Στην εισαγωγή του βιβλίου αυτού, το οποίο είναι μεταξύ άλλων ένα αφιέρωμα στην σημασία και την λειτουργία του μυθιστορήματος από τον άνθρωπο για τον άνθρωπο μέσα από βιβλία που άφησαν το στίγμα τους, ο Σταύρος Ζουμπουλάκης κάνει μία μικρή αναφορά στο μυθιστόρημα των μυθιστορημάτων μετά τον Όμηρο, τον ευφυέστατο και αριστουργηματικό Δον Κιχώτη. Αυτό το βιβλίο, το οποίο δοξάστηκε και δοξάζεται από γενιές ολόκληρες είναι κατά τον Ντοστογιέφσκι: «…ένα μεγάλο βιβλίο, εντελώς αλλιώτικο από αυτά που γράφονται τώρα: περνάνε αιώνες για να χαριστεί στην ανθρωπότητα ένα βιβλίο σαν και αυτό». Δεν υπάρχει μεγαλύτερη αλήθεια για αυτό το οικουμενικό, διαχρονικό και ανίκητο σύγγραμμα που υμνεί την έννοια μυθιστόρημα, την προσπάθεια δηλαδή ενός ανθρώπου να προσεγγίσει την ψυχή του και να μπει στα άδυτά της με σκοπό να προσφέρει στον αναγνώστη την απόλαυση της ανάγνωσης της μήπως και ο τελευταίος ανακαλύψει κάτι από το σπήλαιο των ιδεών που κρύβει βαθιά μέσα της. Πρόκειται για μία αποστολή που στόχο έχει να αναδείξει τις αδυναμίες, τους προβληματισμούς, τον πόνο και την χαρά του ανθρώπου στην προσπάθειά του να παλέψει με το έξω από αυτόν, το θείο, το άγιο, το άγνωστο που τον ανησυχεί, τον φοβίζει, τον θέλγει, τον απωθεί ενώ θέλει να διαπραγματευτεί μαζί του.
Δεν θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερη εκκίνηση στο φιλόδοξο και επιτυχημένο αυτό εγχείρημα με το οποίο ο Ζουμπουλάκης καταπιάνεται. Ο Ζουμπουλάκης αναλαμβάνει ένα θεάρεστο έργο εδώ. Διακρίνουμε τον διακαή του πόθο και έναν ζήλο ζηλευτό που δεν είναι άλλος από το να μοιραστεί τις σκέψεις του εισβάλοντας ως πολιορκητής, ως ψυχαναλυτής και ως αδηφάγος φέρελπις κατακτητής των παραμέτρων και των κρυφών διαστάσεων μυθιστορημάτων όπως ο Ιώβ του Ροτ, η επιχείρηση Σάυλωκ του Ροθ και άλλα βιβλία που έχουν στιγματίσει το αναγνωστικό του παρελθόν αλλά για τα οποία διαφαίνεται από την αφήγησή του πως του είχαν αφήσει αναρίθμητα ερωτήματα στα οποία αναζητά απαντήσεις. Κοινή συνιστώσα αυτών που τον απασχολούν είναι το σώμα των μυθιστορημάτων, η τροφή που του παρέχουν οι χαρακτήρες με τέτοιο τρόπο που στριφογυρνάει και σιγοβράζει μέσα του μέχρι να λυθούν οι πολλαπλάσιες απορίες που απορρέουν από την συνεχόμενη σκαπάνη για λύσεις στους γρίφους που έχουν δημιουργηθεί, ποιο το δέντρο και που οι καρποί της σύλληψης μίας ιστορίας και ποιες οι βλέψεις του γράφοντος.
Το μυθιστόρημα του Μισέλ Ουελμπέκ για παράδειγμα, ο Χάρτης και η Επικράτεια, σύμφωνα με τα λεγόμενα του ίδιου του Ζουμπουλάκη: «…δεν θα θεωρήσει μόνο την τέχνη και τη σχέση της με την πραγματικότητα ή τη λειτουργία της στη σημερινή κοινωνία αλλά θα χαρτογραφήσει συνολικά την επικράτεια του σύγχρονου πολιτισμού». Είναι ένα μυθιστόρημα που καταδεικνύει περίτρανα την ματαιότητα ενός κόσμου που συνεχίζει να πορεύεται στο ψέμα, την κυνικότητα, την υποταγή του σύγχρονου ανθρώπου σε μία κοινά αποδεκτή φυλακή όπου η ελευθερία και η ανεξαρτησία διακυβεύονται αφού επικρατεί ο χάρτης της αναρχίας και της αταξίας. Ανδρείκελα της μοίρας τους οι ήρωες του Ουελμπέκ, όπου αναζητούν την διαφυγή από έναν κόσμο κενό και ματαιόδοξο.
