4 + 1 βιβλία που προσφέρονται για ανάγνωση το φθινόπωρο

Τι και αν το καλοκαίρι βρίσκεται στα τελειώματά του και το φθινόπωρο μας χτυπάει σιγά σιγά την πόρτα; Δεν υπάρχει λόγος να πτοούμαστε και να μελαγχολούμε, υπάρχει το βιβλίο, το καταφύγιο δύσκολων στιγμών. Η διάθεση για ανάγνωση ποτέ δεν σταματά, είναι αυτή που μας κρατά σε πνευματική, ψυχική και ψυχαγωγική εγρήγορση, αυτή που μας απαλύνει για λίγο τη μελαγχολία που μπορεί να νιώθουμε με το πέρας των διακοπών και την επάνοδο στην εργασία.

Η ευεργετική δράση της ανάγνωσης είναι ένα στοιχείο που κανείς δεν πρέπει να λησμονεί γιατί με παρέα τα καλά βιβλία έχουμε τη δυνατότητα να ξεφεύγουμε για λίγο από τη δύσκολη καθημερινότητα που ολοένα μας περιβάλλει, μας προβληματίζει και μας στενοχωρεί. Όπως άλλωστε έγραφε και ο Ρωμαίος πολιτικός και ρήτορας Κικέρων “αν έχεις έναν κήπο και μια βιβλιοθήκη, έχεις όλα όσα σου χρειάζονται”.

Με αφορμή και την έκθεση βιβλίου στο Ζάππειο όπου προσφέρονται τόσο ο κήπος όσο και τα βιβλία, παρουσιάζονται εδώ πέντε προτάσεις βιβλίων που θα σας κρατήσουν συντροφιά.

Ρόμπερτ Μούζιλ, Τρεις γυναίκες, Εκδόσεις Μεταίχμιο

Διδάκτωρ της φιλοσοφίας και προσανατολισμένος στη λογοτεχνία και τη ψυχολογία ενώ υπηρέτησε ως στρατιώτης στο μέτωπο του Α’ Παγκοσμίου πολέμου, ο Μούζιλ παρουσιάζει εδώ μία συγγραφική κατάδυση στα άδυτα της ανθρώπινης φύσης, με επίκεντρο κυρίως την αρσενική.

Όπως και ο Άλφρεντ Ντέμπλιν περίπου την ίδια εποχή με μια παρόμοια ιστορία του «Οι δύο φίλες και η υπόθεση φαρμακείας» έτσι και ο Μούζιλ διεισδύει στον κατακερματισμένο ανθρώπινο ψυχισμό 6 χρόνια μετά τη λήξη του αιματηρού και καταστροφικού πολέμου, αυτόν που άφησε πίσω διαλυμένους ανθρώπους και σχέσεις. Ο άνθρωπος και οι αγωνίες του, η απιστία του οι αλλοπρόσαλλες αντιδράσεις του και οι συναισθηματικές του εξάρσεις για άλλη μια φορά στο επίκεντρο ενός ακόμα κορυφαίου λογοτέχνη της μεγάλης σχολής του μεσοπολέμου. «Το πρόβλημα της αυτοπραγμάτωσης του ανθρώπου στο πεδίο εφαρμογής παραγόντων προωθητικών και διακωλυτικών της προσωπικότητας είναι το θέμα που επανακάμπτει στα έργα του Μούζιλ». Και στις τρεις “εξιστορήσεις” πρωταγωνιστούν τρεις γυναίκες, τρεις διαφορετικές γυναίκες, που όμως θα καταστούν μοιραίες και «θύματα» των αντρών τους οποίους και υπηρετούν.

Olivier Guez, Η εξαφάνιση του Γιόζεφ Μένγκελε, Εκδόσεις Κριτική

«Μένγκελε ή η ιστορία ενός ανθρώπου χωρίς φραγμούς και με παγωμένη καρδιά, τον οποίο έρχεται να πετύχει διάνα μια δηλητηριώδης και φονική ιδεολογία που ξεφυτρώνει μέσα σε μια κοινωνία σαστισμένη από την εισβολή του μοντερνισμού. Δεν δυσκολεύεται διόλου να γοητεύσει τον φιλόδοξο νεαρό γιατρό, να καταχραστεί τις μέτριες κλίσεις του, τη ματαιοδοξία, τον φθόνο, τα χρήματά του, σε σημείο που τον παρωθεί να διαπράξει φρικτά εγκλήματα και να τα δικαιολογήσει». Αυτή είναι μία εκδοχή και μια ερμηνεία που δίνεται από τον συγγραφέα για το πρόσωπο του εγκληματία πολέμου Γιόζεφ Μένγκελε.

Ένας αδίστακτος και φιλόδοξος γιατρός ενσαρκώνει στο πρόσωπό του όλα εκείνα τα σκοτεινά και απάνθρωπα που κανείς δεν μπορεί να φανταστεί. Αφανίζει ενήλικες, παιδιά, ηλικιωμένους, Εβραίους και παρείσακτους σύμφωνα με τη δική του θεώρηση και όταν ρωτάται ακόμα και μετά από χρόνια από τον γιο του αρνείται να παραδεχτεί πως διέπραξε το οποιοδήποτε έγκλημα, δεν αναγνωρίζει επ’ ουδενί τις άνομες και ολέθριες πράξεις του, απλά ξεδιπλώνει την αρρωστημένη του σκέψη και υπερασπίζεται τον εαυτό του, η απόλυτη παράνοια στο πρόσωπο αυτού του «αγγέλου του θανάτου» όπως συνήθιζαν να τον αποκαλούν.

