12ο Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου Χανίων: Ανατολικός & Δυτικός Άνεμος

7 συναυλίες, 16 μουσικοί, 16 έργα. Μετακλήσεις διακεκριμένων ερμηνευτών, δημιουργίες σταθμοί στην ιστορία της μουσικής, ραγδαία ανερχόμενοι καλλιτέχνες, σταθερές παρουσίες με διεθνή αποδοχή, πολιτισμική εξωστρέφεια. Αυτά είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά του 12ου Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου Χανίων. Της διοργάνωσης που έχει καταξιωθεί στη συνείδηση κοινού και κριτικών. Ανεβάζοντας τον πήχη στην μουσικά/πολιτιστικά και τουριστικά δραστήρια Κρήτη. Φέτος, σε αυτό το εκλεκτικό Φεστιβάλ, το μόνο που αφιερώνεται αποκλειστικά στη μουσική δωματίου, φυσά Ανατολικός και Δυτικός Άνεμος. Με συναυλίες οι οποίες βάζουν σε πρώτο πλάνο τις καταβολές έργων που αντλούν από την Ανατολική και την Δυτική Ευρωπαϊκή παράδοση. Αφημένοι σε αυτόν τον συναρπαστικό θεματικό πυρήνα, αναρωτιόμαστε. Αλήθεια πόσα χωρίζουν και κυρίως πόσα ενώνουν το γεωγραφικό δίπολο Ανατολής Δύσης; Οι επτά συναυλίες του Φεστιβάλ, δύο εκ των οποίων θα πραγματοποιηθούν στο Θέατρο της Αρχαίας Άπτερας, ανοίγουν κι ανοίγονται σε έναν γόνιμο διάλογο. Συνθετών που έδρασαν και εμπνεύστηκαν σε διαφορετικές γωνιές της Ευρώπης. Δύο φαινομενικά αντίρροπες αισθητικές τάσεις, που όμως τροφοδοτούν, αντλούν κι εμπνέονται η μια την άλλη. Έργα του γερμανικού κλασικισμού και του ρομαντισμού διαδέχονται δημιουργίες από την Ρωσία, την Πολωνία, την Αρμενία και την Τσεχία (19ος και 20ός αι.). Μια διαφορετική, αντισυμβατική ανάγνωση της ευρωπαϊκής μουσικής. Μία απίστευτης συνοχής και δύναμης μουσική εμπειρία.

ΚΟΡΥΦΑΙΟΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, το Φεστιβάλ τιμούν με την παρουσία τους διεθνώς αναγνωρισμένοι ερμηνευτές εγγυώμενοι το υψηλό ερμηνευτικό επίπεδο. Μουσικοί που «παίζουν» για το κοινό αλλά και για την απόλαυση της μεταξύ τους ανταλλαγής. Στους σταθερούς επισκέπτες φέτος, για πρώτη φορά, προστίθεται ο βιολονίστας Ρόμαν Σίμοβιτς, Εξάρχων της Συμφωνικής Ορχήστρας του Λονδίνου κι η εξαίρετη βιολίστα Μιλένα Σίμοβιτς, που διαπρέπει τόσο στο χώρο της συμφωνικής μουσικής, όσο και στο πεδίο της μουσικής δωματίου.

Ο βραβευμένος Πορτογάλος φαγκοτίστας Rui Lopes κάνει επίσης το ντεμπούτο του στο Φεστιβάλ ερμηνεύοντας στο εμβληματικό Σεπτέτο του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, αλλά και το σαφώς επηρεασμένο από αυτό, Οκτέτο σε φα μείζονα του Φραντς Σούμπερτ.

Ακόμη, το ακμαίο Τρίο Zimbalist (Josef Špaček, Τιμόθεος Γαβριηλίδης – Πέτριν, George Xiaoyuan Fu), αποτελούμενο από διακεκριμένους αποφοίτους της κορυφαίας μουσικής Σχολής Curtis των ΗΠΑ, επιστρέφει στη διοργάνωση ερμηνεύοντας το παθιασμένο Πρώτο τρίο με πιάνο του Ρόμπερτ Σούμαν και αλλά και το σπαρακτικό Τρίο του Πολωνού Μ. Βάινμπεργκ, εμπνευσμένο από τη θηριωδία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

ΕΡΓΑ ΜΕ ΒΑΡΙΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ

Τα μεγάλα έργα υπερβαίνουν την εποχή και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες γεννήθηκαν. Έτσι και οι συνθέσεις που θα ακουστούν φέτος στο Φεστιβάλ είναι διαχρονικές κι επιδραστικές για το είδος της μουσικής δωματίου. Ενδεικτική του γερμανικού πνεύματος, η μουσική του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν δεν θα μπορούσε να λείπει: το περίφημο Σεπτέτο του, αν και νεανικό έργο, έγινε ένα από τα πιο αγαπητά και συχνά παιζόμενα έργα του, ήδη όσο ο συνθέτης ήταν εν ζωή.

