34 Ασκήσεις Ελευθερίας: Το αναλυτικό πρόγραμμα της documenta 14

Με μια συνάντηση του θεωρητικού της πολιτικής και φιλοσόφου Antonio Negri με τους υπέρμαχους των δικαιωμάτων των αυτοχθόνων, Niillas Somby και Linnea Dick, εγκαινιάστηκε χθες, 14 Σεπτεμβρίου, το Πρόγραμμα Δημόσιων Δράσεων της documenta 14 στο Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων, στο Πάρκο Ελευθερίας. Ήταν η πρώτη από τις 34 Ασκήσεις Ελευθερίας που περιλαμβάνονται στο δεκαήμερο πρόγραμμα με το οποίο εγκαινιάζονται οι δημόσιες δράσεις της documenta 14. Σας προσκαλούμε να συμμετάσχετε στη Βουλή των Σωμάτων, ένα διαρκώς εξελισσόμενο πρόγραμμα διαλόγου και δράσης πάνω σε διαφορετικές αντιλήψεις περί ελευθερίας, έως τις 24 Σεπτεμβρίου.

Οι 34 Ασκήσεις Ελευθερίας έχουν στόχο να συνθέσουν μια queer αντιαποικιακή ευρωπαϊκή συμφωνία με αφετηρία τη δεκαετία του 1960 έως σήμερα, εμπλέκοντας στον διάλογο και φέρνοντας στο προσκήνιο  αντιφρονούσες, ετερογενείς και αποσιωπημένες αφηγήσεις.

Συμμετέχουν:

Αδέσποτες Σκύλες, AMOQA (Athens Museum of Queer Arts), Ανδρέας Αγγελιδάκης , Άννα Αποστολλέλη, Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ), Hawzhin Azeez, Άντζελα Μπρούσκου, Rüzgâr Buşki, Clémentine Deliss, Linnea Dick, Maria F. Dolores, Θέατρο Δωματίου, Bonita Ely, Παναγιώτης Ευαγγελίδης, Daniel García Andújar, Macarena Gómez-Barris, Στάθης Γουργουρής, Irena Haiduk, Jack Halberstam, Candice Hopkins, Regina José Galindo, Αρχηγός Robert Joseph, Νέλλη Καμπούρη, Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Κωστής Καρπόζηλος, Κωστής Κορνέτης, Sevval Kılıç, Κατερίνα Λαμπρινού, Quinn Latimer, Πράσινη Λεσβία, Ana Longoni, MiniMaximum ImproVision, Naeem Mohaiemen, Antonio Negri, Gizem Oruç, Νένη Πανουργιά, Άννα Παπαέτη, Jørgen Flindt Pedersen, Paul B. Preciado, Judith Revel, Τάσος Σακελλαρόπουλος, Γεωργία Σαγρή, Niillas Somby, Annie Sprinkle και Beth Stephens, Erik Stephensen, Adam Szymczyk, Diana Taylor, Πρόδρομος Τσινικόρης, Μαργαρίτα Τσώμου, Ειρήνη Βακαλοπούλου, Ιωάννα Βόγλη, Τίνα Βορεάδη, Παντελής Βούλγαρης, Sergio Zevallos

34 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
Αναλυτικό Πρόγραμμα, 15- 24 Σεπτεμβρίου 2016

Πέμπτη 15 Σεπτεμβρίου (7-11 μ.μ.)
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΑΣΕΙΣ… ΣΤΟΝ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟ

Ασκήσεις:

#5. Η ελευθερία ως αξία της αγοράς. Η ελευθερία ως πράξη αντίστασης
Judith Revel, καθηγήτρια Φιλοσοφίας, Université Paris Ouest Nanterre-La Défense και μέλος της επιστημονικής επιτροπής του Κέντρου Michel Foucault

Ποιο είναι το νόημα της ελευθερίας όταν η αγορά απαιτεί από το άτομο να είναι όλο και πιο ελεύθερο, δημιουργικό, αυτόνομο, πολλά υποσχόμενο; Ποια η διαφορά ανάμεσα σε εκείνο που ο Φουκώ από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 χαρακτήριζε ως νέα μορφή του homo oeconomicus και στο σύνολο πρακτικών άσκησης της ελευθερίας που θα μπορούσαμε ίσως να διανοηθούμε να προβάλλουμε επάνω τους κάτι που να μοιάζει με αντίσταση;

#6. Μνήμη Under Construction: Προς μια Δημόσια Mνήμη των Βασανιστηρίων στην Ελλάδα
Κωστής Κορνέτης, UC3M CONEX-Marie Curie Fellow στο Τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου Carlos III, Μαδρίτη

