Ο χορταριασμένος δρόμος – Ανν Ενράιτ: Κριτική βιβλίου

Στην Ιρλανδία, τον τόπο που γέννησε συγγραφείς όπως ο μυθικός Τζόυς και ο αξεπέραστος σύγχρονός μας Μπάνβιλ, σε αυτόν τον χώρο που διαθέτει ενέργεια μοναδική και εμπνέει την νοσταλγία για επιστροφή, είναι αφιερωμένο το συναισθηματικά φορτισμένο κείμενο της Ενράιτ.

Η τελευταία με μεγάλη δεξιότητα καταφέρνει να σμίξει παρελθόν συγγραφικό και μέλλον δικό της μέσα από μία ιστορία γλυκιά σαν μελωδία, αληθινή σαν ήλιο και δραματική σαν ομίχλη. Παράλληλες ζωές που κυλάνε στον χρόνο, σχέσεις ανάμεσα σε μητέρα και παιδιά που αναζητούν τον κοινό δρόμο που τους έφερε στην ζωή ενώ αδυνατούν να γευτούν τις ίδιες γεύσεις που κάποτε όλοι μαζί απολάμβαναν. Εδώ πρωταγωνιστούν όλα εκείνα τα δεδομένα που σκορπίζουν αλλά και αγκαλιάζουν τα μέλη μίας οικογένειας τα χρόνια που πέρασαν. Σε μία οικογένεια που θυμάται και ξεχνάει, χαίρεται και στενοχωριέται, αγωνιά και λαχταρά για την επανένωση, ο χρόνος που πέρασε έχει την ικανότητα ναι μεν να γιατρεύει πληγές αλλά και να ανοίγει καινούργιες πολλές φορές πιο οδυνηρές αλλά αναπόφευκτες. Αυτός ο πανδαμάτορας χρόνος δημιουργεί αποστάσεις ανάμεσα στους ανθρώπους σαν τους καταφέρνει τον αποχωρισμό ενώ φέρνει πίσω στην σκέψη τους σκληρές αναμνήσεις αλλά και τρυφερές στιγμές σαν οι τελευταίες να είναι το κυρίως πιάτο που προσφέρει σε μία προσπάθεια να επουλώσει τα πονεμένα κομμάτια της ιστορίας. Η Ενράιτ μοιάζει στις λέξεις να βρίσκει το συγγραφικό της φάρμακο που την ανακουφίζει από θύμησες και ανησυχίες, χτίζει έναν κόσμο εκτός ορίων και προκαλεί ρίγη συγκίνησης.

