Φάουστ του Γκαίτε από τον Μιχαήλ Μαρμαρινό στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών

Τρία χρόνια μετά την τελετή των εγκαινίων της σε δική του σύλληψη και σκηνοθεσία, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επιστρέφει στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης και για πρώτη φορά, καταπιάνεται με τον αρχετυπικό μύθο της νεότερης ευρωπαϊκής σκέψης, τον μύθο του Φάουστ, από τις 15 Ιανουαρίου έως τις 2 Φεβρουαρίου 2014, σε μετάφραση του Πέτρου Μάρκαρη.

Ο διεθνώς καταξιωμένος εικονοκλάστης σκηνοθέτης καταπιάνεται με το μύθο εκείνου που πούλησε τη ψυχή του στο Διάβολο σε μια περιπετειώδη παράσταση-κατάβαση στην άβυσσο της Επιθυμίας.

Αντλώντας το πρώτο του υλικό από το έργο-κοιτίδα του νεότερου ευρωπαϊκού πνεύματος, τον Φάουστ (1828-9) του Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε, στην έμμετρη μετάφραση του Πέτρου Μάρκαρη, και από τον προγενέστερο Δόκτορα Φαούστους (1604) του Κρίστοφερ Μάρλοου, αξιοποιώντας, όμως, τόσο τις «μεταμορφώσεις» του μύθου όσο κι ένα πλήθος από διακειμενικές αναφορές, μεταγραφές, προσωπικές αφηγήσεις και ομολογίες καθώς και τα τραγούδια μιας παιδικής χορωδίας, ο Μαρμαρινός «διευθύνει» μια παράσταση-περιπέτεια στο βυθό της δυτικής Ποίησης, Φιλοσοφίας, Ιστορίας και της ανθρώπινης Ψυχής. Η παράσταση θα εξελίσσεται σε απροσδόκητους χώρους της Στέγης από έναν εξαιρετικό θίασο, με προεξάρχοντα τον Ακύλλα Καραζήση.

«Μια απόλυτα προσωπική κατάβαση στη σκοτεινιά της ανθρώπινης Επιθυμίας, σ’ αυτήν τη νέκυια του ευρωπαϊκού πνεύματος, σε ένα κείμενο/επιχείρημα που ταξιδεύει μαζί μας σε κάθε κρίσιμη περίοδο της ανθρώπινης Ιστορίας»: έτσι περιγράφει το πολλά υποσχόμενο εγχείρημα ο ίδιος ο πρωτοπόρος Έλληνας σκηνοθέτης που εδώ και τριάντα χρόνια μας με ρηξικέλευθα θεατρικά διαβήματα.

Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός σπούδασε Βιολογία (με κατεύθυνση Νευρο-βιολογία), Υποκριτική και Θέατρο. Το 1983-4 ίδρυσε την εταιρεία Θεάτρου «διπλούς Έρως», η οποία αργότερα μετονομάστηκε σε «Theseum Ensemble» και αξιοποίησε σαν βάση της το θέατρο Θησείον. Από τις πρώτες του παραστάσεις στα μέσα της δεκαετίας του 1980 με σταθερή συνεργάτιδα την Αμαλία Μουτούση μέχρι τα κορυφαία θεάματα Ρομαντισμός και Άμλετ τη δεκαετία του ‘90 και από τα περίφημα έργα-σταθμούς Εθνικός Ύμνος το 2002 και Olympic Games το 2005 έως τις μνημειώδεις και site-specific περφόρμανς σε κείμενα του Δημήτρη Δημητριάδη Πεθαίνω σα Χώρα και Insenso στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός παραμένει σημείο αναφοράς για το σύγχρονο ελληνικό θέατρο και δη για την πειραματική σκηνή του.

To Μάρτιο του 2013 βρέθηκε στο Παρίσι, και μάλιστα στο φημισμένο θέατρο της Comédie Française, όπου σκηνοθέτησε τη Φαίδρα του Ρακίνα με το ανσάμπλ του ιστορικού γαλλικού θεάτρου. Ο Μαρμαρινός είχε παρουσιάσει για πρώτη φορά δουλειά του στο γαλλικό κοινό, αφήνοντας τις καλύτερες εντυπώσεις, το 2007, όταν ανέβασε στο θέατρο Odéon, στο πλαίσιο του Festival d’Automne, το Πεθαίνω σαν χώρα του Δημητριάδη. Κατά καιρούς έχει συνεργαστεί με σημαντικούς δημιουργούς, όπως ο Heiner Goebbels και οι Rimini Protokoll.

Στην παράσταση του Μιχαήλ Μαρμαρινού ακούγεται η έμμετρη μετάφραση του γνωστού μεταφραστή, συγγραφέα και σεναριογράφου Πέτρου Μάρκαρη στον Φάουστ του Γκαίτε, η οποία κυκλοφορεί στα ελληνικά, σε δίγλωσση μάλιστα έκδοση και με εισαγωγή και σχόλια του μεταφραστή, από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Πρόκειται για ένα μεταφραστικό άθλο, αν αναλογιστούμε πως η τραγωδία του Γκαίτε είναι ένα έργο συνολικής έκτασης 12.111 στίχων. Ο Μάρκαρης ξεκίνησε τη μετάφραση του Φάουστ τον Ιούνιο του 1997, ύστερα από πρόταση του Νίκου Κούρκουλου, ο οποίος επιθυμούσε να ανεβάσει το έργο του Γκαίτε στο Εθνικό Θέατρο. Ο Μάρκαρης ολοκλήρωσε τη μετάφραση τον Ιούλιο του 2000 – ήταν «ένα θηριώδες εγχείρημα», όπως έχει παραδεχτεί, απόλυτα δικαιωμένο όμως αν κρίνουμε από το θαυμαστό αποτέλεσμα. Τελικά, η μετάφραση του Μάρκαρη αξιοποιήθηκε μεν στο Εθνικό θέατρο αλλά μετά το θάνατο του Νίκου Κούρκουλου, στην παράσταση Φάουστ που ανέβηκε το 2009 στο Εθνικού θεάτρου σε από κοινού σκηνοθεσία – δραματουργική επεξεργασία των Γιώργου Γάλλου, Βασίλη Μαυρογεωργίου, Αργύρη Ξάφη, Ομάδας blitz (Γιώργος Βαλαής, Αγγελική Παπούλια, Χρήστος Πασσαλής) και Αργυρώς Χιώτη.

Τη δραματουργική επεξεργασία της παράστασης έχει αναλάβει ένας από τους πιο διακεκριμένους δραματουργούς της Ευρώπης, ο γερμανικής καταγωγής Άρμιν Κέρμπερ. Συνεργάτης πολλών ευρωπαϊκών θεάτρων, όπως του Theater Neumarkt της Ζυρίχης, του Stadttheater της Βέρνης, του Stadsteater της Ουψάλα και του Nederlands Danse Theater της Χάγης, ο Κέρμπερ είναι επίσης καθηγητής πανεπιστημίου και συνεργάτης του πολιτιστικού περιοδικού για τις σύγχρονες παραστατικές τέχνες DU-Magazine. Το 2012 συνεργάστηκε με το Εθνικό θέατρο της Ελλάδας ως δραματουργός στην παράσταση Ορφέας στον Άδη, που ανέβηκε σε σκηνοθεσία της Ελβετίδας Barbara Weber.

Παράλληλη δράση: Κυριακή 19 Ιανουαρίου
Συζήτηση μετά την παράσταση με τον Μιχαήλ Μαρμαρινό