6ο Πανόραμα Ελληνικής Τζαζ: Εξωστρέφεια, πειραματισμός και μουσικές ανταλλαγές!

Με αυτή την αφορμή, μιλήσαμε με τους σπουδαίους μουσικούς που συμμετέχουν, οι οποίοι μας έδωσαν πρόσθετους λόγους να βρεθούμε στη Στέγη το προσεχές τριήμερο.

Αν και είναι το 6ο Πανόραμα του τόσο πλούσιου σε ακούσματα κόσμου της τζαζ, θα συμβούν πολλά για πρώτη φορά και το σίγουρο είναι πως μόνο εντυπωσιακά αποτελέσματα μπορούμε να περιμένουμε.

Από την Ερριέττα Μπελέκου

Για πρώτη φορά, τρεις κορυφαίοι σε ευρωπαϊκό επίπεδο πιανίστες, οι Γιώργος Κοντραφούρης, Aki Rissanen και Νίκος Αναδολής, θα βρεθούν μαζί στη σκηνή για ένα μοναδικό ρεσιτάλ αυτοσχεδιασμού.

Aki Rissanen © Chris-Tomas Konieczny

Ο Aki Rissanen, κατά γενική ομολογία ένα από τα ανερχόμενα αστέρια της σκανδιναβικής και ευρωπαϊκής σκηνής της τζαζ, με μια εντυπωσιακή καριέρα ως σόλο καλλιτέχνης αλλά και ως μέρος διεθνούς φήμης μουσικών συνόλων, έρχεται δεύτερη φορά στην Αθήνα για συναυλία. «Είχα παίξει στο Guru Bar που πλέον έχει κλείσει, πριν 10 χρόνια. Πραγματικά απόλαυσα την επίσκεψή μου σε αυτή την τόσο όμορφη πόλη με τέτοια πολιτισμική κληρονομιά. Ειδικά στις μέρες μας, όπου επικρατεί ένα τεταμένο  πολιτικά κλίμα, έχει μεγάλη σημασία να διοργανώνονται διεθνείς συμπράξεις όπως το Πανόραμα Ελληνικής Τζαζ. Είμαι ευτυχής που θα φέρω μία πιο βόρεια νότα στη τζαζ μουσική της Αθήνας», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Ο 36χρονος πιανίστας, συνάντησε τον Γιώργο Κοντραφούρη στο Ελσίνκι κατά την περίοδο των σπουδών του εκεί. «Είναι ένας εξαιρετικός άνθρωπος και καλλιτέχνης. Μου είναι τόσο ευχάριστο να ξανασυναντώ αυτόν και το Νικόλα για πρώτη φορά!».

Σχετικά με την σύμπραξή του επί σκηνής με τους δύο καταξιωμένους Έλληνες πιανίστες, σημειώνει: «Ανυπομονώ να παράγουμε εμπνευσμένη μουσική με αυτούς σε ένα αντισυμβατικό σκηνικό: τρία μεγάλα πιάνα. Έχουμε τη δυνατότητα να εξερευνήσουμε τόσα πολλά πράγματα, τα οποία είναι αδύνατο να δοκιμαστούν σε άλλα συγκροτήματα».

Γιώργος Κοντραφούρης 

Ο διεθνώς αναγνωρισμένος πιανίστας Γιώργος Κοντραφούρης, με πολλές συμμετοχές σε εγχώρια σχήματα και αναρίθμητες συνεργασίες εκτός συνόρων, καθώς και συνθέτης με μεγάλη δισκογραφία για τα ελληνικά δεδομένα, νιώθει ιδιαίτερα προνομιούχος που θα παίξει μαζί με δύο τόσο χαρισματικούς μουσικούς και πιανίστες. «Είμαι μεγάλος θαυμαστής και του Aki και του Νίκου και στην συγκεκριμένη συναυλία θα προσπαθήσω να αφεθώ τελείως ελεύθερος ώστε να συμμετέχω και να απολαμβάνω οποιαδήποτε μουσική κατάσταση θα δημιουργείται εκείνη την στιγμή. Αυτή είναι μια πρόκληση για μένα», μας λέει.