Μετά την οικονομική κατάρρευση της Αργεντινής το 2001, υπήρξε μια έντονη συζήτηση γύρω από την πολιτική του σώματος που ασχολήθηκε όχι μόνο με την αντιμετώπιση, αλλά και με την ενεργητική επεξεργασία του οδυνηρού δικτατορικού παρελθόντος της χώρας. Το πρότζεκτ Μνήμη Under Construction έφερε στον δημόσιο χώρο το θέμα ταμπού των βασανιστηρίων μέσα στο διαβόητο μυστικό κέντρο κράτησης στο Escuela de Mecanica de la Armada (ESMA), μετατρέποντας το κτίριο σε μουσείο και προσφέροντας εκπαιδευτικές ξεναγήσεις μέσα στους θαλάμους βασανιστηρίων. Στην Ελλάδα, όπως και στην Ισπανία και την Πορτογαλία, οι πρόσφατες οικονομικές κρίσεις οδηγούν σε σταδιακή επανεξέταση των μετα-αυταρχικών δομών και διαδικασιών – σε ένα δεύτερο κύμα ιστορικής έρευνας. Αυτά τα μεταβαλλόμενα κοινωνικοοικονομικά μοντέλα και πολιτικά παραδείγματα υπαγορεύουν την επαναξιολόγηση των κοινωνικών μεταβάσεων και θέτουν ερωτήματα για την ποιότητα της ίδιας της δημοκρατίας. Επιπλέον, τα κοινωνικά κινήματα από τα κάτω συχνά λειτουργούν ως φορείς μνήμης ενός οδυνηρού παρελθόντος. Η συγκριτική ανάγνωση του Κορνέτη δείχνει πώς αντιμετωπίζεται στην περίπτωση της σύγχρονης Ελλάδας το βίαιο παρελθόν, με βάση τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο η ιδιωτική ιστορία του βασανισμού και του πόνου μετατρέπεται σε δημόσια γνώση.

#7. Your Neighbor’s Son: The Making of a Torturer (Ο γιος του γείτονά σας: Η δημιουργία ενός βασανιστή), Jørgen Flindt Pedersen και Erik Stephensen, Δανία, 1981, 52 λεπτά
Προβολή ταινίας

#8. This Is Not The Place. Τέσσερις επισκέψεις στη Villa Grimaldi: Ένα κέντρο βασανιστηρίων και κράτησης στη Χιλή
Diana Taylor, καθηγήτρια Παραστατικών Τεχνών και Ισπανικής Φιλολογίας στο New York University

Τα τελευταία δέκα χρόνια, η Diana Taylor επισκέφτηκε την περιβόητη Villa Grimaldi στη Χιλή, μαζί με ανθρώπους που υπέστησαν βασανιστήρια ή μόνη της, χρησιμοποιώντας ηχογραφημένη ξενάγηση. Τι σημαίνει να είμαστε σε έναν τόπο βασανισμού και εξαφάνισης; Να συνοδεύουμε τους επιζώντες; Να ενσωματώνουμε και να μεταφράζουμε τα λόγια τους; Τι ζητούν εκεί οι επιζώντες; Τι ζητούσε εκεί η Taylor; Πρόκειται για ένα παράδειγμα τουρισμού του θανάτου, ή μήπως το στρατόπεδο έχει έναν ρόλο ζωτικής σημασίας στη στρατηγική κατά της λήθης; Η ομιλία χρησιμοποιεί οπτικοακουστικό υλικό για να ανασυνθέσει τις τέσσερις επισκέψεις της Taylor στη Villa Grimaldi.

#9. Μεταξύ τρόμου και γλεντιού. Συλλογικές στρατηγικές aντίστασης κατά τη διάρκεια της δικτατορίας στην Αργεντινή και τη Βραζιλία
Ana Longoni, συγγραφέας, επιμελήτρια και καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης, Universidad de Buenos Aires

Οι δικτατορίες τόσο στη Βραζιλία (1964-1985) όσο και στην Αργεντινή (1976-1983) αποτελούσαν μέρος της Operación Condor, ενός παράνομου σχεδίου καταστολής που το συντόνιζαν διάφορες κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής προκειμένου να διεξαγάγουν μια πολιτική κρατικής τρομοκρατίας η οποία περιλάμβανε τη μεθοδευμένη δολοφονία πολιτικών, εργαζομένων, φοιτητών, διανοουμένων και καλλιτεχνών που αντιτάχθηκαν στα καθεστώτα. Η μεθοδολογία που εφαρμόστηκε οδήγησε στην «εξαφάνιση» δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων, σε απαγωγές, βασανιστήρια, δολοφονίες και άλλα εγκλήματα. Μολονότι ο «τρόμος του στρατοπέδου συγκέντρωσης» (Pilar Calveiro) που ξεχείλιζε από τα στρατόπεδα κράτησης στον δημόσιο χώρο είχε σαφώς παραλυτική επίδραση, δεν ήταν απόλυτος. Υπήρχαν πάντα και ρωγμές και εναλλακτικές λύσεις, χώροι αντίστασης, ανυπακοής και αντιπαράθεσης, στρατηγικές για απόκρυψη και επανεπινόηση της πολιτική δράσης, καθώς και νέοι τρόποι αντίληψης του σώματος. Η παρουσίαση Between Terror and Revelry (Μεταξύ τρόμου και γλεντιού) μιλάει για τη συνύπαρξη ή ακόμη και τη συμβολή διαφορετικών τρόπων αντίστασης: τις καταγγελίες της καταστολής στη δημόσια σφαίρα μέσα από δημιουργικές δράσεις κινημάτων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και έναν άλλο τρόπο αντίστασης, τον οποίο ο Roberto Jacoby χαρακτηρίζει ως «στρατηγική της χαράς»: την αγαλλίαση του να είμαστε ζωντανοί, να απολαμβάνουμε το σώμα μας και να το μεταμορφώνουμε μέσα από την ανυπακοή στους πειθαρχικούς κανόνες.

#10. DJ set
Lies Van Born, DJ

Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου (5:45-11 μ.μ.)

Ασκήσεις:

#11. Περίπατος σε Τόπους Ελευθερίας και Βασανισμού στην Αθήνα (5:45-8:45 μ.μ.)
Ομαδικός περίπατος στην πόλη της Αθήνας, σε συνεργασία με τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ), αναζητώντας τα ιστορικά ίχνη καταπίεσης, βίας και διεκδίκησης της Ελευθερίας κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας της περιόδου 1967-1974.

