«Έφυγε» ο Κωστής Παπαγιώργης

Ο Κωστής Παπαγιώργης, ο σημαντικότατος διανοούμενος, δοκιμιογράφος, κριτικός λογοτεχνίας και μεταφραστής, ο επί σειρά ετών πολύτιμος συνεργάτης των Εκδόσεων Καστανιώτη, δεν βρίσκεται πια ανάμεσά μας. Κατέληξε σήμερα έπειτα από αιφνίδια και σοβαρή περιπέτεια της υγείας του, περνώντας έτσι «ανεπιστρεπτί στο χώρο του αοράτου».

Ο Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε το 1947 στο Νεοχώρι Υπάτης, όπου υπηρετούσε ο πατέρας του ως δημοδιδάσκαλος. Από το 1951 έως το 1960 έζησε στην Παραλία Κύμης.

Το 1966 μετέβη για έναν χρόνο στη Θεσσαλονίκη για σπουδές Νομικής, την οποία εγκατέλειψε λόγω Χούντας. Βρέθηκε για μια επταετία στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε μαθήματα Φιλοσοφίας στο Βενσέν. Το 1975 επέστρεψε στην Αθήνα. Έκτοτε ασχολήθηκε με τη μετάφραση σημαντικών φιλοσοφικών έργων (Πασκάλ, Κίρκεγκωρ, Φουκώ, Σιοράν, Ντεριντά κ.ά.) αλλά και με τη συγγραφή δοκιμίων που αγαπήθηκαν και διαβάστηκαν από χιλιάδες αναγνώστες για την πρωτοτυπία των θεμάτων τους (μέθη, ζηλοτυπία, μισανθρωπία, φιλία, φόβος, μνησικακία, θάνατος κ.ά.), για την περίτεχνη γλώσσα και για το ιδιαίτερο ύφος: όλα χαρίσματα ενός μεγάλου σύγχρονου λογίου που διέθετε γνήσια λαϊκή εκφραστικότητα, τόσο στην επαφή του με τους ανθρώπους όσο και στα γραπτά του.

Στις Εκδόσεις Καστανιώτη ήταν διευθυντής των σειρών «Ελάσσονα Φιλοσοφικά», «Μείζονα Φιλοσοφικά» και «Μέγιστα Φιλοσοφικά». Συνεργάστηκε ακόμα με πολλά περιοδικά (Αθηνόραμα, Αντί, Το Δέντρο, Ο Κόσμος του Βιβλίου κ.ά.), εφημερίδες (Lifo, Επενδυτής και, παλαιότερα, Απογευματινή), καθώς και με πόρταλ στο διαδίκτυο (Protagon κ.ά.).

Το 2002 τιμήθηκε με το Κρατικό Λογοτεχνικό Βραβείο Μαρτυρίας-Χρονικού για το βιβλίο του Κανέλλος Δεληγιάννης. Ήταν παντρεμένος με τη Ράνια Σταθοπούλου.

Έργα του: Αλέξανδρος Αδαμαντίου Εμμανουήλ, Γεια σου, Ασημάκη, Εμμανουήλ Ξάνθος (Ο Φιλικός), Ζώντες και τεθνεώτες, Η κόκκινη αλεπού — Οι ξυλοδαρμοί, Η ομηρική μάχη, Ίμερος και κλινοπάλη, Κανέλλος Δεληγιάννης, Κέντρο Δηλητηριάσεων, Λάδια ξίδια, Μυστικά της συμπάθειας, Ντοστογιέφκι, Ο Χέγκελ και η γερμανική επανάσταση, Περί μέθης, Περί μνήμης, Σιαμαία και ετεροθαλή, Σύνδρομο αγοραφοβίας, Σωκράτης (Ο νομοθέτης που αυτοκτονεί), Τα γελαστά ζώα, Τα καπάκια (Βαρνακιώτης, Καραϊσκάκης, Ανδρούτσος), Τρία μουστάκια (Ψιχία μηδενισμού).

Όλοι εμείς, οι άνθρωποι των Εκδόσεων Καστανιώτη, αποχαιρετούμε τον Κωστή Παπαγιώργη με βαθιά οδύνη, κρατώντας ως παρακαταθήκη και διαδίδοντας ες αεί το σπουδαίο έργο του· ενθυμούμενοι πάντα ότι «στον κόσμο της ισχύος και της δυνάμεως, μόνον οι ανυπόστατες σκιές προσφέρουν κάποια παραμυθία».

Πάντα μέσα από ένα διάτρητο παρόν, ο θάνατος πλήττει το μέλλον, όχι το παρελθόν. Ο νεκρός έζησε, αλλά δεν μπορεί να ξαναζήσει, ούτε να αλλάξει κάτι από τα όσα ήδη έχουν παρέλθει. Η ορφάνια του βίου του είναι ότι, ενώ άλλοτε συμπορευόταν με τη ζωή, ακολουθούσε τις καμπές του χρόνου, είχε την ελευθερία να αναμορφώνει κατά βούληση το νόημα του παρελθόντος, τώρα —νικημένη σκιά καθώς είναι— μένει αμέτοχος. Σαν αδέσποτη μνήμη, η ζωή του παραδίδεται στους άλλους ενώ το μέλλον του ξεριζώνεται τελεσίδικα. Κάθε άνθρωπος χωρίς μέλλον, ήτοι κάθε νεκρός, αποκεφαλίζεται, καταντάει ιστορία στα χείλη των άλλων, αφορμή για ατελεύτητες δηώσεις και παρεξηγήσεις. Υπάρχει ένας άταφος βιωμένος χρόνος που κληροδοτείται εξ ολοκλήρου ή εξ αδιαιρέτου στους επιζώντες. Το απισχνασμένο κορμί μπορεί να σφαλίστηκε στο μνήμα, αλλά τα πεπραγμένα του βιωμένου χρόνου δεν περιχωρούνται.

Είναι απεριχώρητα. Σβήνουν και ανάβουν με το ρυθμό που σβήνουν και ανάβουν τα ίχνη κάθε αδέσποτης ζωής.

Κωστής Παπαγιώργης, Ζώντες και τεθνεώτες

Η κηδεία του θα τελεστεί την Δευτέρα 24 Μαρτίου στις 16:00 από το Κοιμητήριο Χαλανδρίου.