Το Human Requiem, ο Ύμνος στη ζωή και την αλληλεγγύη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Μια συγκλονιστική μουσική παράσταση, το Human Requiem, παρουσιάζεται τη Μεγάλη Εβδομάδα, στο πλαίσιο του Κύκλου Αdagio – Μουσική για τις μέρες του Πάσχα, τη Μεγάλη Τρίτη 26 και τη Μεγάλη Τετάρτη 27 Απριλίου (ώρα έναρξης 21:00) στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Το Human Requiem, έργο βασισμένο στο Γερμανικό ρέκβιεμ του Μπραμς, αποτελεί έναν ύμνο προς τη ζωή και την αλληλεγγύη. Οι κορυφαίοι ερμηνευτές Μάρλις Πέτερσεν, αγαπημένη σοπράνο του ελληνικού κοινού και ο «διεθνής» έλληνας βαρύτονος Δημήτρης Τηλιακός συμπράττουν με ένα από τα καλύτερα χορωδιακά σύνολα παγκοσμίως, τη φημισμένη Χορωδία της Ραδιοφωνίας του Βερολίνου που συνεργάζεται μόνιμα με την περίφημη Φιλαρμονική της ίδιας πόλης, υπό τη μουσική διεύθυνση του Χάις Λέναρς για να παρουσιάσουν μια πρωτοποριακή διαδραστική εκδοχή του Γερμανικού ρέκβιεμ του Γιοχάννες Μπραμς (1833-1897) η οποία καταργεί τα όρια ανάμεσα στους καλλιτέχνες και το κοινό.

Τη χορωδία και τους σολίστ διευθύνει ο Χάις Λέναρς. Τους συνοδεύουν μουσικά οι διακεκριμένοι πιανίστες Άνγκελα Γκάσσενχουμπερ και Φίλιπ Μάγερς. Η σύλληψη και η σκηνοθεσία ανήκουν στον Γιόχεν Ζάντιγκ και η δραματουργία στους Ίλκα Ζάιφερτ και Σάσα Βαλτς, με καλλιτεχνικούς συνεργάτες τον Ντάβιντε Καμπλάνι και την Κλαούντια Ντε Σέρπα Σοάρες, που φροντίζουν για την κίνηση καλλιτεχνών και κοινού επί σκηνής. Η εικαστική επιμέλεια είναι του Μπραντ Ουάνγκ. Τους φωτισμούς υπογράφει ο Γεργκ Μπίτνερ. Χρέη βοηθού μαέστρου έχει αναλάβει ο Νίκολας Φινκ. Εμφανίζονται παιδιά από την πολυπολιτισμική παιδική χορωδία POLYPHONICA.

Το Human Requiem ανεβαίνει στο Μέγαρο με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, του Υπουργείου Εξωτερικών της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και της Πρεσβείας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στην Αθήνα.

Γερμανικό Ρέκβιεμ – Ανθρώπινο Ρέκβιεμ

«Ως προς τον τίτλο, τώρα, ομολογώ
ότι ευχαρίστως θα αφαιρούσα το επίθετο “γερμανικό”
και θα έβαζα απλώς “ανθρώπινο”».

Ο Μπραμς σε γράμμα του (1867) προς τον μαέστρο Καρλ Ράινταλερ, που διηύθυνε την πρεμιέρα του Γερμανικού ρέκβιεμ.

Στο πλαίσιο της Σειράς Broadening the Scope of Choral Music [Διευρύνοντας το πεδίο δράσης της χορωδιακής μουσικής], η Χορωδία της Ραδιοφωνίας του Βερολίνου παρουσιάζει το Γερμανικό ρέκβιεμ, έργο 45 (για σολίστ, μεικτή χορωδία και πιάνο) του Μπραμς με έναν διαφορετικό τρόπο: δίνοντάς του τον τίτλο Ηuman Requiem (Aνθρώπινο ρέκβιεμ), ο σκηνοθέτης Γιόχεν Ζάντιγκ και συντελεστές της ομάδας χορού Sasha Waltz & Guests εμπλέκουν το ανθρώπινο σώμα στη διαδικασία παρουσίασης του έργου και δημιουργούν μια παράσταση όπου κείμενο, μουσική, σώμα και χώρος γίνονται ένα. Η χορωδία βρίσκεται επί σκηνής, με τους τραγουδιστές και το κοινό σε κίνηση, ώστε να μειωθεί στο ελάχιστο η απόσταση μεταξύ σκηνής και κοινού –γεγονός που καταργεί τον παραδοσιακό τρόπο πρόσληψης της μουσικής σε μια συναυλία. Στην επί σκηνής «κοινότητα» τραγουδιστών και ακροατών, το μήνυμα του Μπραμς μεταφέρεται σε όλον το χώρο και εξατομικεύεται –γίνεται ένα ανθρώπινο ρέκβιεμ.