Περίπατος στα ελληνικά
Σημείο συνάντησης: 5:45 μ.μ. στο Πολυτεχνείο στην είσοδο από την οδό Τοσίτσα
Σημείο κατάληξης: Πάρκο Ελευθερίας

Ξεναγοί στον ελληνόγλωσσο περίπατο είναι οι: Βαγγέλης Καραμανωλάκης (Ιστορικός, Πανεπιστήμιο Αθηνών) και Τάσος Σακελλαρόπουλος (Ιστορικός, Υπεύθυνος Ιστορικών Αρχείων, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα)

Περίπατος στα αγγλικά
Σημείο συνάντησης: 6:15 μ.μ. στο Πολυτεχνείο στην είσοδο από την οδό Τοσίτσα
Σημείο κατάληξης: Πάρκο Ελευθερίας

Ξεναγοί στον αγγλόφωνο περίπατο είναι οι: Κωστής Καρπόζηλος (Ιστορικός, Διευθυντής των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας – ΑΣΚΙ, Αθήνα) και Κατερίνα Λαμπρινού (Ιστορικός, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα)

Σε συνεργασία με τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)

Εν τω μεταξύ, στo Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων, Πάρκο Ελευθερίας:

#12. Το Χρονικό της Δικτατορίας (1967-1974), Παντελής Βούλγαρης, Ελλάδα, 37 λεπτά
Προβολή ταινίας Επιτάφιος για τη Δημοκρατία (9:30-11 μ.μ.)

#13. Επιτάφιος 2
Άντζελα Μπρούσκου ‒ Θέατρο Δωματίου, θεατρική ομάδα και Minimaximum ImproVision, μουσική ομάδα αυτοσχεδιασμού

O Επιτάφιος 2 είναι μια συνεργασία ανάμεσα σε επαγγελματίες ηθοποιούς, μουσικούς, φοιτητές, καλλιτέχνες και στο κοινό. Ένα στρώμα από ανθρώπινα σώματα και αντικείμενα καλύπτει το δάπεδο του πρώην αρχηγείου της ελληνικής στρατιωτικής αστυνομίας ΕΑΤ/ΕΣΑ. Σε μια εποχή όπου κυριαρχεί οικονομική, πολιτική και κοινωνική απόγνωση, η περφόρμανς συνθέτει μια ωδή, μια μουσική εγκατάσταση, σε διάλογο με τον Επιτάφιο του Περικλή, από την Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου του Θουκυδίδη –που θα τον διαβάσει δημόσια ένας έντιμος πολίτης της σύγχρονης Αθήνας– μαζί με αποσπάσματα από το κείμενο του Κορνήλιου Καστοριάδη Το πρόβλημα της δημοκρατίας σήμερα (1990).

Η συμμετοχή στον Επιτάφιο 2 είναι ανοικτή σε όποιον επιθυμεί να συμμετάσχει για προσωπικούς ή κοινούς λόγους. Θέτει ερωτήματα σχετικά με την έννοια της δημόσιας θλίψης και πώς αυτή εκφράζεται, σχετικά με τον θάνατο, το τέλος των σεξουαλικών και οικογενειακών σχέσεων, την καθημερινή εγκληματικότητα, τις πολιτικές και κοινωνικοπολιτικές αναταραχές, τις βίαιες εκτοπίσεις και τα υπαρξιακά αδιέξοδα, ή απλώς τον χρόνο που περνά ανεπιστρεπτί. Επιτρέπει να εκφράσει ο καθένας και να ομολογήσει, μαζί με το σύνολο και ξεχωριστά, αδιανόητες δημόσιες ή ιδιωτικές απώλειες. Η πρώτη έκδοση του Επιταφίου παρουσιάστηκε στην Kunsthalle Athena το 2012.

Σάββατο 17 Σεπτεμβρίου (7 μ.μ.)-Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου (10 μ.μ.)
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΕΣ ΤΟΥ ΤΡΟΜΟΥ, ΦΩΝΕΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

Ασκήσεις:

#14. Ojo de gusano: Μην κοιτάς κάτω
Regina José Galindo, καλλιτέχνις

Ένιωσαν στην Ελλάδα
Ένιωσαν στον Παναμά
Ένιωσαν στη Βενεζουέλα
Ένιωσαν στη Βραζιλία
Ένιωσαν στην Αργεντινή
Ένιωσαν στην Κολομβία
Ένιωσαν στο Εκουαδόρ
Ένιωσαν στη Χιλή
Ένιωσαν στο Περού
Ένιωσαν στη Βολιβία
Ένιωσαν στην Ουρουγουάη
Ένιωσαν στην Παραγουάη
Ένιωσαν στη Δομινικανή Δημοκρατία
Ένιωσαν στην Αϊτή
Ένιωσαν στην Ονδούρα Ένιωσαν στη Νικαράγουα
Ένιωσαν στο Ελ Σαλβαδόρ
Ένιωσαν στη Γουατεμάλα

Η χούντα των συνταγματαρχών (1967-1974) στην Ελλάδα ήταν μία ακόμη αιματηρή δικτατορία σε μια μακρά λίστα καθεστώτων που υποστηρίχθηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου «ενάντια στις δυνάμεις του κομμουνιστικού κινδύνου». Όσο κι αν νομίζουμε ότι απέχουμε ο ένας από τον άλλον, μοιραζόμαστε ένα κοινό παρελθόν καταστολής, αγώνα και αντίστασης. Δεν έχει σημασία η απόσταση μεταξύ μας: έχουμε κάτι που μας συνδέει.»