Μια ολόκληρη συναυλία αφιερώνεται στα έργα για δύο πιάνα, ένας συνδυασμός που θα ακουστεί για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ. Οι γνωστοί Έλληνες πιανίστες, Βασίλης Βαρβαρέσος και Τίτος Γουβέλης, σταθεροί συντελεστές του Φεστιβάλ, ερμηνεύουν τις βαρυσήμαντες Παραλλαγές σε ένα θέμα του Χάυντν του Γιοχάνες Μπραμς και την αισθαντική Πρώτη Σουίτα του Σεργκέι Ραχμάνινοφ, μαζί με τις εκρηκτικά δεξιοτεχνικές Παραλλαγές σε ένα θέμα του Παγκανίνι του Βίτολντ Λουτοσλάφσκι.

Το Τρίο για βιολί, κλαρινέτο και πιάνο του Αράμ Χατσατουριάν, καθώς και το μοντερνιστικό Κουαρτέτο του Σεργκέι Προκόφιεφ αποτελούν πιο πνευματώδεις, ευαίσθητες και γεμάτες φρεσκάδα συνθέσεις.

ΓΕΡΑ ΘΕΜΕΛΙΑ

Προσωπικότητες με όραμα, μουσικολογικές γνώσεις κι ερμηνευτική εμπειρία βρίσκονται πίσω από τη σύνθεση ενός από τα πιο δυνατά κι εμβριθή καλλιτεχνικά προγράμματα Μουσικής Δωματίου. Πρόσωπα που αναγνωρίζονται από ειδικούς και μη συγκρότησαν πριν από 12 χρόνια την Καλλιτεχνική Επιτροπή του Φεστιβάλ. Κορυφαίοι Έλληνες καλλιτέχνες που επί μακρόν έχουν σκύψει κι εμβαθύνει πάνω από το απαιτητικό αυτό είδος. Και φέτος, οι διεθνώς αναγνωρισμένοι βιολονίστες Γιώργος Δεμερτζής και Noé Inui, ο βιολοντσελίστας Άγγελος Λιακάκης, οι πιανίστες Τίτος Γουβέλης και Βασίλης Βαρβαρέσος αλλά κι η ψυχή του Φεστιβάλ, ο άνθρωπος που στηρίζει κι οραματίστηκε το Chania Chamber Music Festival ο βιολονίστας κι επιχειρηματίας Γιώργος Μαθιουλάκης εγγυώνται επτά συναρπαστικές συναυλίες.

ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ ΕΡΜΗΝΕΥΤΩΝ

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, το Φεστιβάλ υποδέχεται και συστήνει στο κοινό νέα, πολλά υποσχόμενα ταλέντα. Δίπλα στη σταθερή ομάδα μουσικών του Φεστιβάλ και στις λαμπερές μετακλήσεις, φέτος, θα σταθούν νέοι Έλληνες μουσικοί που διαπρέπουν για τις ερμηνευτικές τους ικανότητες. Ο κλαρινετίστας Παναγιώτης Γιαννάκας, που μόλις ανέλαβε τη θέση του Α’ κλαρινέτου στην Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και διακρίνεται στους σπουδαιότερους διαγωνισμούς κλαρινέτου παγκοσμίως. Ο κορνίστας Άγγελος Σιωράς διετέλεσε μέλος της Ορχήστρας της Όπερας του Γκρατς πριν αναλάβει τη θέση του Α’ κόρνου στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Τέλος, τη φετινή -νεανική- ομάδα του Φεστιβάλ συμπληρώνουν η ομποίστα Κρινιώ Τρούλλου, ο βιολιστής Γιάννης Μαγειρόπουλος και ο βιολίστας Αντώνης Τζιβένης.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ

Δευτέρα, 26 Αυγούστου 2024 – ΣΥΝΑΥΛΙΑ 1
Αίθουσα Συνεδριακού Κέντρου Minoa Palace Resort

• ΡΟΜΠΕΡΤ ΣΟΥΜΑΝ (1810 – 1856)
  Τρίο με πιάνο αρ.1 σε ρε ελάσσονα, έργο 63
• ΜΙΕΤΣΙΣΛΑΒ ΒΑΪΝΜΠΕΡΓΚ (1919 – 1996)
  Τρίο με πιάνο αρ.1, έργο 24

