Νέα χρονιά, νέα αναγνώσματα και νέες προκλήσεις μας περιμένουν. Ας ξεκινήσει λοιπόν το νέο έτος με διαχρονικά αναγνώσματα, ίσως όχι τόσο γνωστά, αλλά από συγγραφείς που έχουν αφήσει ανεξίτηλα το σημάδι τους και την σφραγίδα τους στην λογοτεχνική ιστορία. Βιβλία που συναρπάζουν και γοητεύουν τον αναγνώστη παρά το γεγονός πως έχουν περάσει τόσα χρόνια από τότε που γράφτηκαν.
Ας θυμηθούμε τον Ίταλο Καλβίνο ο οποίος είχε πει πως κλασικό είναι ένα βιβλίο που ποτέ δεν έχει ολοκληρώσει αυτά που έχει να πει. Και πράγματι αυτά τα βιβλία, που ανήκουν στην κατηγορία των αναγνωσμάτων που θα διαβάζουμε και θα ξαναδιαβάζουμε γιατί μία ανάγνωσή τους ποτέ δεν είναι αρκετή, είναι κόσμημα για την βιβλιοθήκη μας και βάλσαμο για τον εσωτερικό μας κόσμο καθώς αφηνόμαστε στην μαγεία τους και τα πολλά διδάγματά τους.
Παρουσιάζονται εδώ πέντε χαρακτηριστικά βιβλία που θα μας κάνουν να επιβεβαιώσουμε την ρήση πως “το να διαβάζεις χωρίς να στοχάζεσαι είναι σαν να τρως δίχως να χωνεύεις”.
Φραντς Κάφκα, Το κτίσμα, Εκδόσεις Άγρα
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο συγγραφέας της Δίκης και κατά πολλούς alter ego του κυρίου Κ. στοχάζεται για μια ακόμα φορά και μας παραδίδει ένα από τα τελευταία του κείμενα στο οποίο πραγματεύεται έννοιες όπως η αμφιβολία, η μοναξιά, η απομόνωση συνυφασμένες με την ανησυχία του και την αγωνία του για αυτό που ονομάζουμε ζωή. Ο Κάφκα, πνεύμα ανήσυχο σε συνεχή εγρήγορση και αναταραχή χτίζει μια ιστορία που αποπνέει και αποτυπώνει όλο τον πυρετώδη εσωτερικό του κόσμο και τις παλινωδίες που τον συνοδεύουν γιατί ποτέ δεν παύει να εξωτερικεύει τις ενδότερες φωνές του.
Όπως και στην “Μεταμόρφωση” έτσι και εδώ μας μιλάει για ένα ζώο περίεργο και ακαθόριστο, την ταυτότητα του οποίου αφήνει μετέωρη και θολή για να το φανταστούμε εμείς. Πρόκειται για ένα ον που έχει κατασκευάσει έναν δικό του κόσμο, είναι το περίφημο κτίσμα – το δικό του ίσως ψυχολογικό κτίσμα – στο οποίο μας καλεί να κατέβουμε και να μοιραστούμε τις στιγμές αγωνίας που περνάει ψάχνοντας για λύσεις και διέξοδο.
Guy de Maupassant, Οι πόρνες, Εκδόσεις Ροές
Διαβάζοντας τις ιστορίες για τις πόρνες, “τις κοινές γυναίκες”, αυτές που βάζει στο στόχαστρο της πένας του ο συγγραφέας του Οξαποδώ, ο συγγραφέας μας δίνει σε λέξεις όλα αυτά που μας έδωσε σε εικόνες μέσα από τους πίνακές του ο σύγχρονός του Τουλουζ-Λωτρέκ, ο οποίος σύχναζε στους οίκους ανοχής και ενοχής στην γαλλική πρωτεύουσα.
Ο Μωπασάν με το μοναδικό αφηγηματικό του ύφος και την ευαισθησία του λόγου του, όπως μόνο εκείνος γνωρίζει, παραδίδει στον αναγνώστη διηγήματα, τα οποία είναι η δική του οπτική ματιά και το δικό του προσωπικό πρίσμα στον ιδιαίτερο αυτόν κόσμο των γυναικών που ασκούν το αρχαιότερο επάγγελμα. Με σκωπτικό τόνο και με απροκάλυπτη ειρωνεία αναλύει με τη λογοτεχνική δεξιοτεχνία που τον διακρίνει την ιστορία της πόρνης, της νόμιμης και της παράνομης, της γυναίκας εκείνης που στα σοκάκια των δρόμων και στα σκοτάδια των δωματίων προσφέρει τις πολύτιμες υπηρεσίες ψυχαγωγίας ενώ η κοινωνία σκανδαλίζεται από την παρουσία τους και τον “χυδαίο ρόλο” τους.
