Το 2021, το Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία Εν Αθήναις) αποφάσισε να θεσμοθετήσει ένα ετήσιο βραβείο λογοτεχνικής μετάφρασης, με χρηματικό έπαθλο αξίας 1.000 ευρώ. Έτσι, στις 11 Οκτωβρίου 2021 απονεμήθηκε το 1ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ. Το εν λόγω βραβείο απονέμεται στον μεταφραστή, τη μεταφράστρια ή τη μεταφραστική ομάδα που πραγματοποίησε κατά τη διάρκεια του αμέσως προηγούμενου φυσικού έτους, σύμφωνα με την ημερομηνία έκδοσης του έργου και καταχώρισής του στη βάση δεδομένων της BIBΛΙΟNET, την καλύτερη μετάφραση ή αναμετάφραση λογοτεχνικού έργου (μυθιστόρημα, συλλογή διηγημάτων, δραματικό κείμενο, συλλογή ποιημάτων ή ανθολογία ενός ή περισσότερων ποιητών) από τα ισπανικά, πορτογαλικά, καταλανικά ή βασκικά στα ελληνικά.
Την Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Μετάφρασης, η κριτική επιτροπή για το 2ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ – αποτελούμενη από πέντε άτομα – θα ανακοινώσει το όνομα του νικητή ή της νικήτριας. Το βραβείο θα απονεμηθεί από τον Μιχάλη Κλαπάκι, ο οποίος κέρδισε το 1ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ για τη μετάφραση του θεατρικού έργου Ματωμένος Γάμος του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα (Εκδόσεις Σκαρίφημα).
Κατά τη διάρκεια του 2021 εκδόθηκαν στην Ελλάδα περισσότερα από 80 βιβλία μεταφρασμένα από τα ισπανικά, τα βασκικά, τα καταλανικά και τα πορτογαλικά. Στο Φεστιβάλ ΛΕΑ έφτασαν 62 βιβλία, εκ των οποίων η κριτική επιτροπή επέλεξε τα 8 για τη βραχεία λίστα.
2ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ – Σκεπτικό της Κριτικής Επιτροπής
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η Κριτική Επιτροπή του 2ου Βραβείου Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, αφού διάβασε την παραγωγή λογοτεχνικών έργων μεταφρασμένων από ισπανικά, πορτογαλικά και καταλανικά στα ελληνικά, αποφάσισε ομόφωνα και κοινοποιεί τη βραχεία λίστα των υποψηφίων προς βράβευση βιβλίων καθώς και τα κριτήρια αξιολόγησής τους.
Τα κριτήρια αξιολόγησης ήταν τα εξής:
α) η εμβάθυνση στη μοναδικότητα κάθε πρωτοτύπου από τον μεταφραστή ή τη μεταφράστρια και η ανάδειξή της·
β) η επινοητικότητα, η δημιουργικότητα και η απαιτούμενη ακρίβεια και ευστοχία σε ζητήματα που αφορούν τον παραγόμενο στα ελληνικά λόγο·
γ) ο βαθμός των ειδικών δυσκολιών καθώς και το «ειδικό βάρος» του κάθε έργου στη γλώσσα στην οποία εκφράζεται και στο πολιτιστικό πλαίσιο το οποίο απηχεί.
Η βραχεία λίστα των προτεινόμενων προς βράβευση μεταφραστών και μεταφραστριών, με τα αντίστοιχα μεταφρασμένα βιβλία, είναι η εξής:
Κώστας Αθανασίου, για το «Φοβάμαι ταυρομάχε» του Χιλιανού συγγραφέα Πέδρο Λεμεμπέλ, Εκδόσεις Καστανιώτη. Ο Κώστας Αθανασίου με τη γνώση και τη μεταφραστική άνεσή του αποτυπώνει με ακρίβεια την ριζοσπαστική γλώσσα του Λεμεμπέλ, το πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο της εποχής του, αλλά κυρίως, με την επιλογή των λέξεων κ των εκφράσεων, κάνει οικείο έναν κόσμο που ενώ θεωρητικά είναι το περιθώριο, πρακτικά και ουσιαστικά ορίζει την ανεκτικότητα και γι’ αυτό, τα όρια μιας κοινωνίας.
Αγγελική Βασιλάκου, για το «Η εποχή των τυφώνων» της Μεξικανής συγγραφέως Φερνάντα Μελτσόρ, Εκδόσεις Δώμα. Η Αγγελική Βασιλάκου, με γλώσσα μη λυρική αλλά ποιητική, με μια σύγχρονη γραφή, παίρνει θέση χωρίς κραυγές. Η μεταφράστρια δούλεψε πολύ τις λέξεις για να κάνει ένα σκληρό κείμενο να ρέει. Περιγράφει έτσι καταιγιστικά μια κοινωνία σκληρή και ανελέητη που στο περιθώριό της άνθρωποι αγωνίζονται για το δικαίωμα να έχουν ζωές άξιες να βιωθούν.
Άννα Βερροιοπούλου, για το «Όσα δεν ειπώθηκαν», της Χιλιανής συγγραφέως Τερέσα Γουίλμς Μοντ, Εκδόσεις Απόπειρα. Η Άννα Βερροιοπούλου στο «Όσα δεν ειπώθηκαν», της Τερέσα Γουίλμς Μοντ, με την προσεγμένη και ευαίσθητη μετάφρασή της, απέδωσε με επιτυχία την ποιητική και ημερολογιακή πρόζα, ένα είδος εν πολλοίς παραγνωρισμένο ως «αντιεμπορικό», κάνοντάς μας έτσι κοινωνούς της μεγάλης ευαισθησίας της συγγραφέως στο σκληρό αυτό παιχνίδι του έρωτα και του θανάτου.
Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη, για το «Ο Πλατέρο κι εγώ» του Ισπανού συγγραφέα Χουάν Ραμόν Χιμένεθ, Εκδόσεις Καστανιώτη. Η Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη αντιμετώπισε με γνώση, ευαισθησία και εμβρίθεια το ιδιαίτερα απαιτητικό κείμενο του Χουάν Ραμόν Χιμένεθ, του μεγάλου -και νομπελίστα -ποιητή της Ισπανίας, αποδίδοντας με σεβασμό στο πεζό αυτό ποίημα τη λάμψη και το συναίσθημα του πρωτοτύπου και προσφέροντάς μας ολοκληρωμένο επιτέλους το σχετικά αδικημένο στη χώρα μας αριστούργημα.
Αχιλλέας Κυριακίδης, για το «Γυρίζοντας το βλέμμα πίσω» του Κολομβιανού συγγραφέα Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες, Εκδόσεις Ίκαρος. Ο Αχιλλέας Κυριακίδης, μεταφράζοντας το «Γυρίζοντας το βλέμμα πίσω» του Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες, ενός αστέρα πρώτου μεγέθους της σύγχρονης λογοτεχνίας της Κολομβίας, απέδωσε με την πείρα και τη γνώση του ένα πολύπτυχο έργο και μια ταραγμένη εποχή που ακόμη ρυθμίζει εν πολλοίς την παγκόσμια ιστορική μας πραγματικότητα, -και όχι μόνο στην πολυβασανισμένη Λατινική Αμερική.
Ιφιγένεια Ντούμη, για την «Κοκορομαχία» της Εκουαδοριανής συγγραφέως Μαρία Φερνάντα Αμπουέρο, Εκδόσεις Σκαρίφημα. Η Ιφιγένεια Ντούμη αντιμετωπίζει διεισδυτικά και επιτυχημένα τη δυσκολία του κειμένου της και μεταφράζει, με απόλυτη ευαισθησία και ποιητικό ταμπεραμέντο, το μυθιστόρημα της Αμπουέρο, ένα μυθιστόρημα γεμάτο από καταγγελτική δύναμη απέναντι στη βία σε βάρος των γυναικών, είτε αυτή αφορά τον Ισημερινό, είτε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική, πετυχαίνοντας τελικά να μας φανερώσει και την παγκοσμιότητα και διαχρονικότητα του προβλήματος.
Δήμητρα Παπαβασιλείου, για το «Η ρουφήχτρα» του Κολομβιανού συγγραφέα Χοσέ Εουστάσιο Ριμπέρα, Εκδόσεις Στιγμός. «Η Ρουφήχτρα» του Κολομβιανού Χοσέ Εουστάσιο Ριμπέρα κουβαλούσε δυο ιδιαιτερότητες – προκλήσεις για τη μεταφράστριά της: τα συγκλονιστικά ιστορικά γεγονότα που περιγράφει και την υπέροχη γραφή ενός από τους πιο διάσημους λατινοαμερικάνους συγγραφείς. Η Δήμητρα Παπαβασιλείου πέτυχε να ανταποκριθεί απόλυτα και να μεταδώσει άψογα στο ελληνικό κοινό το εξαίρετο έργο.
Ευρυβιάδης Σοφός, για το «Σπασμένος Καθρέφτης» της Καταλανής συγγραφέως Μερσέ Ροδορέδα, Εκδόσεις Καστανιώτη. Ο Ευρυβιάδης Σοφός καταφέρνει, με σεβασμό στο λυρισμό και τον χρωματισμό της γλώσσας της Ροδορέδα, της σπουδαιότερης ίσως Καταλανής συγγραφέως, να μας ταξιδεύει στα Ελληνικά στη ζωή μιας ηρωίδας η οποία θα μπορούσε να συνυπάρχει με τις μεγάλες ηρωίδες του ευρωπαϊκού μυθιστορήματος του δέκατου ένατου αιώνα.
Η μετάφραση και ο μεταφραστής ή μεταφράστρια που θα κερδίσουν το Βραβείο θα ανακοινωθούν σε εκδήλωση που θα διοργανωθεί από το Φεστιβάλ ΛΕΑ, στο πλαίσιο της 14ης έκδοσής του, στο Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138, στις 30 Σεπτεμβρίου του 2022 στις 20:00. Η είσοδος είναι ελεύθερη.
Μετά την απονομή του βραβείου, θα εμφανιστεί το λατινοαμερικάνικο μουσικό συγκρότημα Los del Sur με την παράστασή του «Η θάλασσα, πάντα η θάλασσα, παρούσα εσαεί».
Συμμετέχουν οι μουσικοί: Pedro Fabián (Περού), Alejandro Díaz (Χιλή), Herman Mayr (Αργεντινή), Ζωή Προκοπίου (Ελλάδα), Carlos Villasís (Περού), Eduardo Villasís (Περού). Έκτακτη εμφάνιση της Μεξικανής τραγουδίστριας Martha Moreleón. Η Περουβιανή María Victoria Bonilla Aparicio θα εκτελέσει δύο παραδοσιακούς χορούς από το Περού: ένα αφρο-περουβιανό τραγούδι και ένα ναυτικό τραγούδι των περουβιανών ακτών.
ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ | Η μη κερδοσκοπική εταιρεία «Φεστιβάλ ΛΕΑ Διαπολιτισμική Ανάπτυξη», το Ινστιτούτο Θερβάντες της Αθήνας και η Σχολή Γλωσσών και Πολιτισμών της Ιβηρικής και της Λατινικής Αμερικής Abanico. Με την υποστήριξη του Μουσείου Μπενάκη, της Πρεσβείας του Περού και της Κολομβίας και του Επίτιμου Προξενείου της Κολομβίας στην Αθήνα.