Ο χορταριασμένος δρόμος είναι ο δρόμος που βαδίζει η Ρόζαλιν, η μητέρα μέσα από την οποία η Ενράιτ ενσαρκώνει κάθε μητέρα που γυρεύει φροντίδα και στοργή σαν έρχεται το πλήρωμα του χρόνου. Βαθιά συγκινημένη, προβληματισμένη και χτυπημένη από την αδύναμη ψυχή της νιώθει τον κόσμο απόμακρο και τα παιδιά της σαν ξένα στοιχεία που ήρθαν να της χτυπήσουν την πόρτα. Εκεί στο σπίτι που κάποτε μεγάλωσε τα παιδιά της και μετά τα είδε να απομακρύνονται ένα ένα για να χαράξει το καθένα το δικό του δρόμο, βλέπει τώρα, σαν να μην το περίμενε, να μαζεύονται γύρω της. Η Ρόζαλιν, καταπονημένη και βαθιά πληγωμένη ζει μία πραγματικότητα για την οποία δεν ήταν έτοιμη και σαν έρχεται η ώρα εκείνη που θα τα ξανασυγκεντρώσει λυγίζει, χάνεται, ξεμακραίνει σαν να μην αντέχει την συγκυρία. Το μυθιστόρημα έχει την τέχνη να διατηρεί τον αναγνώστη σε ένταση συναισθηματική και να βιώνει την οικογενειακή υπόθεση της Ροζαλίν σαν να ήταν δική του, προσωπική. Η Ενράιτ με διαλόγους, εκφράσεις καθημερινές, γήινες και πολλές φορές ωμές καθώς και με ξεσπάσματα των ηρώων της, κατορθώνει να αναδείξει τον πυρετό της ζωής σε όλες του τις εκφάνσεις, την πτώση και την άνοδο της ευτυχίας που άλλοτε δείχνει να εξασφαλίζεται και άλλοτε να κατακρημνίζεται αλλά ποτέ δεν γίνεται κεκτημένο μπροστά στης μοίρας τα παιχνίδια. Τα επεισόδια από τις ζωές των παιδιών της Ρόζαλιν σε διάφορα μέρη του κόσμου είναι εντυπωσιακά αποκαλυπτικά για όσα κρύβουν μέσα τους. Άλλοι θα γευτούν πραγματικά το νέκταρ της ζωής και θα ανταμειφθούν για την επιλογή τους να επιδιώξουν κάτι καλύτερο κατά την δική τους κρίση, άλλοι θα γυρίσουν πλάτη σε ιδιοτελείς συμπεριφορές και κοινωνικά πρέπει για να βρουν καταφύγιο στην αγάπη που για αυτούς είναι ο δικός τους νόμος, άλλοι πάλι θα θελήσουν να αποκοπούν από ό,τιδήποτε τους θυμίζει την παιδική τους ηλικία και κόψουν τον ομφάλιο λώρο που τους δένει με την ίδια τους την οικογένεια. Όποια όμως και αν είναι η διαδρομή τους, η Ενράιτ έρχεται να καταδείξει πως η επιστροφή στον τόπο καταγωγής, η επαφή με τον χώρο, τα χρώματα και τις μυρωδιές είναι τόσο ισχυρή που μπορεί να διαλύσει όσα σύννεφα και αν μαζευτούν. Και η Ροζαλίν, ίσως από τρέλα και αφέλεια, ίσως και εκούσια, κανείς δεν το γνωρίζει και κανείς δεν θα το μάθει, όταν παίρνει την απόφαση να πουλήσει το σπίτι που μεγάλωσε τα παιδιά της και εκείνα το μαθαίνουν, σαν μία γροθιά εμφανίζονται να ορθώνουν ανάστημα σε αυτήν την απόφαση νιώθοντας την γη κάτω από τα πόδια τους να χάνεται, σαν να απειλούνται όλα αυτά που κάποτε μοιράστηκαν κάτω από την ίδια στέγη.

Η συγγραφέας, αναβιώνοντας τον μύθο του Οδυσσέα που λειτουργεί εδώ πολύ χαρακτηριστικά και έντονα, επαναφέρει στο τραπέζι την δύναμη της μνήμης που όλα μπορεί να τα ξυπνήσει και όλα να τα θεραπεύσει. Και η οικογένεια των Μάντιγκαν είναι η απόδειξη πως ο άνθρωπος δεν ξεχνάει πως η καταγωγή του προέρχεται από ένα είδος με ζωώδη ένστικτα που όταν του θίγουν την κυριαρχία επιστρατεύει όλα εκείνα τα όπλα που θα τον συνδράμουν στην μάχη για την διατήρηση των κεκτημένων και την εξαφάνιση των εχθρών που ενδεχομένως θα επιφέρουν πλήγμα σε αυτό το εγχείρημα. Και όπως αναφέρει και η ίδια: “Και πως να ζήσεις αν δεν νιώθεις σαν στο σπίτι σου το ίδιο σου το σπίτι? Αν ο κόσμος μετατραπεί σε μία σειρά από γραμμές και σχήματα, χωρίς να υπάρχει κάτι στο μοτίβο για να σου θυμίζει τον λόγο ύπαρξής του;”.

“Πεθαίνεις νέος, πεθαίνεις γέρος, το γεγονός ότι θα πεθάνεις δεν έχει σημασία. Σημασία έχει εκείνο που κάνεις. Εκείνο που δημιουργείς”

Το βιβλίο της Ανν Ενράιτ, Ο χορταριασμένος δρόμος, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.