Βιβλίο: Πείτε μου πως είν' το δέντρο – Μάρκος Άνα

“Εσύ είσαι το πρόσωπο που περιμέναμε, αναστημένος, ν’ ακτινοβολείς λες και σ ‘εσένα επρόκειτο να ξαναζήσουν αγωνιζόμενοι οι πεσόντες”. Αυτά γράφει ο Πάμπλο Νερούντα για τον Μάρκος Άνα, τον ποιητή, τον αγωνιστή, τον θαρραλέο, πάνω από όλα τον άνθρωπο.

Αυτόν που 23 χρόνια φυλακής δεν ήταν αρκετά για να καταπνίξουν την αξιοπρέπειά του, την μαχητικότητά του, το σθένος του και την δίψα του για ζωή. Ο Ζοζέ Σαραμάγκου στον πρόλογο του βιβλίου εκφωνεί έναν λόγο συγκινητικό και αληθινό για αυτά που οι φυλακισμένοι του καθεστώτος Φράνκο ένιωσαν στο πετσί τους όλα τα χρόνια του εγκλεισμού τους. Ύψωσαν το ανάστημά τους, έλαμψαν με την γενναιότητα της ψυχής τους και κράτησαν ψηλά το λάβαρο της δικής τους επανάστασης. Όπου επανάσταση η ελευθερία τους, το πρώτο και μέγα κεκτημένο που όταν καταπατάται μοιάζει η γη να χάνεται κάτω από τα πόδια. Ο Μάρκος Άνα, είναι μία φυσιογνωμία ιερατική, μεγαλειώδης που με απλότητα και δυναμικότητα κατάφερε να αποκτήσει την πολυπόθητη έξοδο από αυτήν την επίγεια κόλαση.

Είναι μία μαρτυρία που γεμίζει ρίγη και ανατριχίλα όταν κανείς διαβάζει αυτές τις σελίδες γεμάτες πόνο, αγωνία, λαχτάρα, θλίψη αλλά και τρυφερότητα, αλληλεγγύη για τον πλησίον, αισιοδοξία για το μέλλον γιατί πάντα υπάρχει στην άκρη του παραθύρου ένα περιστέρι που θα φέρει την υπομονή (Σεφέρης) και μετά ένα χαρμόσυνο μήνυμα. Ο Μάρκος Άνα, καταθέτει σε λίγες σελίδες μία ολόκληρη ζωή που κύλησε δύσκολα,  απελευθερώθηκε από τα δεσμά και τις αλυσίδες το 1961 μετά από πολύχρονες προσπάθειες και αγώνες διάρκειας που πρωτοστάτησαν προσωπικότητες όπως η βασιλομήτωρ του Βελγίου, ποιητές όπως ο Νερούντα και ο Ραφαέλ Αλμπέρτι, οι οποίοι όπως και πολλοί άλλοι, τα ονόματα των οποίων δεν χωράνε για να αναφερθούν όλα, έκαναν τα αδύνατα δυνατά για να πειστεί ο αδυσώπητος και σκληρός μηχανισμός του φρανκικού καθεστώτος να αφεθεί ελεύθερος ο Μάρκος Άνα. Ο τελευταίος συμβόλιζε την ελπίδα πως ο πόλεμος κατά του απολυταρχισμού δεν έχει χαθεί και πως οι κερκόπορτες των βασανιστηρίων κάποια στιγμή θα καταλυθούν. Από το 1938 όταν και σε ηλικία 17 ετών συνελήφθη κατά την διάρκεια του Ισπανικού εμφυλίου μέχρι και το 1961, ανέπτυξε μέσα στις φυλακές δράση ειρηνοποιού για τη σωτηρία του ίδιου και των συναγωνιστών του, έζησε την φρίκη των εκτελέσεων φίλων φυλακισμένων και για λίγο γλίτωσε δύο φορές την δική του εκτέλεση. Από το κελί του, το καταφύγιό του και το “σπίτι” που διέμεινε αυτά τα χρόνια δεν σταμάτησε ποτέ να ονειρεύεται, να ελπίζει και κύριο όπλο του για όλα αυτά ήταν η γραφή.

