Το μαργαριταρένιο κουμπί, του Πατρίσιο Γκουζμάν

Η AMA Films παρουσιάζει από τις 10 Δεκεμβρίου 2015 στους κινηματογράφους Άστυ και Πτι Παλαί, το ντοκιμαντέρ της χρονιάς του Πατρίσιο Γκουζμάν με τίτλο Το μαργαριταρένιο κουμπί, που έλαβε στην Μπερλινάλε 2015, Αργυρή Άρκτο Σεναρίου & Βραβείο Οικουμενικής Επιτροπής.

ΣΥΝΟΨΗ

Το νερό είναι το μεγαλύτερο σύνορο της Χιλής και ταυτόχρονα κρύβει το μυστικό δύο κουμπιών που βρέθηκαν στο βάθος του ωκεανού. Στην τεράστια ακτογραμμή της Χιλής συναντά κανείς ηφαίστεια, βουνά και παγετώνες.

Μέσα στο νερό βρίσκονται παγιδευμένες οι φωνές των ντόπιων ιθαγενών από περασμένους αιώνες, των ναυτικών που κατέφθασαν από την Αγγλία, μα και των πολιτικών κρατουμένων των σύγχρονων καθεστώτων.

Το νερό έχει μνήμη, μα έχει και φωνή. Ολόκληρη η Ιστορία της Χιλής μετατρέπεται σε έναν αποστομωτικής ομορφιάς στοχασμό που ξεκινά από τη θάλασσα και τις άγριες περιπέτειες που κρύβουν τα νερά της και φτάνει ως τον ουρανό και τη γένεση του ίδιου του σύμπαντος. Στο κέντρο όλων, ένας ταξιδιώτης στο χρόνο ονόματι Τζέρεμι Μπάτον.

To ντοκιμαντέρ του Πατρίσιο Γκουζμάν, πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα του στο Φεστιβάλ Βερολίνου 2015 κερδίζοντας την Αργυρή Άρκτο Σεναρίου και το Βραβείο Οικουμενικής Επιτροπής.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Σκηνοθεσία: Πατρίσιο Γκουζμάν

Σενάριο: Πατρίσιο Γκουζμάν

Φωτογραφία: Κατέλ Ντγιάν

Μοντάζ: Εμανουέλ Τζολί

Μουσική: Μιράντα & Τόμπαρ, Χιουζ Μαρέσαλ

Παραγωγοί: Ρενάτε Σάτσε, Αντριέν Ουμχανί

Χώρα Παραγωγής: Χιλή, Γαλλία, Ισπανία

Έτος Παραγωγής: 2015

Διάρκεια: 82΄

Διανομή: ΑΜΑ Films

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ

ΔΥΤΙΚΗ ΠΑΤΑΓΟΝΙΑ

Το μεγαλύτερο αρχιπέλαγος που υπάρχει. Συνορεύει με τη Νότια Χιλή και αμέτρητα νησιά, βραχονησίδες και φιορδ. Η ακτογραμμή της εκτιμάται στα 46000 μίλια. Πολλά τμήματα της περιοχής δεν έχουν ακόμη εξερευνηθεί. Ουσιαστικά πρόκειται για το νοτιότερο κομμάτι της ηπείρου, που εκτείνεται ως τον κόλπο της Πένας, στο νησί Στέιτεν. Η Παταγονία είναι ένας απέραντος λαβύρινθος νερού όπου βρίσκονται οι ρίζες του ανθρώπου. Σύμφωνα με τον Γερμανό επιστήμονας Θέοντορ Σβενκ, το εσώτερο αυτί μας είναι ένα μαλάκιο ακρόασης, στην καρδιά συναντιούνται δυο υποθαλάσσια ρεύματα, ενώ ορισμένα από τα κόκαλα του σώματός μας τυλίγονται σε έναν φαύλο κύκλο, σαν δίνη.

ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Το νερό δεν ανήκει μόνο στους γήινους. Είναι ένα κοινό στοιχείο στο ηλιακό μας σύστημα. Βρίσκεται υπό μορφή ατμού σε πλανήτες όπως ο Κρόνος και ο Δίας. Έχει βρεθεί σε μορφή πάγου στον Άρη, στη Σελήνη, στην Ευρώπη και στον Τιτάνα. Πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, το νερό υπάρχει σε πολλές άλλες μορφές. Στη Χιλή το 2010, μερικά αστέρια που ανιχνεύθηκαν από το παρατηρητήριο La Silla, σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη Gliese στον αστερισμό του Ζυγού, διέθεταν νερό σε υγρή μορφή. Βρίσκονται 20 έτη φωτός μακριά από τη Γη. Προς το παρόν, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι θα βρεθεί εκεί μια αντίστοιχη Παταγονία.

ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Κάνοντας την ταινία για όλα τα παραπάνω, αποφάσισα να αφιερώσω ένα κομμάτι της στους ανθρώπους και τη σχέση τους με το νερό. Σύμφωνα με τον Θέοντορ Σβενκ: «…η πράξη της σκέψης μοιάζει με νερό λόγω της ικανότητάς του να προσαρμόζεται σε όλα. Ο νόμος της σκέψης είναι ίδιος με εκείνος του νερού, πάντα έτοιμος να προσαρμοστεί σε όλα». Αυτό ίσως να εξηγεί πώς μια ομάδα ανθρώπων κατάφερε να ζήσει εδώ και δέκα χιλιάδες χρόνια, απομονωμένη σε πολικές θερμοκρασίες, με ανέμους 124 μίλια την ώρα. Πιστεύεται ότι κατοικούσαν στη γη αυτή οκτώ χιλιάδες άνθρωποι, τον 18ο αιώνα. Σήμερα, υπολογίζονται γύρω στους είκοσι κατοίκους.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΣΙΟ ΓΚΟΥΖΜΑΝ

ΦΡΕΝΤΕΡΙΚ ΓΟΥΑΪΖΜΑΝ | ΠΑΡΙΣΙ, 16 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2015

Ποια είναι η σχέση του «Μαργαριταρένιου Κουμπιού» με την τελευταία σας ταινία «Νοσταλγία για το Φως»;

Αποτελούν ένα δίπτυχο, η μία πραγματεύεται το βόρειο άκρο της ηπείρου και η άλλη το νοτιότερο. Σκέφτομαι να γυρίσω και μια τρίτη ταινία για τη ραχοκοκαλιά της Χιλής και της Αμερικής, την οροσειρά των Άνδεων. Αλλά προς το παρόν δεν έχω προχωρήσει κάποιο συγκεκριμένο πλάνο.

Μου έκανε εντύπωση η όμορφη εισαγωγή της ταινίας.

Κινηματογραφήσαμε το ταξίδι δύο ιστιοπλοϊκών σκαφών υπό τις εντολές των καπετάνιων Keri Lee Pashuk και Greg Landreth, οι οποίοι έχουν ταξιδέψει 17 φορές στην Ανταρκτική. Εκείνοι μας οδήγησαν μέσα από τους παγετώνες, στην επιβλητική οροσειρά της Παταγονίας, έναν πραγματικό λαβύρινθο νησιών. Ταξιδέψαμε πολλά χιλιόμετρα, από το Seno del Almirantazgo μέχρι το Κανάλι του Μπιγκλ.

Κατά τη γνώμη μου, όλες οι καλές ταινίες έχουν δύο φωνές: η μία που είναι λογοτεχνική και η άλλη που είναι αφηρημένη, μεταφορική. Νομίζω ότι σε αυτή την περίπτωση, μια καλή ταινία περνάει από τη μία περίπτωση στην άλλη. Μπορείτε να μου δώσετε ένα παράδειγμα πώς αυτές οι δύο φωνές συνδέονται στην ταινία σας;

Όταν κάνω μοντάζ και τελειώνω μια σεκάνς δύο ή τριών λεπτών, αμέσως δημιουργώ μια αφήγηση, την οποία γράφω σε μια λευκή σελίδα. Γράφω τέσσερις ή πέντε προτάσεις και τις ηχογραφώ πάνω σε μια εικόνα. Έτσι, η φωνή λειτουργεί μεν έμμεσα όμως κατατοπιστικά. Στη συνέχεια εξετάζω το αποτέλεσμα και βάζω περισσότερες σκέψεις μου σε αυτό. Μετά προχωράω στην επόμενη σεκάνς. Θεωρώ ότι υπάρχει ένα είδος διαίσθησης στην ιστορία, μέσα μου. Περιγράφοντας ότι κρατάω μέσα μου για μεγάλο χρονικό διάστημα, το αποτέλεσα αποδεικνύεται εύκολο.