• Trio Zimbalist:
  Josef Špaček, βιολί
  Τιμόθεος Γαβριηλίδης – Πέτριν, βιολοντσέλο
  George Xiaoyuan Fu, πιάνο

Οι συνθέτες παλεύουν με τους δαίμονές τους. Και μέσα από την πάλη αυτή βρίσκουν την (πρόσκαιρη;) λύτρωση, αλλά γεννούν μουσικές που συγκλονίζουν ως καταθέσεις ψυχής, ως μαρτυρίες ενός εσωτερικού αγώνα που δεν έχει όρια. Έτσι, δεν έχει όρια το πάθος της μουσικής του Σούμαν, η μανία της επιμονής του σε ρυθμούς και μελωδικά σχήματα, αλλά και η απόκοσμη φαντασία του που σαν να αίρεται κάποιες στιγμές πέραν του χώρου και του χρόνου. Ο Βάινμπεργκ από την άλλη είναι δέσμιος του χώρου και του χρόνου του, δέσμιος των δεινών που υπέστη ο ίδιος και όλη η ανθρωπότητα μέσα στη λαίλαπα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Και η μουσική του ξεπηδά από την ανάγκη να αφυπνίσει τις συνειδήσεις και να πει μουσικά ένα ηχηρό «ποτέ ξανά».

Τετάρτη, 28 Αυγούστου 2024 – ΣΥΝΑΥΛΙΑ 2
Αίθουσα Συνεδριακού Κέντρου Minoa Palace Resort

• ΡΟΜΠΕΡΤ ΣΟΥΜΑΝ (1810 – 1856)
  Εικόνες παραμυθιού (Märchenbilder) για βιόλα και πιάνο, έργο 113
  Milena Simović, βιόλα
  George Xiaoyuan Fu, πιάνο
• ΝΤΜΙΤΡΙ ΣΟΣΤΑΚΟΒΙΤΣ (1906 – 1975)
  Κοντσερτίνο για δύο πιάνο σε λα ελάσσονα, έργο 94
  Τίτος Γουβέλης, πιάνο
  George Xiaoyuan Fu, πιάνο
• ΙΓΚΟΡ ΣΤΡΑΒΙΝΣΚΥ (1882 – 1971)
  Τρία μέρη από τον «Πετρούσκα»
  Βασίλης Βαρβαρέσος, πιάνο
• ΑΝΤΟΝΙΝ ΝΤΒΟΡΖΑΚ (1841 – 1904)
  Τρίο με πιάνο αρ.4 σε μι ελάσσονα, έργο 90 “Dumky”
  Roman Simović, βιολί
  Τιμόθεος Γαβριηλίδης – Πέτριν, βιολοντσέλο
  George Xiaoyuan Fu, πιάνο

Τα παραμύθια, ως αποστάγματα λαϊκής σοφίας, έχουν κάτι το οικουμενικό και πανανθρώπινο, από όποια χώρα και αν προέρχονται. Τα έργα της συναυλίας αυτής λοιπόν μας αφηγούνται με τον τρόπο τους μύθους. Ο Ντβόρζακ ξετυλίγει μύθους από σλάβικες επικές μπαλάντες, που εναλλάσσουν το πένθιμο με το χαρμόσυνο, ο Στραβίνσκυ αφηγείται τις περιπέτειες του Πετρούσκα, μιας μαριονέτας που ζωντανεύει και ερωτεύεται, ενώ ο Σοστακόβιτς με το Κοντσερτίνο (που έγραψε για να παίζει με τον γιο του) εξιστορεί αθώα παιδικά παραμύθια. Από την άλλη, ο Γερμανός Ρόμπερτ Σούμαν σκόπιμα δεν αποκαλύπτει τις πηγές της έμπνευσής του αλλά μέσα από την καθαρόαιμα ρομαντική γραφή του αφήνει τη φαντασία μας ελεύθερη να μεταφερθεί σε εποχές και κόσμους ξεχασμένους, σε ηρωικές μάχες και αγνούς έρωτες με πριγκίπισσες και πριγκιπόπουλα…

Παρασκευή, 30 Αυγούστου 2024 – ΣΥΝΑΥΛΙΑ 3
Αίθουσα Συνεδριακού Κέντρου Minoa Palace Resort