John Williams, Αύγουστος, Εκδόσεις Gutenberg

Μετά τον αριστουργηματικό Στόουνερ, ήρθε η ώρα να γνωρίσουμε ένα ακόμα εξαιρετικό βιβλίο του Αμερικανού John Williams, ένα μυθιστόρημα που ακουμπάει στο σήμερα και καθρεφτίζεται στο τώρα. Ο “Αύγουστος” παρουσιάζεται στο ελληνικό κοινό με όλη τη μεγαλειότητα και την προσοχή που του αξίζει μιας και το θέμα του βιβλίου είναι ο Οκτάβιος Αύγουστος, ένα πρόσωπο που αναλύεται διεξοδικά και δεξιοτεχνικά από τον λογοτέχνη και στοχαστή Williams.

Ο αυτοκράτορας Καίσαρας δολοφονείται και στη θέση του αναλαμβάνει ο ανιψιός του, ο οποίος καλείται και καταφέρνει σε μια κρίσιμη για την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία περίοδο να εδραιώσει την ηρεμία και την πολιτική σταθερότητα στα εδάφη της χαώδους αυτοκρατορίας. Προβάλλοντας την ηγετική του φυσιογνωμία, ο Αύγουστος του Williams είναι ένας άνθρωπος που μοιάζει στην προσωπικότητα του επιγόνου Μάρκου Αυρήλιου αφού συνδυάζει την πνευματικότητα – ήταν στενός φίλος με τον Οράτιο και τον Βιργίλιο – και την δυναμικότητα ενός άξιου αρχηγού και συνετού ηγεμόνα μιας αυτοκρατορίας. Ένα μυθιστόρημα επίκαιρο και σύγχρονο που μας αφορά όλους.

Μαρία Γαβαλά, Κόκκινος σταυρός, Εκδόσεις Πόλις

Η ιστορία της φρίκης του Τρίτου Ράιχ παρουσιάζεται ωμή και αμείλικτη μέσα από τα μάτια της ηρωίδας Αριάδνης Χόπε, η οποία διεισδύει στο παρελθόν της ζωγράφου Μπέρτα Γκέρτρουντ Φλεκ, η οποία αποτέλεσε ένα από τα πολλά θύματα της ναζιστικής λαίλαπας. Μέσα από το συγκλονιστικό πήγαινε έλα σε παρόν και παρελθόν η Μαρία Γαβαλά χτίζει την αφήγησή της μέσα από πρόσωπα και πράγματα τόσο αληθινά όσο και φανταστικά χωρίς όμως να χάνεται η ουσία της δραματικής ιστορίας των χρόνων που προηγήθηκαν της ολοκληρωτικής κυριαρχίας του ναζιστικού καθεστώτος. Με όπλο την γνώση, η συγγραφέας καταδύεται στα έργα τέχνης που η ζωγράφος φιλοτέχνησε έγκλειστη σε ψυχιατρική κλινική με μόνη ελπίδα στον όλεθρο το πινέλο και τα χρώματά της. Μέσα από τους πίνακες και την ιστορία της ζωγράφου, αποκαλύπτεται στον αναγνώστη το σκηνικό της παραφροσύνης και του παραλογισμού που διακατείχε τους εξουσιαστές και τους δυνάστες του Τρίτου Ράιχ.

Ένα μυθιστόρημα αληθινό και σκληρό συνάμα που ξεδιπλώνει εικόνες και γεγονότα, τα οποία δεν πρέπει να ξεχάσουμε για να μην τα ξαναζήσουμε ποτέ ξανά.

Γκαστόν Φιόρδα, Η συνωμοσία Μπόρχες, Εκδόσεις Opera

Θα ήταν ύβρις να προκαλέσει και να αμφισβητήσει κάποιος με τη γραφή του τη φήμη και το όνομα του Αργεντινού Χόρχε Λουίς Μπόρχες; Θα ήταν άτοπο να ευαγγελιστεί την μη ύπαρξη ενός λογοτεχνικού θηρίου όπως ήταν ο Μπόρχες και να συνωμοτήσει ως προς την ίδια του την οντότητα; Όχι απαραίτητα και αυτό αποδεικνύει ο Γκάστον Φιόρδα, ο οποίος ουσιαστικά γράφει ένα μυθιστόρημα ιδιότυπα ευφυές που αγγίζει τα όρια της μεταφυσικής και του παραλόγου.

Σαν να είναι αυτό το βιβλίο μία από εκείνες τις εκκεντρικές και αλλόκοτες υπάρξεις που ο μέγας δάσκαλος Μπόρχες έπλασε με το μυαλό του βασισμένος σε μυθικά όντα άλλων πολιτισμών. Σαν ο Φιόρδα να πήρε το νήμα από εκεί που ο Μπόρχες το άφησε και να συνεχίζει τον ρου της λογοτεχνικής αφήγησης. Ο ίδιος ο Μπόρχες είναι το εργαλείο και ο μοχλός έμπνευσης για τον Φιόρδα και χτίζει αυτό το σύγγραμμα με τόλμη και θάρρος απέναντι σε έναν λογοτέχνη που αρεσκόταν να παίζει με παράξενα όντα και φανταστικές ιστορίες. Σε αυτό το πλαίσιο και σε αυτό το φάσμα κινείται ο Φιόρδα και παρουσιάζει μία άλλη πτυχή της λογοτεχνικής ιστορίας παραμένοντας πιστός στον δάσκαλό του ενώ αποτίνει τον πρέποντα φόρο τιμής.