Αλήθεια μου άρεσε πώς ανασύστησες τον χάρτη της Χιλής και στη συνέχεια τον ξετύλιξες στη διάρκεια των σεκάνς;

Τους χάρτες σχεδίασε η φίλη μου, ζωγράφος Emma Malig, η οποία αποκαλείς αυτές τις εκτάσεις, «περιπλανώμενα» εδάφη ή εδάφη των ναυαγίων, της εξορίας. Στην ταινία μου «Σαλβαδόρ Αλιέντε», κινηματογράφησα φανταστικά εδάφη για πρώτη φορά. Τότε ήταν που ζήτησα από τη Malig για πρώτη φορά να σχεδιάσει έναν ολοκληρωμένο χάρτη της Χιλής -σε κλίμακα- μήκους 15 μέτρων. Θα είχε το χρώμα της ώχρας και θα έφερνε στο δέρμα ενός προϊστορικού ζώου. Το αποτέλεσμα ήταν ένα αληθινό έργο τέχνης.

Γιατί επιμένετε να κινηματογραφείτε ιστορίες γύρω από το πραξικόπημα του Πινοσέτ; Πιστεύετε ότι εξακολουθεί να είναι τόσο σημαντικό ώστε να επανέρχεστε σε αυτό το θέμα;

Δεν μπορώ να ξεφύγω από αυτό το γεγονός. Είναι σαν να είχα δει το σπίτι μου να καίγεται στην παιδική μου ηλικία. Σαν να κάηκαν όλα μου τα βιβλία, τα παιχνίδια, τα αντικείμενα, τα κόμικ μπροστά στα μάτια μου. Νιώθω σαν ένα παιδί που δεν μπορεί να ξεχάσει την πυρκαγιά που του συνέβη πρόσφατα. Κατά τη γνώμη μου ο χρόνος είναι διαφορετικός για κάθε άνθρωπο. Στη Χιλή, όταν ρωτάω τους φίλους μου σχετικά με το πραξικόπημα, μου λένε ότι όλα αυτά είναι μακριά πια, έχει περάσει καιρός από τότε. Αλλά για μένα δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Είναι κάτι που συνέβη τον περασμένο χρόνο, τον περασμένο μήνα, την περασμένη εβδομάδα. Νιώθω σαν να ζω σε μια παραγεμισμένη κάψουλα, σαν εκείνα τα αρχαία έντομα που έμειναν ακινητοποιημένα για πάντα μέσα σε μια σταγόνα. Μερικοί από τους φίλους μου στη Χιλή, μου λένε «ότι ζω σε μια παγίδα, ότι είμαι άρρωστος». Τους κοιτάζω και παρατηρώ ότι είναι πιο μεγάλοι από μένα, πιο παχείς από μένα, πιο σκυφτοί από μένα. Και καταλήγω στο συμπέρασμα ότι είμαι απολύτως ζωντανός μες στην κάψουλά μου.

Πιστεύετε ότι το κοινό και οι Χιλιανοί γενικά θέλουν να ξεχάσουν αυτές τις ερωτήσεις; Είναι αυτό το κίνητρό σας, δηλαδή να μην ξεχαστούν ποτέ;

Οι νεότεροι είναι πολύ πρόθυμοι να μάθουν τι ακριβώς έχει συμβεί. Όμως οι γονείς τους, οι παππούδες του, οι δάσκαλοί τους, οι περισσότεροι από όλους αυτούς δεν τους λένε τι πραγματικά είχε συμβεί. Κι έτσι είμαστε πολλοί εμείς που θέλουμε πολύ να μάθουμε για το παρελθόν αλλά πραγματικά δεν ξέρουμε. Επίσης οι νεότεροι ανήκουν στη γενιά που δεν φοβάται και είναι ανοικτή να κατανοήσουν ειλικρινά τι είχε συμβεί. Υπάρχει ένα ισχυρό φοιτητικό κίνημα στη Χιλή. Πήραμε συνεντεύξεις σε μερικούς από τους ηγέτες του (Gabriel Boric, Giorgio Jackson). Γι’ αυτούς, το έργο του Σαλβαδόρ Αλιέντε είναι ανεκτίμητο. Από την άλλη μεριά, η σύγχρονη Χιλή ζει ένα παράδοξο. Η «σύγχρονη» Χιλή για μένα είναι κάπως «μεγάλη». Η Χιλή είναι μια χώρα στην οποία οι ομοφυλόφιλοι δεν έχουν κανένα δικαίωμα, η έκτρωση είναι παράνομη και οι κάτοικοί τους εξακολουθούν να ζουν με το Σύνταγμα του Πινοσέτ.

