
Donnie Darko (2001)
Ο κόσμος οδεύει προς το τέλος του μέσα από τα μάτια ενός ανήσυχου εφήβου. Εφιαλτικά οράματα, ανεξήγητα φαινόμενα και αναφορές σε βιβλία όπως το The Philosophy of Time Travel οδηγούν σε μία ονειρική και μπερδεμένη πλοκή, που περιλαμβάνει δύο διαφορετικές -εξίσου λυπηρές- εκδοχές. Η εφηβική αφύπνιση συνδυάζεται με φαντασιακό τρόπο με τα κακώς κείμενα ενός κόσμου, που αν μη τι άλλο κάποια στιγμή θα τελειώσει.
28 Days Later (2002)
Ο σκηνοθέτης του Trainspotting, Danny Boyle, δημιουργεί ένα μετα-αποκαλυπτικό θρίλερ γεμάτο ένταση, ευαισθησία και ρετρό αισθητική. Ένας τρομερά μεταδοτικός ιός εξαπλώνεται όταν μερικοί ακτιβιστές ελευθερώνουν χιμπατζήδες από ένα εργαστήριο. Οι άνθρωποι μετατρέπονται σε ζόμπι και οι επιζώντες αγωνίζονται (μάταια;) ενάντια στην αποκτήνωση.
2046 (2004)
Ο κεντρικός χαρακτήρας είναι ένας συγγραφέας με ενδιαφέρον παρελθόν, τον οποίο έχουμε ξαναγνωρίσει μέσα από τις ταινίες Days of Being Wild και In the Mood for Love, του Wong Kar-wai. Το φουτουριστικό του βιβλίο, με τίτλο 2046, μιλά για έναν κόσμο, όπου οι έρωτες δεν τελειώνουν ποτέ, αλλά ούτε καταφέρνουν να ξεκινήσουν όταν ερωτεύεσαι ανθρωποειδή ρομπότ.
District 9 (2009)
Εξωγήινοι που μοιάζουν με γιγαντιαία έντομα φτάνουν ως πρόσφυγες στη Γη, όπου και γκετοποιούνται. Η διαχρονική ανάγκη της ανθρωπότητας για μετανάστευση μεταμορφώνεται σε μία ιστορία επιστημονικής φαντασίας, στην οποία οι εξωγήινοι έχουν τουλάχιστον έναν τόπο για να επιστρέψουν. Η βαρβαρότητα της ανθρωπότητας, με τη χρήση βίας και όπλων κατά αμάχων, αλλά και τη διεξαγωγή πειραμάτων σε ζωντανούς οργανισμούς περιγράφεται με την δέουσα αποστασιοποίηση.
Moon (2009)
Ο άνθρωπος εκμεταλλεύεται τον ορυκτό πλούτο της σελήνης. Ο μοναδικός υπάλληλος της εν λόγω επιχείρησης βρίσκεται στον φυσικό δορυφόρο μας με μόνη του παρέα ένα μηχάνημα τεχνητής νοημοσύνης. Λίγο πριν την επιστροφή του στη γη, περίεργες παραισθήσεις τον οδηγούν στην αποκάλυψη άλλης μιας ιστορίας εκμετάλλευσης από το ανθρώπινο είδος.
Under the Skin (2013)
Μία καλλιτεχνική ταινία όπου η μοναξιά παρουσιάζεται σαν εξωγήινη ύπαρξη. Μία περιπλανώμενη γυναίκα παρασύρει άντρες σε μία περίεργη άβυσσο, αναζητώντας να ανακαλύψει το σώμα και τον εαυτό της. Το τι κρύβεται κάτω από το ορατό δέρμα της και από τον τρόπο ζωής της μένει να φανεί μέσω της επαφής της με άλλους ανθρώπους, αγνοώντας τους απώτερους σκοπούς τους.
Interstellar (2014)
Στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον η γη έχει πάψει να είναι φιλόξενη για το ανθρώπινο είδος. Η ανακάλυψη μίας σκουληκότρυπας οδηγεί μία ομάδα αστροναυτών στην εξερεύνηση νέων πλανητών και -χάρη στην καμπυλότητα του χρόνου- οι πληροφορίες μεταφέρονται και στη γη. Πρόκειται για μία επική ιστορία αποικισμού νέων πλανητών, του Κρίστοφερ Νόλαν, που προσπάθησε να είναι όσο πιο επιστημονικά ακριβής γινόταν, με μια δόση νοσταλγίας.
Ex Machina (2014)
Αν η ευφυΐα των ρομπότ μπορεί να ξεπεράσει αυτή των ανθρώπων είναι ένα ερώτημα που τίθεται από την επιστημονική φαντασία εδώ και δεκαετίες. Αλλά η ταινία αναζητά περαιτέρω έννοιες που σχετίζονται με την συνείδηση -ανεξαρτήτως του αν αυτή είναι ανθρώπινη ή όχι- όπως αυτή της ελευθερίας, της εξουσίας, της εμπιστοσύνης και τελικά, της επιβίωσης.
Arrival (2016)
12 εξωγήινα αεροσκάφη αιωρούνται πάνω από διάφορες πόλεις του κόσμου και ομάδες επιστημόνων αναλαμβάνουν να επικοινωνήσουν μαζί τους. Τα σύμβολα που ονομάζουμε γλώσσα και είναι ο θεμέλιος λίθος του πολιτισμού είναι ένα στοιχείο που εξετάζει αριστοτεχνικά η ταινία. Η ρευστότητα του χρόνου και η απόδραση από την γραμμική κατανόησή του είναι ζητήματα, που εξετάζει η ανθρωπότητα από όταν πέρασε στην εποχή της πληροφορίας.
Blade Runner 2049 (2017)
Η νεο-νουάρ αισθητική στο σίκουελ της περιβόητης ταινίας του 1982 συνοδεύεται από μία εξίσου ενδιαφέρουσα πλοκή. Τα AI, που γνωρίσαμε στην ταινία με τον Χάρισον Φορντ, αποδεικνύεται πως έχουν τη δυνατότητα να αναπαραχθούν βιολογικά. Και αυτή η πληροφορία έχει προεκτάσεις τόσο ως προς τη συνέχεια των παλιών χαρακτήρων, όσο και προς το μέλλον του αποικισμού νέων πλανητών.
Annihilation (2018)
Πέντε γυναίκες συμμετέχουν σε μία αποστολή εξερεύνησης ενός περίεργου φυσικού φαινομένου, ενώ όλες οι προηγούμενες προσπάθειες έχουν αποτύχει. Το φαινόμενο έχει ονομαστεί σπινθήρισμα (The Shimmer), καθώς μία λάμψη οριοθετεί την περιοχή στην οποία έχει εξαπλωθεί. Η πλοκή μπορεί να έχει μεταφυσικά κενά, αλλά η βασική ιδέα -που δεν είναι άλλη από την υπερίσχυση της φύσης- συνεχίζει να εξάπτει τη φαντασία.