#15. Χρονοτόποι / Δυστοπικές Γεωμετρίες / Γεωγραφίες Τρόμου
Νένη Πανουργιά, ανθρωπολόγος, επισκέπτρια αναπληρώτρια καθηγήτρια Ανθρωπολογίας στο New School for Social Research της Νέας Υόρκης

Ο Μιχαήλ Μπαχτίν μας έχει πει ότι ο χρονοτόπος συνδέει τις χρονικές και χωρικές σχέσεις της γλώσσας με το ιδεολογικό και πολιτικό συγκείμενο που τις έχει δημιουργήσει. Ο χρόνος, λέει ο Μπαχτίν, «πυκνώνει, αποκτά σάρκα, γίνεται ορατός στην τέχνη. Παρομοίως, ο χώρος φορτίζεται και ανταποκρίνεται στις κινήσεις του χρόνου, της πλοκής, της ιστορίας». Η σάρκα του χρόνου ενσαρκώνει την υφή της εμπειρίας ‒ της εμπειρίας του πόνου, της εξουσίας, της αποστροφής, του κινδύνου, της εξαίρεσης. Ο χώρος, με τη σειρά του, κωδικοποιεί τον χρόνο και την ενσάρκωσή του όταν τον αποκτά, του ενσταλλάσσεται, όταν υποχρεούται να επιτελέσει δυστοπισμούς, είτε στα κρατητήρια του ΕΑΤ/ΕΣΑ και της Villa Grimaldi, στο Γυμνό Νησί (Goli Otok) και τον Άγιο Γρηγόριο (Sveti Grgur) της Αδριατικής, στις ιστορίες των Δυτικών Απάτσι του Keith Basso, στα διάφορα Μουσεία του Ολοκαυτώματος, είτε στην τουριστικοποίησή τους. Όταν τουριστικοποιούνται τέτοιοι χώροι (δηλαδή, κατ’ ουσίαν υπόκεινται σε κάτι ανάλογο με τον ταξικό χωροεκτοπισμό υποβαθμισμένων αστικών περιοχών), τι μετατρέπεται σε αντικείμενο του τουριστικού βλέμματος; Το παραμένον αίμα στους τοίχους και το φάντασμα των πνιχτών κραυγών; Ο ήχος του βούρδουλα; Η γεωμετρία του βασανιστηρίου ‒ αυτό σε κάθετη, όρθια θέση, εκείνο σε οριζόντια, ξαπλωτή, το άλλο (σαν της Chelsea Manning) στην ορθή γωνία της καρέκλας; Η επιτέλεση της ωμής, γυμνής εξουσίας; Και τι, άραγε, μπορεί να περιπλέξει (ηθικά, πολιτικά, επιτελεστικά) αυτόν τον χωροεκτοπισμό; Πώς μπορεί να διαφυλαχθεί ή ωμότητα της εξουσίας από το σιδέρωμα της τουριστικής ματιάς;

#16. Lingua Tertii Imperii
Daniel García Andujar, καλλιτέχνης

Η δημοκρατία έχει γίνει ζήτημα αισθητικής. Η δημόσια σκηνή έχει γίνει ένα είδος ενορχηστρωμένου video game ή οπερέτας με μερικά ρετσιτατίβι. Η οπερέτα αυτή ανεβαίνει καθημερινά για έναν λαό καθημαγμένο από τις συνέπειες της «κρίσης», που επικροτεί κριτικά ένα ψεύτικο και προκαθορισμένο, επιπόλαιο, επιτηδευμένο και γελοίο σενάριο στο οποίο τα μέσα ενημέρωσης, ενώπιον όλων των πολιτών, προγράφουν και αποκλείουν αμέσως το κοινό αν τολμήσει να γιουχάρει από τις κερκίδες.

Ένας χώρος πολιτικής εγγαστριμυθίας.
Η γλώσσα δεν είναι ποτέ αθώα.
Η αρχιτεκτονική δεν είναι ποτέ αθώα.
Οι εικόνες δεν είναι ποτέ αθώες.
Συμμετέχουν ανοιχτά σε μια μάχη σώμα με σώμα με την Ιστορία.
Τα κτίρια αυτά ήταν κάποτε νοσοκομείο.

Αργότερα έγιναν έδρα του Ειδικού Ανακριτικού Τμήματος της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας (ΕΑΤ/ΕΣΑ). Σήμερα στεγάζουν το Μουσείο Ελευθερίου Βενιζέλου, το Μουσείο Αντιδικτατορικού Αγώνα και Δημοκρατικής Αντίστασης, και φιλοξενούν το πρόγραμμα Δημόσιων Δράσεων της documenta 14 στο Πάρκο Ελευθερίας. Βγάλτε το φανάρι του Διογένη και κάντε μια βόλτα στο Πάρκο μέρα μεσημέρι, αναζητώντας μια ειλικρινή γλώσσα.

#17. Red Star, Crescent Moon / με τον τρόπο του Sohail Daulatzai
Naeem Mohaiemen, καλλιτέχνης

Ένας μεβλανά (μουσουλμάνος ιεροδάσκαλος) στέκεται ψηλά πάνω στη σκηνή, χαιρετίζει τη λαοθάλασσα και ανακοινώνει: «Αν το Πακιστάν εξακολουθήσει την ίδια συμπεριφορά, θα πούμε σύντομα σαλάμ αλέκουμ». Ωστόσο, δεκατρία χρόνια αργότερα, σε μια εξίσου μεγαλειώδη συγκέντρωση, κάνει τα μοιραία βήματα που θα τον οδηγήσουν, πολύ σύντομα, στη μοιραία απόφαση να καταγγείλει τις εκλογές ως μορφή «αστικής δημοκρατίας». Ένας προφήτης που προπορεύεται της εποχής του, και, με το πέρασμα του χρόνου και την αμφιλεγόμενη παρέμβαση των μεγάλων δυνάμεων, μια απόφαση παραίτησης από την κοσμοϊστορική παρουσία των κομμουνιστών στην Ασία.

