Το κουτί των αναμνήσεων – Eve Makis: Κριτική βιβλίου

Υπάρχουν ορισμένες στιγμές που θέλεις πάρα πολύ να γράψεις την άποψή σου για ένα βιβλίο, αλλά δυσκολεύεσαι αρκετά να φτάσεις στον στόχο σου. Κάτι τέτοιο συμβαίνει και στην προκειμένη περίπτωση, για δύο πολύ βασικούς λόγους. Ο πρώτος έχει να κάνει με την προσωπική συναισθηματική μου φόρτιση, που δεν είμαι σίγουρη κατά πόσο μπορώ να την διαχειριστώ ώστε να βάλω τις σκέψεις μου σε μια τάξη. Ο δεύτερος είναι λιγάκι πιο πεζός, αλλά εξίσου σημαντικός, και έχει να κάνει με το ότι φοβάμαι μήπως αποκαλύψω περισσότερα απ’ όσα πρέπει, καταστρέφοντας άθελά μου ένα μέρος της μαγείας του βιβλίου. Γιατί, “Το κουτί των αναμνήσεων“, είναι ένα από τα βιβλία εκείνα που έχουν αυτή τη μαγική ικανότητα. Να σε παρασύρουν προκαλώντας σε να πεις πολλά, ενώ στην πραγματικότητα πρέπει να πεις πολύ λίγα.

Όταν η Μάριαμ, η γιαγιά της Κατερίνας, πεθαίνει, αφήνει πίσω της ένα ξύλινο κουτί μπαχαρικών στο οποίο περιέχονται μια σειρά από επιστολές. Όμως, αυτές, είναι γραμμένες στην Αρμένικη γλώσσα και η Κατερίνα δεν μπορεί να καταλάβει το περιεχόμενό τους. Σε ένα ταξίδι της στην Κύπρο, η Κατερίνα, θα γνωρίσει έναν νεαρό Αρμένιο, τον Αρά, ο οποίος θα δεχτεί να της μεταφράσει τις επιστολές αυτές, και το νήμα ενός συγκλονιστικού παρελθόντος θα αρχίσει να ξετυλίγεται μέσω αυτών. Η Μάριαμ είχε μυστικά που τα είχε κρατήσει για τον εαυτό της ολόκληρη τη ζωή της. Στις πλάτες της σήκωνε ένα παρελθόν σκληρό και αδυσώπητο, ένα παρελθόν γεμάτο ξεριζωμό και θάνατο. Ένα παρελθόν που ξεκίνησε όταν εκείνη ήταν εφτά χρονών και μαζί με την οικογένειά της διώχτηκαν από την Ανατολική Τουρκία, ένα παρελθόν που βάφτηκε με αίμα όταν έγινε μάρτυρας της δολοφονίας του αδερφού της, ή τουλάχιστον έτσι νόμιζε, αλλά και όταν έχασε την πρώτη της αγάπη. Και τώρα, η Κατερίνα, θα αναζητήσει τις ρίζες της, αλλά και την αλήθεια πίσω από τα μυστικά που σφράγισε ο χρόνος.

Πριν πούμε οτιδήποτε άλλο, οφείλουμε να αναφέρουμε πως το συγκεκριμένο μυθιστόρημα κυκλοφόρησε συμβολικά στις αρχές του 2015, έτσι ώστε να συμπέσει η έκδοσή του με τα 100 χρόνια από την γενοκτονία των Αρμενίων. Δεν μπορώ να ξέρω πόσα γνωρίζει κανείς για την εποχή εκείνη, αλλά πρόκειται αναμφίβολα για ένα από τα πιο μελανά σημεία της σύγχρονης Ιστορίας, βουτηγμένο στην αδικία, τον ανθρώπινο πόνο και το αίμα που σκόρπισε ο θάνατος. Χωρίς να έχει πρόθεση να αναδειχθεί σε ιστορικό μυθιστόρημα, “Το κουτί των αναμνήσεων” περιέχει πολλές ιστορικές λεπτομέρειες που μπορεί να μην είναι εύκολες ή ευχάριστες την ανάγνωσή τους, δεν παύουν όμως να είναι αληθινές, κάτι που τις κάνει ακόμα πιο ισχυρές, και είναι αδύνατον να μην σε αγγίξουν, να μην σε ταράξουν, να μην σε συγκινήσουν. Έπιασα τον εαυτό μου ν’ αφήνει πολλές φορές στη μέση την ανάγνωση ορισμένων ενοτήτων και αυτό, γιατί μου ήταν εξαιρετικά δύσκολο να προχωρήσω παρακάτω, κυρίως επειδή δάκρυα ανέβαιναν στα μάτια μου και ένα βαθύ παράπονο φώλιαζε μέσα μου.