Πώς το εξηγείτε αυτό;

Στη διάρκεια της τελευταίας 40ετίας, η δεξιά πτέρυγα έχει καταφέρει να διατηρήσει ένα Σύνταγμα βάζοντας συνεχώς παγίδες. Οι ψήφοι της δημοκρατικής αντιπολίτευσης δεν θα μπορέσουν ποτέ να εξασφαλίσουν το δικαίωμα στην αλλαγή, εξαιτίας της απειλής του «εσωτερικού εχθρού». Αυτό το Σύνταγμα μπορεί να αλλάξει μόνο μέσα στο Κοινοβούλιο και κάτι τέτοιο φαίνεται ότι συμβαίνει φέτος, αρχής γενομένης από μια συζήτηση του Ιανουαρίου του 2015. Σιγά-σιγά η Χιλή προσπαθεί να «πετάξει» τα «βαρίδια» του Πινοσέτ. Ευελπιστώ ότι η χώρα θα γίνει όπως ακριβώς την ονειρευόταν ο Σαλβαδόρ Αλιέντε, δηλαδή πιο δημοκρατική και ελεύθερη για τους κατοίκους της. Άλλωστε μια τέτοια παρακαταθήκη αφήνει η κληρονομιά του.

Γιατί το Σύνταγμα του Πινοσέτ παραμένει αναλλοίωτο εδώ και τόσα χρόνια;

Ο Πινοσέτ «έπεσε» από ένα ισχυρό λαϊκό κίνημα. Οι αναταραχές που είχαν προκληθεί στις γειτονιές, στα πανεπιστήμια, στην εργατική τάξη, στα σχολεία, στο Σαντιάγο κ.ά, θορύβησαν τόσο πολύ την CIA που έπεισε τον Πινοσέτ να διεξάγει δημοψήφισμα. Όταν έχασε σε αυτό, ουσιαστικά ήρθαν «αθόρυβα» στην εξουσία επαγγελματίες πολιτικοί σε απόλυτη συνεννόηση με τον στρατό.

Αυτό συνέβη με εμπλοκή του στρατού;

Ο στρατός παρεμβαίνει στα εσωτερικά της Χιλής ακόμη και σήμερα. Αποτελούν την κύρια δύναμη της χώρας. Η ιδέα για την σιωπηρή συμφωνία πολιτικών-στρατού προήλθε από τον «ισχυρό» Φελίπε Γκονζάλεζ που κυριαρχούσε σε εκείνη τη μεταβατική περίοδο. Να θυμίσω ότι κάτι αντίστοιχο συνέβη και στη μετά-Φράνκο Ισπανία. Στην περίοδο μετά τη δικτατορία, η ιστορική μνήμη δεν περιλαμβάνει τους μαζικούς τάφους, η Αριστερά έχει μείνει εκτός εξουσίας και η δύναμή της είναι ισχνή, έχει παραπεμφθεί σε δίκη μόλις το 40% των εγκληματιών της δικτατορίας, ενώ όσοι συνεργαζόντουσαν με τη δικτατορία ελάχιστα έχουν «πειραχτεί». Με άλλα λόγια, η Χιλή είναι μια χώρα που οι κάτοικοί της σηκώνονται νωρίς, εργάζονται πολύ και σκληρά, «μάχονται» για ένα κοστούμι εργασίας το οποίο πρέπει να σιδερώνουν οι γυναίκες τους, προσπαθούν να ανήκουν στη μεσαία τάξη, δεν έχουν δικαίωμα στην απεργία και στην ελεύθερη έκφραση, ενώ η εκκλησία παρεμβαίνει όλο και συχνότερα στην κοινωνική και πολιτική ζωή. Η ευτυχία είναι άγνωστη γι’ αυτούς.

Στο «Μαργαριταρένιο Κουμπί» το νερό έχει το ρόλο της ερήμου στην προηγούμενη ταινία σας;

Συμφωνώ απόλυτα. Είναι ακριβώς όπως το λες.

Πτώματα βρίσκονται και στα δύο αυτά μέρη… Υπάρχουν επίσης νεκροταφεία. Μήπως ο ρόλος τους είναι λογοτεχνικός ή μεταφορικός; Θεωρώ πως πρόκειται για αλληγορίες.