Στο πολυσυζητημένο βιβλίο πάλι η Δύναμις και η Δόξα του Γκράχαμ Γκριν ο ίδιος ο Γκριν ομολογεί: «Νομίζω ότι η Δύναμις και η Δόξα είναι το μόνο μυθιστόρημα με θέση που έχω γράψει» και ο Ζουμπουλάκης με μεγάλη ευλάβεια και σεβασμό στον συγγραφέα και τον αναγνώστη θα διερωτηθεί τον τελικό απώτερο σκοπό της συγγραφής αυτού του σκληρού μυθιστορήματος, τα γεγονότα του οποίου βίωσε ο ίδιος ο Γκριν κατά την παραμονή του στο Μεξικό. Τελικά είναι μία γροθιά στην ιδέα περί Θεού και περί συγχώρεσης, μία κραυγή αποκάλυψης της προστασίας των αδυνάτων που οδηγούνται στην «πυρά» και τον θάνατο για να εδραιώσουν την αγιότητα του Χριστού και την λάμψη του εις τους αιώνες των αιώνων ή είναι η αποδοχή πως ο άνθρωπος ποτέ δεν θα κατανοήσει την μεγαλειότητα της θυσίας για κάτι μεγαλειώδες που δεν βρίσκεται στα επίγεια στρώματα? Μεγάλες αμφιβολίες βασανίζουν το μυαλό του Ζουμπουλάκη και οδηγείται να υπογραμμίσει το εξής ορθό: «Ο Χριστός δοξάζεται πάνω στο Σταυρό, εκεί λάμπει η δύναμις και η δόξα του, στον εκούσιο δηλαδή θάνατό του για χάρη των ανθρώπων. Ο Σταυρός είναι ο θρόνος, η βασιλική καθέδρα του Βασιλέως Χριστού, τον οποίο ζητωκραύγαζαν οι Christeros όταν τους εκτελούσαν»… και συμπληρώνει: «η δόξα του Χριστού είναι ο Σταυρός του». Η θυσία του ανθρώπου για το υπέρτατο αγαθό της λύτρωσης του πλησίον είναι η απόδειξη περί ύπαρξης του Θεού. Εξάλλου όπως πολύ εύστοχα θα προσθέσει ο συγγραφέας: «Κανείς δεν πεθαίνει για τον Χριστό χωρίς την χάρη του».
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο Ζουμπουλάκης σύντομα και περιεκτικά θα αναλωθεί σε έναν τίμιο αγώνα να μας παραδώσει ένα βιβλίο πολυσυλλεκτικό θησαυρό μέσα από την αναφορά στον έρωτα, την αγάπη, την θεικότητα, την συντροφικότητα, την φιλία, την αγανάκτηση, την συνωμοσιολογία. Θίγει ακρογωνιαίους λίθους της ζωής, ζητήματα φλέγοντα, θεωρίες και πράξεις, δράσεις και αντιδράσεις για την ζωή την ίδια πάνω από όλα που θωρούμε σαν ερχόμαστε σε επαφή με τον κόσμο του μυθιστορήματος. Γιατί η μεγαλύτερη αξία της γραφής είναι να σε φέρνει με επαφή με τον ίδιο τον κυρίαρχο και υπάρχοντα κόσμο χωρίς επάρσεις και φιλοσοφικές υπερβολές αλλά να επικεντρώνεται σε θέματα επίκαιρα και διαχρονικά, να κινητοποιεί την ενδόμυχη ανάγκη του ανθρώπου να ταξιδεύει, να αναστατώνεται, να ψυχαγωγείται με την αρχέγονη έννοιά της, να ριγά μπροστά σε λόγια που κλονίζουν το είναι του και του καταφέρνουν ρήγμα σε όσα μέχρι τότε γνώριζε ή για τα οποία αμφέβαλε. Το γονίδιο αυτής της αμφιβολίας και της αμφισβήτησης είναι ό,τι πιο επικερδές μπορεί να επιφέρει ένας συγγραφέας, ανταμοιβή του η αταλάντευτη πορεία προς μία μερική απόκτηση της γνώσης για τον ίδιο και τον αναγνώστη του. Αξίζουν συγχαρητήρια στον Ζουμπουλάκη γιατί αυτή η συνομιλία με το τότε και το σήμερα θέλει αρετή και τόλμη.
«Το θαύμα ως ελπίδα του ανέλπιστου είναι κάτι παραπάνω από την προσδοκία μίας γιατρειάς: αποτελεί έκφραση της αιώνιας ψυχικής ανάγκης του ανθρώπου να μη συμφιλιωθεί οριστικά με τους όρους της Πραγματικότητας» από το κείμενο για τον Ιώβ, Γιόζεφ Ροτ
«Ο άνθρωπος, οι πράξεις του και η ζωή του δεν κρίνονται από το πάθος τους αλλά από το ήθος τους» από το κείμενο για την Διπλή φλόγα, Οκτάβιο Πας