Ο σκηνοθέτης Γιόχεν Ζάντιγκ για την παράσταση

«Μια εμπειρία αμεσότητας και ταπεινότητας.
Σκοπός μας δεν είναι το μεγαλεπήβολο.
Αυτό που θέλουμε όλοι μας –και λέγοντας “όλοι”
εννοώ τη χορωδία, τον μαέστρο και όλο το κοινό–,
είναι να αφεθούμε στο ρέκβιεμ, να το αποδεχθούμε».

Στο προσωπικό σημείωμά του για την παρουσίαση του έργου στην Αθήνα, ο Ζάντιγκ αναφέρει: «Η δημιουργία του Human Requiem είναι ένα μακρύ ταξίδι σε διαρκή εξέλιξη το οποίο φτάνει τον Απρίλιο του 2016, στην Αθήνα, έναν σταθμό-ορόσημο.

Όταν πρωτοάκουσα, πριν από πολλά χρόνια, την ορχηστρική εκδοχή του Γερμανικού ρέκβιεμ του Μπραμς, ήταν μεγάλο το σοκ. Η μουσική και το κείμενο μού μίλησαν αμέσως. Ένιωσα ότι ο Μπραμς είχε γράψει ένα διαχρονικό αριστούργημα που περιέχει ένα αιώνιο μήνυμα για όλα τα ανθρώπινα όντα, ένα μήνυμα που μας θυμίζει ότι είμαστε θνητοί, εξυμνώντας την αγάπη και τη χαρά στη ζωή μας. Ένα carpe diem και ένα memento mori ταυτόχρονα.

Είχα ένα όνειρο. Πώς θα ήταν άραγε αν το κοινό περιβαλλόταν από μια χορωδία με περισσότερες από 60 ανθρώπινες φωνές; Ήθελα να δημιουργήσω μια γεμάτη ένταση, καθηλωτική ιεροτελεστία που θα μας έκανε να βιώσουμε την εμπειρία μιας συναυλίας μέσα από μια νέα διάσταση. Η ανθρώπινη φωνή είναι το πιο αρχέγονο όργανο, ένα όργανο του ανθρώπινου σώματος και πνεύματος που μιλά απευθείας στην ψυχή μας.

Είμαι ιδιαίτερα ευγνώμων που η Χορωδία της Ραδιοφωνίας του Βερολίνου, με τους εξαίρετους τραγουδιστές της, ήταν ανοιχτή στην ιδέα αυτή, την οποία αρχίσαμε να δουλεύουμε μαζί, με την υποστήριξη της ομάδας Sasha Waltz & Guests. Επιλέξαμε προσεκτικά την πιανιστική εκδοχή για τέσσερα χέρια, καθώς αναδεικνύει την ανθρώπινη διάσταση του έργου, μεταμορφώνοντάς το σχεδόν σε ένα κομμάτι a cappella. Το πιάνο αντικαθιστά ολόκληρη την ορχήστρα και μας επιτρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας στη χορωδία και να ταξιδέψουμε σε ένα τοπίο από ανθρώπινες φωνές σε όλες τους τις εκφράσεις. […]

Μετά τις πρώτες παραστάσεις στο Radialsystem του Βερολίνου το 2012, η παραγωγή ταξίδεψε στο Αμβούργο, στο Ρότερνταμ, στο Άμστερνταμ, στο Παρίσι, στη Γρανάδα, στο Χονγκ Κονγκ και στις Βρυξέλλες. Είμαι πολύ χαρούμενος που φέρνουμε το έργο αυτό στην Αθήνα, στο πλαίσιο του Κύκλου Αdagio, τη Μεγάλη Εβδομάδα. Το Human Requiem είναι μια συλλογική εμπειρία κάθαρσης −αναφέρομαι ως σκηνοθέτης στην ελληνική τραγωδία στη γνησιότερη μορφή της, όπου ο χορός διαδραματίζει πάντοτε κεντρικό ρόλο.