#18. Ηχοτοπία των κρατητηρίων: μουσική και βασανιστήρια κατά τη χούντα (1967–1974)
Άννα Παπαέτη, ανεξάρτητη ερευνήτρια και μουσικολόγος

Η χρήση των βασανιστηρίων από τη δικτατορία των Συνταγματαρχών στην Ελλάδα (1967-1974) έχει αποτελέσει θέμα συζήτησης, με σημαντικές δίκες στο Στρασβούργο (1969) και στην Ελλάδα (Δίκες των Βασανιστών, 1975). Παρ’ όλα αυτά δεν εξετάστηκε ως μέσο βασανιστηρίου η χρήση επαναλαμβανόμενων ήχων και μουσικής. Η «παράλειψη» αυτή δεν οφειλόταν μόνο στο ότι τα βασανιστήρια δεν συνιστούσαν ποινικό αδίκημα σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο το 1975. Κατά κύριο λόγο είχε να κάνει με το ότι η μουσική ήταν άμεσα συνυφασμένη με μια ανθρωπιστική αντίληψη σύμφωνα με την οποία ήταν κάτι εκ φύσεως θετικό. Ωστόσο, κάτι εντελώς διαφορετικό μαρτυρά η χρήση της μουσικής ως μέσου καταπίεσης από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Σε αυτό το πλαίσιο, το να αναδείξουμε και να στοχαστούμε τη δυνατότητα της μουσικής να βλάπτει την ανθρώπινη φύση είναι μια κριτική άσκηση ελευθερίας. Η παρουσίαση θα εξετάσει τη χρήση της μουσικής και του ήχου από τη χούντα για την τρομοκράτηση και τον εξευτελισμό των πολιτικών κρατουμένων, που στόχο είχε τη ψυχική αλλά και σωματική τους εξόντωση. Βασιζόμενη σε νέες συνεντεύξεις με επιζώντες καθώς και σε παλαιότερες μαρτυρίες, η παρουσίαση καταγράφει και αναδεικνύει τους τρόπους με τους οποίους η μουσική και ο ήχος χρησιμοποιήθηκαν στα κρατητήρια της Ασφάλειας του Πειραιά και της Αθήνας, αλλά και στο Ειδικό Ανακριτικό Τμήμα της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας (ΕΑΤ/ΕΣΑ). Έμφαση δίνεται στις πρακτικές οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν στο ΕΑΤ/ΕΣΑ, δείχνοντας πώς αυτές συνδέονταν με τις πιο «επιστημονικές» ανακριτικές μεθόδους της εποχής. Ταυτόχρονα εκθέτει τη γενεαλογία αυτών των μεθόδων βασανισμού οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς στον υποτιθέμενο «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας».

#19. Απόπειρα. Έλα.
Γεωργία Σαγρή, καλλιτέχνις

Απόπειρα. Έλα.
Απόπειρα.
Έλα.
Ακαθόριστη.
Γίνε το σημείο της μη αναφοράς.
Συνεχής,
και σαν κατάσταση μορφοποίησης.
Παίξε.
Συνέχισε να παίζεις με τον χτύπο.
Να πάλλεσαι μαζί μου,
ώστε το χάος να μπορέσει να μπει.
Eίναι πρόσκληση.
Έλα.
Σαν νερό.
Καθώς ακούγεται ο ρυθμός,
Οι έννοιες ξυπνούν.
Κινήσου.
Ανεκπροσώπητος
έρωτας,
χτυπάει το τύμπανο.
Και η γιορτή αρχίζει,
για τη χαρά και τη θλίψη.

Σημείωση: Οι επισκέπτες μπορούν να φέρουν μαζί τους υπνόσακους, άνετα ρούχα, τρόφιμα και νερό και να παραμείνουν στον χώρο, ενώ το έργο θα πραγματοποιείται συνεχώς επί 24 ώρες. Το κάπνισμα δεν επιτρέπεται. Θα ακολουθήσει συζήτηση παρουσία της Γεωργίας Σαγρή μετά την ολοκλήρωση της performance την Κυριακή το βράδυ.

Τρίτη 20 Σεπτεμβρίου (7-11 μ.μ.)
ΣΙΩΠΗ ΚΑΙ ΜΑΣΚΕΣ
Παρουσίαση South as a State of Mind #7 [documenta 14 #2]

Ασκήσεις:

#20. Transgressive Listening
Στάθης Γουργουρής, καθηγητής στο Ινστιτούτο Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Κοινωνίας στο Columbia University της Νέας Υόρκης

#21. Κοινωνική ζωή εκτός νόμου
Candice Hopkins, πολίτης του Carcross / Πρώτο Έθνος Tagish. Ανεξάρτητη επιμελήτρια, συγγραφέας και Σύμβουλος Επιμέλειας στην documenta 14. Ζει στην Αλμπουκέρκη, Νέο Μεξικό.