Πόσο σημαντική είναι όμως η ύπαρξη ενός θεσμού, όπως το Πανόραμα Ελληνικής Τζαζ, σε μία χώρα που κάθε άλλο παρά ενθαρρύνει οποιαδήποτε καλλιτεχνική δραστηριότητα, ενώ απουσιάζουν οι κατάλληλοι θεσμοί και χώροι; «Νομίζω ότι είναι εξαιρετικά σημαντική κυρίως για την γνωριμία και την προώθηση της ελληνικής τζαζ σκηνής στο ευρύτερο κοινό. Επίσης οι θεματικές ενότητες κάθε χρονιά δημιουργούν μια εξαιρετική πρόκληση και μια γενικότερη αισθητική και για τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν και για το κοινό που τις παρακολουθεί. Ελπίζω να μείνει σαν θεσμός για πολλά χρόνια», απαντάει.

Σχετικά με το παρόν αλλά και το μέλλον της τζαζ σκηνής στην Ελλάδα, υπογραμμίζει: «Το παρόν είναι το πιο δημιουργικό, πολυσυλλεκτικό, ευφάνταστο από όσο μπορώ να θυμάμαι άρα ελπίζω ότι στο μέλλον θα παραμείνει έτσι και η ελληνική τζαζ σκηνή θα είναι μια αυτονόητη και δεδομένη ύπαρξη στα ελληνικά δρώμενα».

Νίκος Αναδολής

O Νίκος Αναδολής, ο νεότερος από τους τρεις, είναι και αυτός ένας ραγδαία ανερχόμενος πιανίστας στη διεθνή σκηνή. Μόλις στα 25 χρόνια του, έχει ήδη στο ενεργητικό του εμφανίσεις σε μεγάλα διεθνή φεστιβάλ, με το τρίο του ή σόλο, έχοντας ταξιδέψει μεταξύ άλλων στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Κορέα και τη Νέα Υόρκη. Στο Πανόραμα Ελληνικής Τζαζ εμφανίζεται για δεύτερη φορά, μετά την πρώτη του παρουσία το 2014.

 GRIX (Φλώρος Φλωρίδης, Αντώνης Ανισέγκος και Γιώργος Δημητριάδης)

Η δεύτερη μέρα του Πανοράματος υποδέχεται τους GRIX (Φλώρος Φλωρίδης, Αντώνης Ανισέγκος και Γιώργος Δημητριάδης), οι οποίοι θα συμπράξουν με την εξαιρετική βοκαλίστρια Λουκία Παλαιολόγου. Οι GRIX δημιουργήθηκαν το 2006 και έκτοτε δραστηριοποιούνται στον χώρο της τζαζ και της “αυτοσχεδιαστικής μουσικής” με έδρα το Βερολίνο, και διερευνούν με δημιουργική εμμονή τα όρια του σύγχρονου μουσικού αυτοσχεδιασμού.

Ο Γιώργος Δημητριάδης ανέλαβε να μας συστήσει το σχήμα με το δικό του ιδιαίτερο τρόπο: «Οι GRIX δημιουργήθηκαν το 2006. Δηλαδή κλείσαμε 10 χρόνια (θα έπρεπε να το γιορτάσουμε!). Ο πρώτος μας δίσκος ” Sweet, sour, sharp & Soft” κυκλοφόρησε το 2009 και ο δεύτερος “Penetralia” το 2015. Η μουσική μας είναι το αποτέλεσμα της χημείας των τριών προσωπικοτήτων μας, της μουσικής (και όχι μόνο) ιστορίας που ο καθένας μας κουβαλάει, της εξέλιξης του καθενός μας ξεχωριστά αλλά και της κοινής μας διαδρομής. Δηλαδή ένας μοναδικός συνδυασμός!».

Σχετικά με το Πανόραμα Ελληνικής Τζαζ, επισημαίνει: «Κάθε προσπάθεια που προωθεί τον πειραματισμό, την εξωστρέφεια των ελλήνων μουσικών και τις μουσικές ανταλλαγές είναι αξιέπαινη. Πόσο μάλλον όταν γίνεται σε έναν τόσο ωραίο χώρο όπως η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών».