Οι χαρακτήρες της ιστορίας αυτής μπορεί να είναι φανταστικοί, κάτι που δεν ισχύει όμως και για την αλήθεια τους. Μπορεί η Μάριαμ να μην έζησε όλον αυτόν τον πόνο, όμως κάποιοι άλλοι τον βίωσαν στη θέση της. Αυτό καθιστά αδύνατον το να μην έχει η ιστορία συναισθηματικό αντίκτυπο στον αναγνώστη, αφού του θυμίζει πως οι άνθρωποι ποτέ δεν ξεχνάνε τις πληγές του παρελθόντος του, παρά μονάχα μαθαίνουν να ζουν με αυτές και να πορεύονται μαζί τους, κληροδοτώντας τες άθελά τους στις επόμενες γενιές. Οι τραγωδίες ποτέ δεν σβήνουν, ποτέ δεν ξεχνιούνται, ποτέ δεν χάνουν την δύναμη της επιβολής τους πάνω μας. Η ανάγνωση του εν λόγω μυθιστορήματος, μόνο ως ρεαλιστική μπορεί να χαρακτηριστεί, αλλά δεν μπορούμε να παραβλέψουμε και την διδακτική της φύση, παρά που καμία πρόθεση δεν έχει να γίνει δασκαλίστικη ή δήθεν ηθικοπλαστική.

Η συγγραφέας επιλέγει να αφηγηθεί την ιστορία της μέσα από μικρά, ευέλικτα κεφάλαια, κάτι που αποδίδει στον μέγιστο βαθμό, κυρίως εξαιτίας των αναχρονισμών που επικρατούν, ταξιδεύοντάς μας πότε στο παρελθόν και πότε στο παρόν, χωρίς ωστόσο να χάνουμε τη σειρά μας, να δυσκολευόμαστε να παρακολουθήσουμε, ή και να μπερδευόμαστε, κάτι που συμβαίνει πολύ συχνά όταν επιλέγεται αυτή η μορφή αφήγησης. Ο ρυθμός που κυλάει η ιστορία είναι γρήγορος, χωρίς να σου επιτρέπει να πάρεις ανάσα, ενώ οι περιγραφές είναι λεπτομερείς χωρίς να κουράζουν, τόσο όσο χρειάζεται ώστε να γεννήσουν μέσα σου εικόνες τόπων ξεχασμένων, ανθρώπων που ζουν ανάμεσά μας αλλά που δεν γνωρίζουμε το παρελθόν τους, γεύσεις και αρώματα που δεν είναι πάντα ευχάριστα. Χωρίς να θέλω να πω περισσότερα, για να μην καταστρέψω μέρος της μαγείας του βιβλίου αυτού, έχω μόνο να προσθέσω τα ακόλουθα. “Το κουτί των αναμνήσεων” είναι το δίχως άλλο, ένα από τα καλύτερα βιβλία της χρονιάς. Διαβάστε το, γίνεται μέρος της ιστορίας του και να θυμάστε πως τα μυστικά, είναι καλό να τα μοιραζόμαστε μερικές φορές, γιατί η αποκάλυψή τους μπορεί και να μας οδηγήσει στη λύτρωση.

Το βιβλίο της Eve Makis, Το κουτί των αναμνήσεων, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.