U’mista, στη γλώσσα Kwak’wala, σημαίνει ότι επιστρέφει κάτι ή κάποιος που θεωρούνταν ότι χάθηκε. Στο Alert Bay και το Cape Mudge, κοινότητες Πρώτων Εθνών κατά μήκος της βορειοδυτικής ακτής του Καναδά, επεστράφησαν τελετουργικές μάσκες και εμβλήματα και τώρα τελείται U’mista.

#22. Σου χρωστάω τα πάντα
Clémentine Deliss, συγγραφέας και επιμελήτρια, σήμερα επιμελήτρια της Πρωτοβουλίας Τέχνης Dilijan στην Αρμενία. Πρώτη πράξη προσφοράς της σειράς Σου χρωστάω τα πάντα, παρουσία του Αρχηγού Robert Joseph

Το Σου χρωστάω τα πάντα επιλέγει και παρακολουθεί μια σειρά από σύγχρονους διανοητές, ποιητές και ακτιβιστές οι οποίοι προσκαλούνται να δημιουργήσουν μια δημόσια «πράξη προσφοράς», μια τελετή κριτικής και ποίησης, κατά την οποία δίνουν «τα πάντα» στη Βουλή. Τι αξίζει να προσφέρεται; Τι «χρωστάμε» ο ένας στον άλλον; Τι πρέπει να δοθεί πίσω στην Ιστορία προκειμένου να αλλάξει η Ιστορία; Η δημόσια πράξη της προσφοράς είναι μια κριτική και ποιητική τελετουργία στην οποία ένας καλλιτέχνης, ακτιβιστής, στοχαστής ή ποιητής «δίνει τα πάντα» σε κάποιον άλλον. Οι μονάδες των πράξεων προσφοράς αποτελούν μια αλυσίδα από ετερογενείς πρακτικές, ταμιευτήρες συναισθημάτων και άυλης αξίας. Οι πράξεις προσφοράς διερευνούν ποικίλες πολιτιστικές και πολιτικές οικονομίες, όπως το χρέος, το δώρο, το potlatch, η εκδίκηση, η τιμωρία, η υπόσχεση…

Τετάρτη 21 Σεπτεμβρίου (5-7 μ.μ.)
ΚΡΑΤΙΚΗ ΒΙΑ / ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΒΙΑ

Άσκηση:

#23. Εσωτερικές επιπτώσεις συνέπεια του πολέμου
Εργαστήριο με την καλλιτέχνιδα Bonita Ely

Σας προσκαλούμε να συμμετάσχετε στο εργαστήριο της Bonita Ely όπου θα συζητηθούν οι συνεχιζόμενες από γενεά σε γενεά επιπτώσεις της αδιάγνωστης και χωρίς αγωγή διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD) από την οποία υποφέρουν οι οικογένειες στρατιωτών που επιστρέφουν από συρράξεις. Κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου, η Ely μοιράζεται τις εμπειρίες της οικογένειάς της μετά την επιστροφή του πατέρα της στο τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Η Ely έχει φέρει στο επίκεντρο της καλλιτεχνικής εργασίας της τις συχνά τραγικές συνέπειες της αδιάγνωστης διαταραχής PTSD.

Κάθε φορά που οι άνθρωποι υποφέρουν από τη βία του πολέμου ‒όταν τραυματισμένοι στρατιώτες επιστρέφουν στην πατρίδα τους, όταν πρόσφυγες και μετανάστες σε όλο τον κόσμο ξεριζώνονται λόγω πολέμου αναζητώντας την ασφάλεια‒ οι τραυματικές συνέπειες του πολέμου μεταδίδονται από γενιά σε γενιά, έμμεσα και άμεσα, μέσα από την επιγενετική κληρονομικότητα, το οξύ άγχος, τις ανασφάλειες και την ενδοοικογενειακή βία.

Ανοικτό για έως 20 συμμετέχοντες. Δήλωση συμμετοχής: program@documenta.de.

Πέμπτη 22 Σεπτεμβρίου (7-10 μ.μ.)
Η viral δεκαετία του 1980: ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ, AIDS

Άσκηση:

#24. They Glow in the Dark, 2013, Παναγιώτης Ευαγγελίδης, Ελλάδα, 2013, 69 λεπτά
Προβολή ταινίας και συζήτηση με τον σκηνοθέτη Παναγιώτη Ευαγγελίδη

Παρασκευή 23 Σεπτεμβρίου (7-11 μ.μ.)
POST-PORN ACTIVISM AND ECOSEXUAL FREEDOM

Ασκήσεις:

#25. An Evening with Annie Sprinkle and Beth Stephens και Wet Dreams Water Ritual
Annie Sprinkle, ακτιβίστρια, καλλιτέχνις και εκπαιδευτικός, και Beth Stephens, καλλιτέχνις περφόρμανς ecosex, κινηματογραφίστρια, ακτιβίστρια και παιδαγωγός, ιδρυτική διευθύντρια του E.A.R.T.H. Lab και καθηγήτρια Καλών Τεχνών, University of California, Santa Cruz. Μαζί έχουν συγγράψει το Ecosex Manifesto.

Μια πρόσκληση στις απολαύσεις και στους κινδύνους του νερού. Σε συνεργασία με τοπικούς καλλιτέχνες, ακτιβιστές, μουσικούς, sex workers, πρόσφυγες και άλλους, ανθρώπους και μη.

Σημείωση: Παρακαλούμε να φέρετε λίγο νερό από το σπίτι σας ή την πόλη σας για το τελετουργικό του νερού. Φορέστε τα χρώματα του νερού: πετρόλ, μπλε και μαύρο. Μεταμφιεστείτε, ελάτε γυμνοί, βαμμένοι, στολισμένοι, ή όπως σας αρέσει.