Όσο για την ενδιαφέρουσα μουσική συνεύρεση των GRIX με την Λουκία Παλαιολόγου, σημειώνει: «Οι θεατές καλύτερα να μην περιμένουν κάτι συγκεκριμένο και να έρθουν με περιέργεια και ανοιχτά αυτιά». Όπως υποστηρίζει, «ο παράγοντας του ρίσκου, της έκπληξης και του αναπάντεχου είναι πολύ σημαντικός».

Λουκία Παλαιολόγου

Από την άλλη, η Λουκία Παλαιολόγου, που έχει στο ενεργητικό της εντυπωσιακές μουσικές σπουδές, δυνατές live συνεργασίες και μια σπάνια ικανότητα φωνητικού αυτοσχεδιασμού, είναι πολύ χαρούμενη για τη συνάντησή της με τους GRIX. «Πρόκειται για μουσικούς υψηλού επιπέδου, που σε δύο από τους τρεις υπήρξα κοινό στα σεμινάριά τους ως φοιτήτρια! Πιστεύω πως θα είναι άλλο ένα μάθημα για μένα αυτή η συναυλία. Όσοι βρεθούν σε αυτή, νομίζω ότι θα βρουν μια πολύ ενδιαφέρουσα σύμπραξη μέσα από τον αυτοσχεδιασμο με ποικίλα ηχοχρώματα και αντιθέσεις».

Ποια είναι η δική της άποψη για το Πανόραμα Ελληνικής Τζαζ, το οποίο στηρίζει και προβάλει την ελληνική τζαζ σκηνή, ενώ ταυτόχρονα ανοίγει “τολμηρούς” μουσικούς διαλόγους ανάμεσα σε σημαντικούς καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο; «Το Πανόραμα ελληνικής τζαζ είναι πολύ σημαντικό γιατί προβάλλει σε ευρύτερο κοινό, κάτι που οι περισσότεροι ή δε γνωρίζουν ότι υπάρχει ή αν υποψιάζονται ότι γίνονται πράγματα πέρα από αυτά που προβάλλονται, πρέπει να ψάξουν. Δίνει επίσης, την αίσθηση του σεβασμού προς τους καλλιτέχνες, κάτι που κανονικά θα ήταν αυτονόητο, και τον μεταφέρει συγχρόνως και στο κοινό. Ίσως έτσι  βοηθήσει σαν θεσμός να αλλάξει ο τρόπος που βλέπουν οι πολλοί τον (Έλληνα κυρίως) καλλιτέχνη εκτός “μουσικής βιομηχανίας”».

Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι καλλιτέχνες πειραματίζονται και συνειδητά αναζητούν κοινό τόπο μεταξύ διαφορετικών μουσικών στοιχείων και ιδιωμάτων. Η ίδια πιστεύει ότι, «αυτό δε συμβαίνει μόνο στη μουσική αλλά σε όλες τις μορφές έκφρασης και είναι άλλο ένα στοιχείο που δείχνει ότι έχουν πέσει τα σύνορα ανάμεσα σε τόπους, ιδιώματα, λαϊκές και λόγιες μουσικές. Ο καθένας μας αναζητά κάποια ταυτότητα μέσα από τη σύνθεση διαφορετικών και ίσως άσχετων μεταξύ τους στοιχείων, για να αναπτύξει τη μουσική του προσωπικότητα. Όπως άλλωστε κάνει και ως άνθρωπος. Η πληροφορία ταξιδεύει αστραπιαία, οπότε είναι αδύνατο να μην επηρεαστεί κανείς από άλλα είδη μουσικής και μουσικούς, όπως και να συνδυάσει διαφορετικές τέχνες και τεχνικές. Όλοι πάντως, πιστεύω ότι ψάχνουμε το καινούργιο ή το μοναδικό, που θα μας κάνει ξεχωριστούς. Τυχερός αυτός που το βρίσκει, αλλά στο πείραμα είναι η απόλαυση…».

Spyros Manesis Trio (Σπύρος Μάνεσης, João Hasselberg και Kaspars Kurdeko)

Τη φετινή διοργάνωση, που φιλοδοξεί να είναι μία από τις πιο σημαντικές, θα κλείσει το διεθνές τρίο του Σπύρου Μάνεση, καταθέτοντας το δικό του δημιουργικό στίγμα. Ο Σπύρος Μάνεσης, που ανήκει στη νέα γενιά Ελλήνων μουσικών της τζαζ, με πολύχρονες σπουδές σε Ελλάδα και Ολλανδία και καλλιτεχνική δραστηριότητα σε όλη την Ευρώπη, καταθέτει τη δική του άποψη για το Πανόραμα: «Ο θεσμός του Πανοράματος της ελληνικής τζαζ είναι καταρχήν εξαιρετικά σημαντικός από μόνος του. Η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση είναι ένας πολύ δυνατός φορέας, πολύ μεγάλης εμβέλειας εντός και εκτός Ελλάδος, όπως μαρτυρά η συνεχής και πλούσια δραστηριότητά του σε όλους τους τομείς του πολιτισμού. Το γεγονός ότι διοργανώνει μια τέτοια τριήμερη συνάντηση ελλήνων και ξένων μουσικών της τζαζ κάθε χρόνο εδώ και έξη χρόνια λέει πολλά και έχει ιδιαίτερη σημασία για την σκηνή που επιβιώνει γενικά υπό δύσκολες συνθήκες».

Το ότι το Πανόραμα κινείται στο πνεύμα των συνεργασιών μεταξύ Ελλήνων και ξένων μουσικών το βρίσκει πολύ θετικό. «Η διοργάνωση δίνει τη δυνατότητα στους μουσικούς να επιχειρήσουν πράγματα που να είναι μοναδικά και μάλιστα κινούνται και σε διαφορετικές στυλιστικές κατευθύνσεις. Φέτος, για παράδειγμα, θα πραγματοποιηθούν συναυλίες με τρία πιάνα από τρεις εξαιρετικούς πιανίστες, ένα κουαρτέτο που πειραματίζεται σοβαρά με τον αυτοσχεδιασμό και ένα μοντέρνο πιάνο τρίο, όλα πράγματα που δεν τα βλέπουμε συχνά στην Ελλάδα. Όλο αυτό θεωρώ πως δίνει στις συναυλίες ξεχωριστό ενδιαφέρον τόσο για τους μουσικούς όσο και για το κοινό και εύχομαι το Πανόραμα να μακροημερεύσει».

Τί λείπει όμως από την εγχώρια τζαζ σκηνή, σε σχέση με την διεθνή; Ο ίδιος, θεωρεί ότι, «μουσικά δεν μας χωρίζουν και πολλά. Ίσως ποσοτικά να μπορούσαμε να λέγαμε ότι στις μεγάλες πόλεις της Δύσης υπάρχουν περισσότεροι μουσικοί και γκρουπ συγκριτικά με την Αθήνα. Ποιοτικά όμως πια δεν μας χωρίζει τίποτα». Ωστόσο, εντοπίζει δύο βασικά στοιχεία που λείπουν από την τζαζ σκηνή στη χώρα μας, τα οποία κατά την γνώμη του συνδέονται μεταξύ τους. «Πρώτον, το κοινό. Αφενός, στην Αμερική και την Ευρώπη υπάρχει μεγαλύτερη εξοικείωση με το ιδίωμα της τζαζ από ένα μέρος του “mainstream” κόσμου, αφετέρου, πάλι στο Δυτικό κόσμο, έχει αναπτυχθεί περισσότερο από ότι στην Ελλάδα ο τύπος εκείνος του ακροατή που θα πάει σε μια συναυλία μουσικής, οποιασδήποτε μουσικής, όχι μόνο τζαζ, χωρίς να γνωρίζει τι θα ακούσει και τι θα βιώσει, και ανοιχτός και με παιδική περιέργεια θα αφεθεί στον κόσμο της μουσικής, που ασφαλώς μπορεί τελικά να του αρέσει ή όχι. Στην Ελλάδα αντίστοιχα η μουσική είναι περισσότερο συνδεδεμένη με το τραγούδι και με αυτόν που το τραγουδάει, με τον οποίον η σχέση αγγίζει συχνά τα όρια της λατρείας. Δεν θέλω να ισχυριστώ πως στην υπόλοιπη Δύση δεν συμβαίνει αυτό, κάθε άλλο, απλώς υπάρχει και το άλλο, που από εδώ σίγουρα λείπει, και έχει μεγάλη σημασία αν σκεφτούμε ότι η τζαζ είναι μια μουσική που γεννήθηκε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και εμείς προσπαθούμε να την κάνουμε δική μας, και φυσικά όχι ως μόδα αλλά με τρόπο ουσιαστικό και έγκυρο».