• ΣΕΡΓΚΕΪ ΠΡΟΚΟΦΙΕΦ (1891 – 1953)
  Κουιντέτο σε σολ ελάσσονα, έργο 39 για όμποε, κλαρινέτο, βιολί, βιόλα και κοντραμπάσο
  Μακρίνα Τρούλλου, όμποε
  Παναγιώτης Γιαννάκας, κλαρινέτο
  Roman Simović, βιολί
  Milena Simović, βιόλα
  Κωνσταντίνος Σηφάκης, κοντραμπάσο
  Σονάτα για δύο βιολιά σε ντο μείζονα, έργο 56
  Roman Simović, βιολί
  Josef Špaček, βιολί
• ΦΕΛΙΞ ΜΕΝΤΕΛΣΟΝ (1809 – 1847)
  Κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 6 σε φα ελάσσονα, έργο 80
  Josef Špaček, βιολί
  Roman Simović, βιολί
  Milena Simović, βιόλα
  Άγγελος Λιακάκης, βιολοντσέλο

Ο Σεργκέι Προκόφιεφ ζώντας και δραστηριοποιούμενος για αρκετά χρόνια στο Παρίσι «ρούφηξε» την παρισινή μουσική πρωτοπορία διυλίζοντάς τη μέσα από τις γνήσια ρωσικές καταβολές της μουσικής του προσωπικότητας. Τα δύο έργα του που παρουσιάζονται στη συναυλία, καρποί εκείνης ακριβώς της εποχής της ζωής του, αναδεικνύουν πράγματι το ευρύ φάσμα της έμπνευσής του και την πολυσύνθετη μουσική του γλώσσα, που εξισορροπεί το λυρικό με το γκροτέσκο. Πλάι τους ίσταται ένα από τα πιο συγκινητικά κουαρτέτα του αιώνα του Ρομαντισμού, το Έκτο του Μέντελσον, που αν και είναι ένας θρήνος για τον θάνατο της αδελφής του, ξεπερνά τους περιττούς συναισθηματισμούς και εστιάζει στη νηφάλια, πνευματώδη εκφραστικότητα.

Σάββατο, 31 Αυγούστου 2024 – ΣΥΝΑΥΛΙΑ 4
Αίθουσα Συνεδριακού Κέντρου Minoa Palace Resort

• ΑΡΑΜ ΧΑΤΣΑΤΟΥΡΙΑΝ (1903 – 1978)
  Τρίο για βιολί, κλαρινέτο και πιάνο
  Josef Špaček, βιολί
  Παναγιώτης Γιαννάκας, κλαρινέτο
  Βασίλης Βαρβαρέσος, πιάνο
• ΦΡΑΝΤΣ ΣΟΥΜΠΕΡΤ (1797 – 1828)
  Οκτέτο σε φα μείζονα, D.803, για κλαρινέτο, φαγκότο, κόρνο, δύο βιολιά, βιόλα, βιολοντσέλο και κοντραμπάσο
  Παναγιώτης Γιαννάκας, κλαρινέτο
  Rui Lopes, φαγκότο
  Άγγελος Σιωράς, κόρνο
  Γιώργος Δεμερτζής, βιολί
  Noé Inui, βιολί
  Γιάννης Μαγειρόπουλος, βιόλα
  Άγγελος Λιακάκης, βιολοντσέλο
  Κωνσταντίνος Σηφάκης, κοντραμπάσο

Ένας αιώνας περίπου (1824–1932) χωρίζει τα δύο έργα της συναυλίας. Αλλά τα ενώνει η διάθεση των δύο συνθετών να διεισδύσουν στη μουσική της εποχής και του τόπου τους και ειδικά στην πιο ανάλαφρη και διασκεδαστική πλευρά της εμποτίζοντάς την βεβαίως με τη σοβαρότητα της γεμάτης φινέτσα και ευφυία τέχνης τους. Ο Σούμπερτ στη Βιέννη του 19ου αιώνα ακολουθεί με το Οκτέτο του τα πρότυπο του αριστουργηματικού Σεπτέτου του Μπετόβεν, ενώ ο Χατσατουριάν, φοιτητής ακόμα στο Ωδείο της Μόσχας, έχει πλήρως συνειδητοποιήσει την ομορφιά και την αλήθεια που μπορεί να αντλήσει από το στιλ της παραδοσιακής μουσικής της Αρμενίας και πάνω σε αυτή συνθέτει το γεμάτο ζωντάνια Τρίο του για έναν ασυνήθιστο τότε συνδυασμό οργάνων.