#26. Το βαλς των βρώμικων δρόμων
Αδέσποτες Σκύλες, αυτο-οργανωμένη μουσικοθεατρική ομάδα

Η παράσταση είναι εμπνευσμένη από όλους εκείνους που σε οποιαδήποτε εποχή και τόπο, με οποιονδήποτε τρόπο απάντησαν σε αυτό που τους καταπίεζε δημιουργώντας χίλιες ερωτήσεις. Από όλους εκείνους που έστω για μια στιγμή αμφισβήτησαν τα δεδομένα, ακόμα και τις μεγαλύτερες βεβαιότητές τους, από όλους αυτούς που γεύτηκαν έστω για μια στιγμή την προσωπική επαφή με τη ζωή και τον κόσμο έξω από την παραδεδομένη εικόνα.

Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου (7-11 μ.μ.)
«APATRIDE» TRANSFEMINIST QUEER NIGHT

Ασκήσεις:
Διοργανώνεται σε συνεργασία με το AMOQA (Athens Museum of Queer Arts)

#27. Decolonizing Memory: Vita Futurities in the Américas
Macarena Gómez-Barris, πρόεδρος του τμήματος Κοινωνικών Επιστημών και Πολιτισμικών Σπουδών του Pratt Institute στη Νέα Υόρκη

Στην ομιλία αυτή, η Gómez-Barris ρωτά πώς μπορούμε να απο-αποικήσουμε τη μνήμη ώστε να ενεργοποιήσουμε διαφορετικές πιθανές εναλλακτικές και αντικαπιταλιστικέςvita futurities. Συγκεκριμένα, η ομιλία αναφέρεται στο πώς η εκκαθάριση της αποικιακής και αντιφρονούσας μνήμης στην Αμερική αναπαρήγαγε εποικιστικές-αποικιοκρατικές και γενοκτονικές λογικές που είναι συνυφασμένες με τις ιστορίες αυταρχικών κρατών. Η Gómez-Barris ερευνά χώρους «en el Sur», δηλαδή του Νότου, όπως ο πρώην χώρος κράτησης Villa Grimaldi στη Χιλή, τα νότια εδάφη της Wallmapu και οι μετα-αποικιακοί καταυλισμοί στη Βολιβία, για να έρθει σε επαφή με ζωντανές μελλοντικότητες μέσα από υπόγειες προοπτικές, ή μάλλον μέσα από λειτουργίες και δυνατότητες αντίληψης πέρα από την αποικιακότητα και τις πατριαρχικές κρατικές αφηγήσεις, προκειμένου να ασχοληθεί με άλλες μορφές θέασης και ύπαρξης. Η ανάλυση επικεντρώνεται σε εικαστικές μορφές αυτοχθόνων, φεμινισμού, καθώς και κοινοβιακής διαβίωσης, που διακόπτουν τις κανονιστικές διαδικασίες της καπιταλιστικής συσσώρευσης και της δυτικής αισθητικής. Η Gómez-Barris συζητά για τον πειραματικό κινηματογράφο των ιθαγενών, τους αναρχο-φεμινισμούς, την ανεστραμμένη οπτικότητα και άλλες μορφές αντι-καπιταλιστικής, αντι-εξορυκτικής εκπροσώπησης στην αμερικανική ήπειρο ώστε να καταδείξει πώς αυτές οι υπόγειες προοπτικές αποαποικιοποιούν τον καπιταλιστικό αποδεκατισμό και το Ανθρωπόκαινο, ενώ φέρνουν στο προσκήνιο διαφορετικά, περιφερειακά, queer και φεμινιστικά πλανητικά μέλλοντα.

#28. Φεμινιστική Επανάσταση Rojava
Hawzhin Azeez, πολιτική θεωρητικός και ακτιβίστρια, Κούρδη από το νότιο Κουρδιστάν (βόρειο Ιράκ)

#29. Trans*: Bodies and Power in the Age of Transgenderism
Jack Halberstam, επισκέπτης καθηγητής Αγγλικών Σπουδών και Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Μελετών Κοινωνικού Φύλου στο Columbia University

Η πρόσφατη έρευνα του Jack Halberstam έχει επικεντρωθεί στην εκθετική αύξηση των δημόσιων συζητήσεων περί διεμφυλικότητας (transgenderism) στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Στο βιβλίο του Trans*. A Quick and Quirky Account of Gender Variability(αναμένεται να εκδοθεί το 2017), ο Halberstam αναλύει τους λόγους για τους οποίους αυτό που κάποτε θεωρούνταν ασυνήθιστη ή ακόμα και ατυχής διαταραχή έχει γίνει μια αποδεκτή διατύπωση έμφυλης σωματοποίησης, καθώς και ένας καινούργιος χώρος πολιτικού ακτιβισμού. Πώς μια στιγματισμένη ταυτότητα απέκτησε κεντρικό ρόλο στις αμερικανικές και ευρωπαϊκές διατυπώσεις του εαυτού και του άλλου; Τι τροφοδοτεί αυτήν τη συνεχιζόμενη γοητεία της τρανσέξουαλ ενσωμάτωσης, και πώς η αναγνώριση της νομιμότητάς της άλλαξε τα σημερινά πρωτόκολλα κοινωνικού φύλου στις ΗΠΑ; Ποια είναι η ιστορία του κοινωνικού φύλου και ποια η σχέση του με την ιστορία της σεξουαλικότητας, της φυλής, της ικανότητας και της υγείας; Είτε πρόκειται για τις προτιμώμενες αντωνυμίες φύλου (PGP) είτε ακόμη για νέες ταξινομήσεις ταυτότητας του φύλου (agender, androgynous, cis-gender), η μεγαλύτερη δημόσια έκθεση των τρανσέξουαλ πρέπει να ιδωθεί στο πλαίσιο μιας ευρύτερης στροφής στα ήθη και έθιμα γύρω από την ταξινόμηση, την ονοματοδοσία και την κατοίκηση στο ανθρώπινο σώμα. Ενώ τα νέα πρωτόκολλα φύλων όπως εκφράζονται στο Facebook και σε άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φαίνεται να σηματοδοτούν την πρόοδο, την ευελιξία, ακόμη και την αποκαθήλωση των κανονιστικών αντιλήψεων περί κοινωνικού φύλου, η αυξημένη ευελιξία σε σχέση με το φύλο μπορεί να είναι μέρος νέων ρυθμιστικών καθεστώτων.