Συμβαίνουν και τα δύο. Μου αρέσει να δουλεύω μεταφορικά, γιατί αυτό απομακρύνει το ντοκιμαντέρ από την καθαρά ενημερωτικό του διάσταση, αλλά και γιατί κάνει τους ανθρώπους να σκέφτονται. Αλλά υπάρχει και η κυριολεξία καθότι τα σώματα και τα νεκροταφεία όντως υπάρχουν. Η έρημος, ο ωκεανός, τα πτώματα, όλα αποτελούν μέρος της ιστορικής μνήμης που οφείλουμε να ξέρουμε.

Πώς έφτασες σε αυτό συμπέρασμα;

Ένας πρώην μηχανικός των ελικοπτέρων PUMA, ο δικαστής πια Χουάν Γκουζμάν, με οδήγησε σε αυτά τα μέρη. Κατόπιν έρευνάς του, Βρέθηκαν γύρω στα 100 πτώματα στην έρημο, όλα τα υπόλοιπα πού είναι; Έτσι κατέληξε στο συμπέρασμα ότι βρίσκονται στα ηφαίστεια της περιοχής, στον ωκεανό, μέσα στο νερό. Διέταξε κάποτε έρευνες στις ακτές Κουιντέρο. Στη διάρκειά τους βρέθηκαν πολλά υπολείμματα ανθρώπινων ρούχων και κουμπιά. Αυτά πλέον βρίσκονται στο μουσείο Villa Grimaldi στο Σαντιάγο. Ο δικαστής Γκουζμάν πιστεύει ότι θα μπορούσε να έχει ανακαλύψει πολλά περισσότερα αν διέθετε ένα καλά επανδρωμένο υποβρύχιο σκάφος.

Ποιος είναι ποιητής Ραούλ Σουρίτα;

Κατά τη γνώμη μου είναι ένας από τους καλύτερους σύγχρονους Χιλιανούς ποιητές. Πρόκειται για έναν εξαιρετικά ταλαντούχο καλλιτέχνη. Μου αρέσει όταν γράφει για τον δειλό στρατό. Εκείνος μου έδωσε το παράδειγμα του Αχιλλέα και της Τροίας, με την επιστροφή του πτώματος του Έκτορα στους Τρώες ως θέμα τιμής για τους πολεμιστές του εχθρού. Λέει επίσης τόσο ενδιαφέροντα πράγματα που τα χρησιμοποίησα στην ταινία.

Στην ταινία σας, υπάρχουν στοιχεία και μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ. Υπάρχουν ηθοποιοί όπως και σκηνοθεσία για ταινία μυθοπλασίας. Γιατί κάνατε αυτήν την επιλογή;

Καταρχάς όλα ξεκίνησαν διαβάζοντας το βιβλίο του δημοσιογράφου Javier Rebolledo σχετικά με αυτά τα καλά κρυμμένα γεγονότα των σκοτωμένων της δικτατορίας του Πινοσέτ. Έτσι, μίλησα με τον δημοσιογράφο και έμαθα περισσότερα για τους περίπου 1400 ανθρώπους που «πετάχτηκαν» στη θάλασσα από ελικόπτερα, για τις εκατοντάδες πτήσεις που είχαν γίνει γι’ αυτόν τον σκοπό, αλλά και για ανάλογες ιστορίες όπου χρησιμοποιήθηκαν καΐκια ντόπιων ψαράδων, οι οποίοι εξαναγκάστηκαν από στρατιώτες τους Πινοσέτ. Πέρα από τον ωκεανό, όλα αυτά συνέβησαν και σε λίμνες και σε ποτάμια.

Τι συμβαίνει όταν προβάλλονται οι ταινίες σας στη Χιλή;

Έχω ένα κοινό, περίπου 5000 σινεφίλ, εξοικειωμένο με τις ταινίες μου. Αλλά δεν υπάρχει κανένα κανάλι που να τις προβάλλει. Αυτό συνέβη μια φορά μόνο, με τη «Νοσταλγία για το Φως», που προβλήθηκε στη μία τα μεσάνυχτα κι ενώ στην πρώτη προβολή της είχε γίνει σαμποτάζ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ

Γεννήθηκε στο Σαντιάγο της Χιλής το 1941. Σπούδασε κινηματογράφο στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο του Καθολικού Πανεπιστημίου της Χιλής και στην Επίσημη Σχολή Κινηματογράφου στη Μαδρίτη, απ’ όπου κι αποφοίτησε με πτυχίο σκηνοθεσίας το 1970. Ο Γκουζμάν επέστρεψε στη Χιλή το 1971 και σκηνοθέτησε το πρώτο του ντοκιμαντέρ Ο πρώτος χρόνος, που κάλυπτε τους πρώτους δώδεκα μήνες της κυβέρνησης του Σαλβαδόρ Αλιέντε.