Είμαι ενθουσιασμένος που, σε αυτές τις δύο μουσικές παραστάσεις, συναντώνται επί σκηνής δύο εξαίρετοι σολίστ: η γερμανίδα σοπράνο Μάρλις Πέτερσεν που ζει στην Αθήνα και ο έλληνας βαρύτονος Δημήτρης Τηλιακός, οι οποίοι άρχισαν ταυτόχρονα την καριέρα τους στη Νυρεμβέργη και συμβολίζουν με άριστο τρόπο την ελληνογερμανική φιλία.

Ζούμε σε πολύ δύσκολους καιρούς. Ο κόσμος μας βρίσκεται σε κρίση και είναι γεμάτος δυσπιστία, βία, πόλεμο και τρόμο. Ο κόσμος μας χρειάζεται ανθρωπιά όσο ποτέ άλλοτε. Πρέπει να συνδέσουμε τα Εγώ μας και να ανακτήσουμε τον έλεγχο του Εμείς. Πρέπει να ξαναμάθουμε να ακούμε ο ένας τον άλλον. Καμιά άλλη μορφή τέχνης δεν μπορεί να μας το διδάξει αυτό καλύτερα από τη μουσική, μια γλώσσα με καθολική απήχηση η οποία ξεπερνά τα εθνικά, κοινωνικά και θρησκευτικά σύνορα που εξακολουθούν να μας χωρίζουν.

Η θνητότητά μας είναι ό,τι πιο δύσκολο έχουμε να μάθουμε, αλλά ταυτόχρονα μας κάνει όλους ίσους μεταξύ μας, σαν αδέρφια. Συμπάσχοντας, παρηγορούμε ο ένας τον άλλον. Γι’ αυτό και οι άνθρωποι, πάνω από χίλια χρόνια, βάδιζαν προς την Ελευσίνα από την Ιερά Οδό: γιόρταζαν την ομορφιά της Ζωής γιατί είχαν αποδεχθεί τη θνητότητα ως μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης στα θρυλικά Ελευσίνια Μυστήρια.

Μετά τις δύο παρουσιάσεις του Human Requiem στο Μέγαρο, θα αρχίσουμε την έρευνά μας για την υλοποίηση ενός μελλοντικού κινηματογραφικού πρότζεκτ στον ιστορικό χώρο της Ελευσίνας, με τη συμμετοχή της Χορωδίας της Ραδιοφωνίας του Βερολίνου».

ΗUMAN REQUIEM
Διάρκεια: 70 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)

Marlis Petersen, σοπράνο
Δημήτρης Τηλιακός, βαρύτονος
Angela Gassenhuber, Philip Mayers, πιάνο
Nicolas Fink, βοηθός μαέστρος

Σύλληψη-σκηνοθεσία: Jochen Sandig
Δραματουργία: Ilka Seifert, Sasha Waltz
Καλλιτεχνικοί συνεργάτες: Davide Camplani, Claudia De Serpa Soares
Eικαστική επιμέλεια: Brad Hwang
Φωτισμοί: Jörg Bittner

Χορωδία της Ραδιοφωνίας του Βερολίνου
Gijs Leenaars, μουσική διεύθυνση

Εμφανίζονται παιδιά από την πολυπολιτισμική παιδική χορωδία POLYPHONICA

Μια παραγωγή της Χορωδίας της Ραδιοφωνίας του Βερολίνου σε συνεργασία με τη Sasha Waltz & Guests και το Radialsystem v

Mε την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, του Υπουργείου Εξωτερικών, της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και της Γερμανικής Πρεσβείας στην Αθήνα.

Περισσότερες πληροφορίες για τον κύκλο Adagio – Μουσικές για τις ημέρες του Πάσχα μπορείτε να δείτε εδώ.