Όσον αφορά το δεύτερο, σε σχέση προφανώς με το πρώτο, επισημαίνει ότι από την Ελλάδα λείπουν οι υποδομές. «Ελάχιστοι είναι οι χώροι που με δυσκολία αλλά και μεράκι υποστηρίζουν τη τζαζ, όπως λίγα είναι και τα αντίστοιχα φεστιβάλ. Στην υπόλοιπη Δύση υπάρχουν περισσότερα jazz clubs, αίθουσες συναυλιών, φεστιβάλ, κάποια γραφεία παραγωγής, έντυπα, μηχανισμοί προβολής και προώθησης, όχι θεαματικά πράγματα βέβαια, παντού η τζαζ υπό μόνιμη πίεση είναι, αλλά σίγουρα περισσότερα από ότι εδώ. Γενικά πάντως η τάση και σε αυτό είναι σιγά- σιγά να βελτιωνόμαστε. Χρειάζεται όραμα, χρόνος, δουλειά, συνεργασία και πολλή επιμονή».

Λίγο πριν ανέβει στη Μικρή Σκηνή της Στέγης με τους μουσικούς συνοδοιπόρους του, τον Πορτογάλο João Hasselberg στο κοντραμπάσο και τον Λετονό ντράμερ Kaspars Kurdeko, μας δίνει μία πρώτη γεύση από τα πολύχρωμα ηχητικά “μονοπάτια” στα οποία πρόκειται να μας ταξιδέψουν.

«Θα παίξουμε κυρίως δική μου μουσική. Συνθέσεις που έχουν δισκογραφηθεί και άλλες που δεν έχουν. Νομίζω πως το βασικό χαρακτηριστικό του προγράμματος που θα παρουσιάσουμε, των συνθέσεών μου και του γενικού ήχου του τρίο με τον Joao και τον Kaspars είναι η ποικιλία των χρωμάτων και των χώρων. Κάθε κομμάτι φτιάχνει έναν χώρο και μέσα σε αυτόν τον χώρο εντάσσονται τα χρώματα και οι ιστορίες που αφηγούμαστε. Άλλοτε οι χώροι και οι ιστορίες είναι σκοτεινές, άλλοτε μελαγχολικές, άλλοτε λυρικές με επίκεντρο τη μελωδικότητα και άλλοτε σκληρές και γωνιώδεις. Η τζαζ άλλωστε είναι μια προσωπική ανθρώπινη αφήγηση, μια προβολή της ανθρώπινης κατάστασης, με όλες τις ποιότητες, τις αντιφάσεις, τις εναλλαγές συναισθημάτων κλπ, όλα αυτά με μουσικούς όρους και με όχημα τον αυτοσχεδιασμό».

Το πρόγραμμα του «6ου Πανοράματος» έχει ως εξής:

Παρασκευή 2 Δεκεμβρίου
Γιώργος Κοντραφούρης: πιάνο
Aki Rissanen: πιάνο
Νικόλας Αναδολής: πιάνο

Σάββατο 3 Δεκεμβρίου

GRIX feat. Λουκία Παλαιολόγου
Φλώρος Φλωρίδης: reeds, πνευστά
Αντώνης Ανισέγκος: πιάνο
Γιώργος Δημητριάδης: τύμπανα
Λουκία Παλαιολόγου: φωνή

Κυριακή 4 Δεκεμβρίου
Spyros Manesis Trio
Σπύρος Μάνεσης: πιάνο, σύνθεση
João Hasselberg: κοντραμπάσο
Kaspars Kurdeko: ντραμς

Καλλιτεχνική επιμέλεια φεστιβάλ: Δ.Τ. Έβανς

*Φωτογραφία θέματος © beetroot

Ραντεβού στο 6ο Πανόραμα Ελληνικής Τζαζ στη Στέγη, από 2 έως 4 Δεκεμβρίου! Περρισσότερες πληροφορίες εδώ και εδώ