Γράφει χαρακτηριστικά ο ίδιος: “Και μέσα σ’ αυτήν την ατμόσφαιρα άρχισα να γράφω ή να συνθέτω αποστηθίζοντας, χωρίς να ξέρω καν την τέχνη του ποιήματος, αφήνοντας τον εαυτό μου να παρασύρεται από έναν μουσικό ρυθμό που αναδυόταν από μέσα μου”. Στα ποιήματά του, αποτέλεσμα της κρυφής του ανησυχίας για το τώρα και το αύριο, καταγράφεται το ηθικό ενός ανθρώπου τελματωμένου, βυθισμένου στο σκοτάδι που ανυπομονεί και τίθεται ενώπιον της ζωής και του θανάτου. Η μέρα με την νύχτα εναλλάσσονται σε ένα συνεχές παιχνίδι και μέσα στο μυαλό του που είναι κυριευμένο από την σκέψη του έξω κόσμου και την ελπίδα να τον ξαναδεί και να ξαναζήσει, διαφαίνεται μία αχτίδα σαν την γραμμή του ήλιου που χτενίζει τις γρίλιες. Στην ψυχή του πνίγονται οι προσδοκίες και στο χαρτί στάζει το μελάνι που μαρτυρά το σφίξιμο και την οδύνη από τον ήχο των μυδραλιοβόλων και τις φωνές των συντρόφων του που πηγαίνουν σαν τα πρόβατα στην σφαγή. Δεν χωράει ο νους τις κακουχίες, τον εξευτελισμό και την καταδυνάστευση των βασικών δικαιωμάτων. Το δικτατορικό καθεστώς του Φράνκο που εγκαταστάθηκε πάνω από 35 χρόνια και που βίωσε με κάθε βάναυσο τρόπο η ισπανική κοινωνία χαρακτηριζόταν από μία ανελέητη σκληρότητα που συνέθλιβε κάθε ίχνος ανθρωπιάς, σαν το σκουλήκι που κυλάει στο χώμα να είχε μεγαλύτερη αξία από μία ανθρώπινη ζωή.

Ο Μάρκος Άνα με ανάστημα ανθρώπου λιτού και ρομαντικού μετά την πολυπόθητη απελευθέρωσή του έκανε οικογένεια, αυτός που δεν είχε την παραμικρή ιδέα πως κάποια μέρα η ζωή θα του χαμογελούσε αναδρομικά. Κινήθηκε σε ένα συνεχές ταξίδι αποκατάστασης του ονόματος του και σε μία συνεχή πάλη με το μεγαθήριο του φρανκικού μηχανισμού για να διαδώσει απανταχού στον κόσμο τα πεπραγμένα, τα έργα και τις ημέρες μίας πολιτικής προπαγάνδας που σκοπό είχε να στείλει στο απόσπασμα ολόκληρες στρατιές κομμουνιστών και επαναστατών που μοχθούσαν για ένα και μοναδικό επίτευγμα, την ελευθερία. Έγραψαν για εκείνον: “Ένας άνθρωπος που, ενώ άφησε όλη τη νιότη του και τη μισή ζωή του στις φυλακές, εκφράζει, δίχως μίση και πικρίες, ένα μήνυμα αγάπης και ελπίδας για την Ισπανία”. Αυτό είναι το μεγαλείο του ανθρώπου που καταπατούνται οι αξίες του, να γυρίζει από την άλλη το κεφάλι και να ορθώνει το ανάστημά του για να αντιμετωπίσει τα θηρία που θέλουν να τον κατασπαράξουν. Με απαράμιλλο το αίσθημα της επιβίωσης να τον κυριεύει και να τον πολιορκεί έδιωξε μακριά τα φαντάσματα και τις σκιές της απειλής, έγραψε τις αναμνήσεις του και βγήκε στο ξέφωτο για να βροντοφωνάξει πως έσπασε τον γόρδιο δεσμό με προτεταμένο το στήθος του κουράγιου του.

“Σε ακραίες καταστάσεις όμως λειτουργούν ηθικοί και στοιχειώδεις μηχανισμοί άμυνας, που σε ενδυναμώνουν και σου επιτρέπουν να θέσεις σε δοκιμασία τη σταθερότητα των ιδεών σου”

“Τη ζωή μου
μπορώ να σας τη διηγηθώ με δύο λέξεις
Ένα προαύλιο.
Ένα κομματάκι ουρανού
απ’ όπου καμιά φορά περνάει
κάποιο χαμένο σύννεφο
και κάποιο πουλί που προσπαθεί να ξεφύγει απ’ τα φτερά του”

Το βιβλίο του Μάρκος Άνα, Πείτε μου πως είν’ το δέντρο, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Διαβάστε πληροφορίες για το βιβλίο, εδώ.