Άρης Τρουπάκης: «Νεκρός Ταξιδιώτης»

Ο «Νεκρός Ταξιδιώτης» είναι από τα γνωστότερα διηγήματα του Παπαδιαμάντη κι ίσως από τα πιο μεταφυσικά του. Η εξαφάνιση ενός μοναχικού ανθρώπου στη μέση του πελάγους κατά τη διάρκεια μιας τρικυμίας και ο μυστηριώδης γυρισμός του, ως πνιγμένου νεκρού πια, στην παραλία του νησιού του – εκεί που έχει ζήσει όλα του τα χρόνια – αναστατώνει τη μικρή και καχύποπτη κοινωνία του τόπου του και βεβαίως πυροδοτεί κάθε πιθανό σενάριο. Πνίγηκε; Τον λήστευσαν; Τον σκότωσαν; Τον έπνιξαν; Και ποιος; Και, κυρίως, πώς επέστρεψε εκεί, στο «ρηχό αἰγιαλό τῆς μικρᾶς νήσου τού»; Ως «βρέφος ἔκθετον διά τόν ἄλλον κόσμον», ο πνιγμένος μένει εκεί στην άκρη του κύματος περιμένοντας τους ζωντανούς να δώσουν τις απαντήσεις. Κι αν ο όρος για να θαφτεί είναι να δοθούν εκείνες οι απαντήσεις τότε ο νεκρός ταξιδιώτης θα παραμείνει δια παντός άθαπτος.

Το να αφηγηθείς μια τέτοια ιστορία στην Ελλάδα του 2015 σίγουρα δε βρίσκει το νόημά του στο να προσπαθήσεις και να απαντήσεις. Προσέρχεσαι στο μέτρο του εφικτού, ως φορέας της ιστορίας, ενώπιον των θεατών σου, άοπλος. ‘Αοπλος από εξηγήσεις, εύκολες λύσεις, άοπλος από την επιβλαβή συνήθεια της ενήλικης ζωής σου: τις απαντήσεις.

Tι σου μένει; Εκείνο που έκανες μικρός σε ενοχλητική συχνότητα κι αμετανόητη επαναληπτικότητα. Ρωτάς. Συνήθως, ρωτάς κατά τη διάρκεια της μέρας. ‘Υστερα, καθώς «ὁ ἥλιος βασιλεύει στό βουνόν ἀντίκρυ» κι οι σκιές σ’αγκαλιάζουν ανακαλύπτεις πως οι απαντήσεις που σου έδωσαν οι ταλαίπωροι ενήλικες στο φως της μέρας, τώρα στο σκοτείνιασμα μοιάζουν όλο και πιο λίγες, ανεπαρκείς κι αδιάφορες. Τώρα λοιπόν πρέπει να ξαναρωτήσεις. Μα είσαι ακόμα μικρός και μέχρι να το καλοσκεφτείς σε πήρε ο ύπνος. Και μέχρι να ξυπνήσεις, έχεις πια μεγαλώσει.

Τώρα τρέχουν όλα κι εσύ τρέχεις μαζί τους. Σαν μια βάρκα – όπως εκείνη του ήρωα μας –  μια βάρκα βιαστική, ασταμάτητη, ταχύπλοη, τρέχεις και φορτώνεις διαρκώς πάνω της πρόσωπα, αριθμούς, αποτυχίες, απόψεις, ενοχές κα μετάνοιες, προμήθειες για τις δύσκολες στιγμές, λέξεις, έρωτες, ερωτήσεις, ερωτήσεις, ερωτήσεις… Κι η βάρκα κάποτε μπατάρει. Και μπάζει νερά.

Κι ίσως εκεί, στο βούλιαγμα, στην πάλη σου με το «ύλακτούν κύμα» κοιτώντας την έρημη απεραντοσύνη μιας θάλασσας που σιγά-σιγά σε καταπίνει, ίσως εκεί για μια στιγμή δεις το νησί σου αχνό στο βάθος ενός ακαθόριστου ορίζοντα. ‘Ενα νησί δεξιά σου κι αριστερά σου και μπρος σου. ‘Ενα νησί μέσα σου, από πάντα μέσα σου, έτοιμο να σε καλωσορίσει όσο μακρινό κι αν δείχνει.

Εκείνο το νησί στο οποίο πάντα επέστρεφες ακόμα κι όταν το άφηνες πίσω. Πάντα το λαχταρούσες ακόμα κι όταν το αναθεμάτιζες. Πάντα το ζωγράφιζες την ίδια στιγμή που το’σβηνες από το χάρτη. Πάντα εκεί επέστρεφες γιατί το ’βρισκες πάντα μπροστά σου, ακόμα και στην άλλη άκρη του κόσμου.

Εκεί γύριζες πάντα, ούτε καλώς ούτε κακώς κι εμείς, σήμερα εδώ, τούτο θέλουμε να σας αφηγηθούμε. Την ατέλειωτη επιστροφή μας πίσω εκεί, στις άχρονες σκιές ενός παληού μας σούρουπου, μα επιστροφή που όσες φορές κι αν γίνει, όσο κι αν διαρκεί, όσο κι αν τη ζήσαμε παραμένει αναπάντητη. ‘Οπως όλα εκείνα στα οποία επιστρέψαμε.

Ο «Νεκρός Ταξιδιώτης» που τόσο επίμονα -και τόσο ταπεινά- ζητούσε μόνο την επιστροφή του στην άμμο των παιδικών του χρόνων ακόμα και νεκρός, είναι από τα γνωστότερα διηγήματα του Παπαδιαμάντη κι ίσως από τα πιο μεταφυσικά. Κι από τα πιο παρήγορα για κάθε ναυαγό.

Info: Γεννήθηκε στη Αθήνα το 1976. Απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης (1993-1996) και του Εργαστηρίου Σκηνοθεσίας του Εθνικού Θεάτρου (2001-2004). Ως ηθοποιός συνεργάστηκε με το Θέατρο Τέχνης, το Θέατρο του Νότου, το θίασο “Κράμα”, το θίασο “Sensurround’ στη Λισσαβόνα, την ομάδα “Πετάει”, το Εθνικό Θέατρο,  το θίασο “Παίκτες”, το Θέατρο ‘Αλμα, το Θέατρο Μεταξουργείο, το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, το Θέατρο του Νέου Κόσμου και το θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας. ‘Εχει σκηνοθετήσει παραστάσεις στο Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο του Νέου Κόσμου, το Θέατρο Μεταξουργείο, το Απλό Θέατρο, το Συνεργείο,  και το Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας.

Η παράσταση Νεκρός Ταξιδιώτης παρουσιάζεται στο Skrow Theater από τις 2 Μαΐου 2015. Περισσότερες πληροφορίες.