Το Trans* παρατηρεί τις αέναες μεταβολές στην κανονιστική ρύθμιση και την καινοτομία, στη διακυβέρνηση και στον πειραματισμό. Εκτός από τη στέρεη τοποθέτηση των μετατοπίσεων και των αλλαγών των trans ταυτοτήτων μέσα στο πλαίσιο των ταυτοτήτων και πρακτικών του φύλου και της σεξουαλικότητας, στην παρουσίασή του για την documenta 14 o Halberstam υποστηρίζει ότι η καινούργια προβολή για κάθε δεδομένη κοινότητα έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, υποχρεώσεις και δυνατότητες.

#30. #Direnayol (#Resistayol), ντοκιμαντέρ του Rüzgar Buşki, Τουρκία, 2016, 60 λεπτά
Κινηματογραφική πρεμιέρα

#31. Φωνές της trans και queer πολιτικής στη Μεσόγειο με τους:
Rüzgar Buşki, καλλιτέχνης και παραγωγός πολυμέσων, μέλος της Kanka Productions
Gizem Oruç, μουσικός, παραγωγός και καλλιτέχνις πολυμέσων, μέλος της Kanka Productions
Şevval Kılıç, sex-worker, queer και trans ακτιβίστρια που εργάζεται στην Κωνσταντινούπολη
Νέλλη Καμπούρη, ερευνήτρια των κοινωνικών φύλων, Κέντρο Σπουδών Φύλου, KEMOKOP, Πάντειο Πανεπιστήμιο στην Αθήνα
Μαργαρίτα Τσώμου, εκδότρια του περιοδικού Missy-Magazine, συγγραφέας, δραματουργός και επιμελήτρια με έδρα το Βερολίνο
Μαρία Μητσοπούλου aka Maria F. Dolores, εικαστικός και περφόρμερ, AMOQA (Athens Museum of Queer Arts)
Άννα Αποστολέλλη, ακτιβίστρια, μέλος σήμερα του Beaver, συνεργατικού καφενείου γυναικών στην Αθήνα, AMOQA (Athens Museum of Queer Arts)
Τίνα Βορεάδη, εικαστικός και παιδαγωγός, AMOQA (Athens Museum of Queer Arts)

#32. Queer Indie Gig, HTH Green to Blue Shock Treatment
Πράσινη Λεσβία, μουσικός

#33. DJ set
Gizem Oruç, μουσικός

#34. Το Έπος της Ελευθερίας
Irena Haiduk, καλλιτέχνις, και Ειρήνη Βακαλοπούλου, συγγραφέας, ποιήτρια

Στην Ανατολή και την Άπω Ανατολή, στον Νότο, στον βαθύ Νότο, από την άλλη πλευρά του Βορρά, και στην Άπω και στην πέρα Δύση, η ιστορία είναι ως επί το πλείστον μια προφορική τεχνική. Ο ποιητής είναι ένας μάρτυρας. Ηχογραφεί και υφαίνει την ιστορία, και δίνει στους άλλους τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν μαζί της μέσω της ακρόασης και της επαναφήγησης. Κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κατοχής, που διήρκεσε πέντε αιώνες, η σερβική ιστορία καταγραφόταν και μεταδιδόταν κυρίως προφορικά, μέσω των τραγουδιστών που ονομάζονται guslar. Η παράδοση διατηρείται μέχρι σήμερα. Τα ποιήματα αφηγούνται μια σειρά από ιστορίες, ιδιωτικές όσο και δημόσιες: γεννήσεις, θανάτους, γάμους, συνθήκες ειρήνης, μάχες, μεταναστεύσεις, εκδίκηση. Στις αρχές της δεκαετίας του 1800, ο Vuk Stefanović Karadžić ανθολόγισε τα περισσότερα από αυτά και τα δημοσίευσε στα σερβικά στη Βιέννη και τη Λειψία.

Για τα εγκαίνια του προγράμματος Δημόσιων Δράσεων της documenta 14 στο Πάρκο Ελευθερίας, η Irena Haiduk παρουσιάζει τη διαδικασία δημιουργίας μιας προφορικής επικής αφήγησης. Το ποίημα θα χρησιμεύσει ως ιστορικό τεκμήριο.

Γενική δραματουργία για τις Ασκήσεις Ελευθερίας: Πρόδρομος Τσινικόρης, καλλιτεχνικός συνδιευθυντής της Πειραματικής Σκηνής -1 του Εθνικού Θεάτρου στην Αθήνα.

Περισσότερες πληροφορίες για τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν εδώ

Διαβάστε επίσης:

documenta 14: Εγκαίνια του προγράμματος των Δημόσιων Δράσεων της στο Κέντρο Τεχνών