Άντον Τσέχοφ, Η στέπα, Εκδόσεις Γκοβόστη
Ο Τσέχοφ ποτέ δεν έπαψε να ασχολείται με τον άνθρωπο και τις αδυναμίες του, τα τρωτά του σημεία, τις αγωνίες του, τα πολλά του προβλήματα στα οποία προσπαθούσε να δώσει λύσεις μέσα από έναν λογοτεχνικό και φιλοσοφικό οίστρο που άγγιζε τους σύγχρονούς τους. Αυτός ο γιατρός της ψυχής του ανθρώπου στη Στέπα καταθέτει έναν κόσμο όπου επίκεντρο είναι ο άνθρωπος αλλά και η φύση που τον αγκαλιάζει. Μας μιλάει για το ταξίδι στη φύση και περιγράφει εκείνο το μέρος που οι άνθρωποι της υπαίθρου που γνώρισε και γιάτρεψε αναζητούν, την μητέρα φύση, εκείνη που μπορεί να τους λυτρώσει από τα δεινά τους και να τους εξυπηρετήσει την ανάγκη να την ζήσουν για να συνεχίζει η ζωή τους να έχει νόημα και ουσία.
Ο Γκόρκι είχε γράψει σχετικά: “Τα διηγήματά σας είναι μικρά όμορφα μπουκάλια γεμάτα με όλα τα αρώματα της ζωής…”. Το άρωμα και η γεύση του αναγνώστη ποτίζονται από τον τσεχοφικό στοχασμό που ποτέ δεν τον αφήνει ασυγκίνητο και αμέτοχο.
Henry James, Τι ήξερε η Μέϊζι, Εκδόσεις Gutenberg
Ο συγγραφέας των βιβλίων “Θηρίο στη ζούγκλα”, “Οι Βοστονέζες”, “Το στρίψιμο της βίδας” εδώ αλλάζει θεματολογία πάντα όμως πιστός στον κοινωνικό του προσανατολισμό. Παρουσιάζει με το δικό του μοναδικό γλωσσολογικό και γλωσσοπλαστικό ύφος την ιστορία ενός μικρού κοριτσιού που βιώνει τις συνέπειες του χωρισμού των γονιών της, γίνεται η ίδια εξιλαστήριο θύμα και όμηρος των ενδογονεϊκών συγκρούσεων ενώ καθίσταται στη μέση μιας μάχης με την ίδια ηττημένη.
Ο Τζέιμς, παρατηρητής της κοινωνίας που ζούσε, δεν θα μπορούσε να μην θίξει ένα τόσο φλέγον κοινωνικό ζήτημα και να απαλλάξει τον εαυτό του από την κατάθεση της δικής του ματιάς μέσα από το πρίσμα της αφηγηματικής τέχνης. Επιστρατεύει λοιπόν όλα του τα όπλα για να μας παραδώσει το δράμα της μικρής Μέϊζι, η οποία γεύεται με πικρία τον ανώριμο κόσμο των “ώριμων” ενηλίκων ενώ η ίδια βιώνει την δική της απότομη ενηλικίωση.
Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Οι σημειώσεις του Μάλτε Λάουριντς Μπρίγκε, Εκδόσεις Κίχλη
Θα μπορούσε αυτό το έργο να είναι η αντανάκλαση των γεγονότων που ο ίδιος ο Ρίλκε έζησε, μιας και καταγράφει σε αυτό το εκτενές σύγγραμμα τον συναισθηματικό κόσμο και τα πάθη, τη μοναξιά και τις αναμνήσεις του ήρωά του, ο οποίος προσπαθεί να ορθοποδήσει μαστιγωμένος από την φτώχεια. Είναι στην πραγματικότητα η φωνή του συγγραφέα που αγωνιά, κατά την γνώμη μου, για την παραγωγική του δραστηριότητα και προσπαθεί να επιβιώσει και να βγει νικητής μέσα από τα σύννεφα της αμφιβολίας της δημιουργίας που έχει κατακλύσει τον εσωτερικό του κόσμο.
Ο Ρίλκε, όπως και ο πρωταγωνιστής του, είναι θύμα της υπέρμετρης ανήσυχης ύπαρξής του και με έναν λόγο που αγγίζει πολλά είδη αφήγησης μας χαρίζει ένα ιδιότυπο βιβλίο που καθρεφτίζει το μελαγχολικό του είναι ενώ ταυτόχρονα στοχάζεται σαν ακροβάτης πάνω στο σχοινί με την αφιέρωσή του στη λογοτεχνία να μοιάζει η τελευταία του ελπίδα.