Δύο χρόνια αργότερα, ο Γκουζμάν γυρίζει το ντοκιμαντέρ Η Μάχη της Χιλής, μια τριλογία διάρκειας τεσσερισήμισι ωρών για τον τελευταίο χρόνο του Αλιέντε στην εξουσία. Τα γυρίσματα διήρκεσαν μέχρι την τελευταία μέρα του πραξικοπήματος. Την ημέρα του πραξικοπήματος, ο Γκουζμάν φυλακίστηκε στο Εθνικό Στάδιο της Χιλής, όπου και παρέμεινε εγκλωβισμένος για 15 μέρες. Σανίδα σωτηρίας έτεινε το Κουβανικό Κινηματογραφικό Ινστιτούτο (ICAIC), που προσφέρθηκε να αναλάβει την ολοκλήρωση του μοντάζ και των άλλων εργασιών του post-production της ταινίας. Ο Γκουζμάν μετοίκησε στην Αβάνα και τελείωσε την ταινία λίγα χρόνια αργότερα. Η Mάχη της Χιλής κέρδισε έξι μεγάλα βραβεία στην Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική και βρήκε διανομή στο εμπορικό κύκλωμα σε 35 χώρες.

Αργότερα, ο Γκουζμάν, που ζούσε στην Ισπανία και αργότερα στη Γαλλία, συνέχισε να γυρίζει ντοκιμαντέρ, πολλά εκ των οποίων επικεντρώθηκαν σε ζητήματα της χώρας του. Το 1986 γύρισε το Εν ονόματι του Κυρίου (Μεγάλο Βραβείο, Φεστιβάλ Φλωρεντίας 1987) για τον αγώνα της Καθολικής Εκκλησίας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στη Χιλή. Από το 1990 ώς το 1992 γύριζε τον Σταυρό του Νότου (Μεγάλο Βραβείο, Φεστιβάλ Μασσαλίας 1992) για τη θεολογία της απελευθέρωσης και τη λαϊκή θρησκοληψία. Το 1995, το Χωριό σε αγωνία είχε ως θέμα την ιστορική μνήμη ενός μεξικανικού χωριού.

Το 1997, το Χιλή, η επίμονη μνήμη διερευνούσε τη συλλογική πολιτική αμνησία στη Χιλή. Το 1999 έφερε το Νησί του Ροβινσώνα Κρούσου, με θέμα το ομώνυμο νησί στ’ ανοιχτά της Χιλής. Το 2001, η Υπόθεση Πινοσέτ εξέτασε τη νομική υπόθεση διεθνούς ενδιαφέροντος που κινήθηκε σε βάρος του Στρατηγού Αουγκούστο Πινοσέτ (Μεγάλο Βραβείο, Φεστιβάλ Μασσαλίας 2001). Το 2002, ο Γκουζμάν ολοκλήρωσε το Μαδρίτη, μια προσωπική ματιά στην πρωτεύουσα της Ισπανίας.

Στη συνέχεια, γύρισε το Σαλβαδόρ, που κυκλοφόρησε το Σεπτέμβριο του 2006. Η βραβευμένη αυτή ταινία, που έτυχε μεγάλης αποδοχής, αφηγείται την ιστορία του Αλιέντε, από τα νεανικά του χρόνια στο Βαλπαραΐσο και τις πρώτες του προεδρικές καμπάνιες, μέχρι τις θαρραλέες κρατικές μεταρρυθμίσεις που πρότεινε και το θάνατό του στο βίαιο δεξιό πραξικόπημα στις 11 Σεπτεμβρίου του 1973.

Η πιο πρόσφατη ταινία του Γκουζμάν είναι ένας θαυμάσιος προσωπικός στοχασμός, το Νοσταλγώντας το φως, που κέρδισε το βραβείο για το Καλύτερο Ντοκιμαντέρ (Prix ARTE) της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου, και συμπεριλήφθηκε στη λίστα με τις 10 καλύτερες ταινίες του 2010 του περιοδικού Sight & Sound. Το 2011 κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ και στον Καναδά.

Ο Πατρίσιο Γκουζμάν είναι επικεφαλής του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ FIDOCS στο Σαντιάγο της Χιλής, που ίδρυσε ο ίδιος το 1997. Ζει στο Παρίσι.