Κυριακή, 1 Σεπτεμβρίου 2024 – ΣΥΝΑΥΛΙΑ 5
Αίθουσα Συνεδριακού Κέντρου Minoa Palace Resort

• ΓΙΟΧΑΝΕΣ ΜΠΡΑΜΣ (1833 – 1897)
  Παραλλαγές πάνω σε ένα θέμα του Χάυντν για δύο πιάνα, έργο 56b
• ΒΙΤΟΛΝΤ ΛΟΥΤΟΣΛΑΦΣΚΙ (1913 – 1994)
  Παραλλαγές πάνω σε ένα θέμα του Παγκανίνι για δύο πιάνα
• ΣΕΡΓΚΕΪ ΡΑΧΜΑΝΙΝΟΦ (1873 – 1943)
  Σουίτα αρ.1 για δύο πιάνα σε σολ ελάσσονα, έργο 5 “Fantaisie-tableuax”

• Βασίλης Βαρβαρέσος, πιάνο
• Τίτος Γουβέλης, πιάνο

Το πιάνο ως γνήσια πολυφωνικό όργανο, είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με έναν πλούσιο, συμφωνικών διαστάσεών ήχο, αλλά και με την έντονη δεξιοτεχνική λάμψη, που τόσο συχνά δεσπόζει στο ρεπερτόριό του. Όταν μάλιστα δύο πιάνα καλούνται να συνυπάρξουν και να συμπορευθούν και μάλιστα στην υπηρεσία σπουδαίων μουσικών συλλήψεων, το ηχητικό αποτέλεσμα δεν μπορεί παρά να είναι κατακλυσμιαίο και σαρωτικό. Σε αυτή την αίσθηση στόχευσε ο Μπραμς με τις μεγαλοπρεπείς παραλλαγές του, ο Ραχμάνινοφ με την αισθησιακή, έντονα ερωτική Πρώτη του Σουίτα αλλά και ο κορυφαίος Πολωνός συνθέτης του 20ου αιώνα, Βίτολντ Λουτοσλάφσκι με τις παραλλαγές του σε ένα θέμα του Παγκανίνι, που αποτελούν ένα από τα δημοφιλέστερα έργα για δύο πιάνα όλων των εποχών.

Τρίτη, 3 & Τετάρτη 4 Σεπτεμβρίου 2024 – ΣΥΝΑΥΛΙΑ 6 & 7
Θέατρο Αρχαίας Άπτερας

• ΛΟΥΝΤΒΙΧ ΒΑΝ ΜΠΕΤΟΒΕΝ (1770 – 1827)
  Σεπτέτο σε μι ύφεση μείζονα, έργο 20, για κλαρινέτο, φαγκότο, κόρνο, βιολί, βιόλα, βιολοντσέλο και κοντραμπάσο
  Παναγιώτης Γιαννάκας, κλαρινέτο
  Rui Lopes, φαγκότο
  Άγγελος Σιωράς, κόρνο
  Noé Inui, βιολί
  Αντώνης Τζιβένης, βιόλα
  Άγγελος Λιακάκης, βιολοντσέλο
  Κωνσταντίνος Σηφάκης, κοντραμπάσο
• ΠΙΟΤΡ ΙΛΙΤΣ ΤΣΑΪΚΟΦΣΚΥ (1840 – 1893)
  Σεξτέτο εγχόρδων σε ρε ελάσσονα, έργο 70 «Ανάμνηση από τη Φλωρεντία» (Souvenir de Florence)
  Noé Inui, βιολί
  Γιάννης Μαγειρόπουλος, βιολί
  Γιώργος Δεμερτζής, βιόλα
  Αντώνης Τζιβένης, βιόλα
  Άγγελος Λιακάκης, βιολοντσέλο
  Τιμόθεος Γαβριηλίδης – Πέτριν, βιολοντσέλο

Το Σεπτέτο του Μπετόβεν, αν και έργο σχετικά νεανικό και μακριά ακόμα από τα σφοδρά πάθη και τη στιβαρή δραματικότητα που τόσο έντονα χαρακτηρίζουν μεταγενέστερα έργα του, ήταν ένα από τα δημοφιλέστερα έργα του όσο ζούσε – και παραμένει μέχρι σήμερα, χάρη στη φρεσκάδα των θεμάτων του και τη ζωντάνια της πλοκής ανάμεσα στους εκτελεστές του. Κάτι ανάλογο ισχύει και στο Σεξτέτο του Τσαϊκόφσκι, μόνο που εδώ ο συνθέτης, στας δυσμάς του βίου του, αναζητά τη χαμένη του αθωότητα στην αθάνατη ιταλική μελωδικότητα καταδυόμενος παράλληλα και στα ερεβώδη βάθη της παθιασμένης ρωσικής ψυχής του.

Οι συναυλίες στην Αρχαία Άπτερα εντάσσονται στο Φεστιβάλ Κρήτης – Συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Κρήτης & την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων.

To 12ο Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου Χανίων πραγματοποιείται υπό την αιγίδα και με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού.