8η Σκυταλοδρομία Λόγου: Από τον Χριστόφορο Χαραλαμπάκη στον Soloúp

Στο Δημαρχιακό Μέγαρο της Αθήνας στην πλατεία Κοτζιά, θα πραγματοποιηθεί η 8η Σκυταλοδρομία Λόγου της διοργάνωσης Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου του δήμου Αθηναίων – η πρώτη για το 2019! Μετά τους Τίτο Πατρίκιο, Παντελή Μπουκάλα, Ρέα Γαλανάκη, Δημήτρη Δασκαλόπουλο, Μαρία Στασινοπούλου, Νίκο Βατόπουλο, Θοδωρή Γκόνη και Μάκη Τσίτα, ο Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, ομότιμος καθηγητής Γλωσσολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ως εκπρόσωπος της Γλωσσολογίας-Λεξικογραφίας, παραδίδει τη σκυτάλη στον Soloúp (Αντώνη Νικολόπουλο), σκιτσογράφο, δρ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας (Πανεπιστήμιο Αιγαίου).

Τα βιβλία-αναφοράς των δύο σκυταλοδρόμων είναι το «Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας» (Αθήνα 2014: Εθνικό Τυπογραφείο) του Χριστόφορου Χαραλαμπάκη, για το οποίο τιμήθηκε το 2015 από την Εταιρεία Συγγραφέων με το Βραβείο Πολιτισμού Δαίδαλος για την εξαιρετική προσφορά του στα Ελληνικά Γράμματα και το graphic novel «Ο Συλλέκτης-Έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο» (Ίκαρος 2018) του Soloúp (Αντώνη Νικολόπουλου). Τη συζήτηση συντονίζουν οι Ελεονώρα Ορφανίδου, δημοσιογράφος και Γιώργος Γιανναράκος, δημοσιογράφος-σκηνοθέτης. Η εκδήλωση πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Ακαδημία Αθηνών-Εθνικό Τυπογραφείο και τις Εκδόσεις Ίκαρος.

Πρόκειται για την όγδοη Σκυταλοδρομία Λόγου, ένα πρόγραμμα της διοργάνωσης Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου, μέγας δωρητής της οποίας είναι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Η Σκυταλοδρομία φέρνει Έλληνες συγγραφείς από διαφορετικά κειμενικά είδη πιο κοντά στο κοινό, αλλά και πιο κοντά μεταξύ τους, σε μια πρωτότυπη διαδοχή ιδεών, κειμένων και λόγου, που σαν θεμελιώδη βάση έχει το σεβασμό, την αλληλοεκτίμηση και αλληλεγγύη και τον ανοιχτό διάλογο. Η εκδήλωση εντάσσεται στο πλαίσιο της θεματικής ενότητας «Έλληνες Συγγραφείς» και η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.

Στην εκδήλωση της 18ης Δεκεμβρίου, ο προηγούμενος σκυταλοδρόμος Μάκης Τσίτας, σχολίασε σχετικά με τον Χριστόφορο Χαραλαμπάκη: «Εκτιμώ βαθύτατα τον Χριστόφορο Χαραλαμπάκη, έναν λαμπρό επιστήμονα με κύρος στη χώρα μας και έξω από αυτήν. Είναι χρόνια στο χώρο της Γλωσσολογίας, αλλά έγινε ευρύτερα γνωστός με την έκδοση του Λεξικού της νεοελληνικής γλώσσας, αναμφισβήτητα το σημαντικότερο τέτοιο έργο που διαθέτουμε στην Ελλάδα. Ένα έργο ζωής, όπως το χαρακτηρίζει ο ίδιος, με 75.000 λήμματα, 1.819 σελίδες που ζυγίζουν 3,5 κιλά, 5.000 νεολογισμούς και 10.000 ευρηματικές φράσεις. Και όταν γράφεις, αντιμετωπίζεις με την ίδια σοβαρότητα παιδιά και ενήλικες, με κοινό στοιχείο τη γλώσσα. Να είναι απλή, κατανοητή και να ιντριγκάρει, χωρίς εκπτώσεις στο ύφος και χωρίς διδακτισμούς. Η γλώσσα είναι ένα παιχνίδι για τα παιδιά».

Ο Χριστόφορος Χαραλαμπάκης σχολίασε: «Η γλώσσα είναι ανεξάντλητη, ένας γαλαξίας, ένας ωκεανός ανεξερεύνητος. Η ελληνική γλώσσα είναι πλούσια και εκφραστική, περιέχει σημασίες κι όχι μόνο λέξεις. Κι εμείς γνωρίζουμε μόνο [ένα μικρό κομμάτι της. Για παράδειγμα, η λέξη «παπάς» έχει 57 διαφορετικές σημασίες. Η λέξη “απάντηση” μπορεί να συνδυαστεί με 250 διαφορετικά επίθετα! Η ιστορία των λέξεων είναι η ιστορία των ανθρώπων. Για παράδειγμα, η λέξη “νοσταλγία” είχε ψυχιατρική σημασία γιατί εξέφραζε την πάθηση των στρατιωτών που ήθελαν να επιστρέψουν στην πατρίδα. Τώρα με τους πρόσφυγες η λέξη επανεμφανίστηκε στα αγγλικά λεξικά. Ήθελα λοιπόν να περιγράψουμε τη γλώσσα, όχι να τη ρυθμίσουμε».

Σχετικά με την επιλογή του, να παραδώσει τη σκυτάλη στον Soloúp (Αντώνη Νικολόπουλο), είπε: «Λαμβάνοντας υπόψη την εναλλαγή των κειμενικών ειδών, σκεφτήκαμε με τους διοργανωτές ένα νέο πολύ δημοφιλές σε διεθνές επίπεδο κειμενικό είδος, το graphic novel. Για το συγκεκριμένο κειμενικό είδος σκέφτηκα αμέσως ως επόμενο σκυταλοδρόμο τον Αντώνη Νικολόπουλο, τον γνωστό Soloúp, και το πολυβραβευμένο έργο του “Αϊβαλί”. Ο Νικολόπουλος δεν είναι μόνο εξαίρετος εικονογράφος-σκιτσογράφος, ευρηματικός και με πηγαίο χιούμορ. Είναι και σπουδαίος ερευνητής, διδάκτορας Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου που ξέρει να κάνει πρωτογενή έρευνα σε αχαρτογράφητες ως τώρα λογοτεχνικές περιοχές. Τελειώνω με μια πολιτική του γελοιογραφία: “Με ΦΠΑ 23% θα πούμε το ψωμί ψωμάκι! – Το γάλα; -Γαλατάκι. – Το τυρί; -Τυράκι. – Το σουβλάκι; – Άει παράτα με…”»

Στη Σκυταλοδρομία Λόγου, συγγραφείς επιλέγουν ο καθένας το αγαπημένο του βιβλίο από διαφορετική κατηγορία λόγου (Ποίηση, Ιστορία, Βιογραφία/ Απομνημονεύματα/ Ημερολόγιο, Μυθιστόρημα, Νουβέλα-Διήγημα, Επιστήμη, Θέατρο, Βιβλία για παιδιά και εφήβους, Φιλοσοφία, Κριτική-Δοκίμιο, κ.ά.). Στη συνέχεια καλούν το συγγραφέα του βιβλίου αυτού σε ένα ανοικτό, δημόσιο διάλογο, με τη συμμετοχή του κοινού, παραδίδοντάς του τη Σκυτάλη προκειμένου, στην επόμενη εκδήλωση, να επιλέξει και να παρουσιάσει τον επόμενο δημιουργό. Η δράση διαρκεί όλη τη χρονιά της διοργάνωσης. Συντονιστές-παρουσιαστές της εκάστοτε εκδήλωσης είναι εκπρόσωποι από το χώρο των γραμμάτων και των τεχνών – καλλιτέχνες, συγγραφείς, δημοσιογράφοι, πανεπιστημιακοί, κ.ά. Παράλληλα στην εκδήλωση γίνονται αναγνώσεις ή και προβολές οπτικοακουστικού υλικού.

Στοιχεία για τους συγγραφείς

Χριστόφορος Χαραλαμπάκης

Ο Χριστόφορος Χαραλαμπάκης είναι Ομότιμος καθηγητής Γλωσσολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Επίτιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Βουκουρεστίου και Επίτιμος διδάκτορας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Γεννήθηκε στην Κρήτη (Ανατολή – Ιεράπετρας) το 1948. Είναι πτυχιούχος (1971) της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές στα Πανεπιστήμια της Κολωνίας και της Χαϊδελβέργης (1972-1976). Ανακηρύχθηκε διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Κολωνίας (1976). Το ερευνητικό του έργο κινείται σε τρεις βασικούς άξονες: Την αρχαία και νέα ελληνική διαλεκτολογία και ηλεκτρονική λεξικογραφία, τη σχέση γλώσσας και λογοτεχνίας και τη γλώσσα της εκπαίδευσης, με έμφαση στην αξιοποίηση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και της υψηλής τεχνολογίας. Τα δημοσιεύματά του ανέρχονται σε 426.

Από τα βιβλία του αξίζει να αναφερθούν: Νεοελληνικός λόγος: Μελέτες για τη γλώσσα, τη λογοτεχνία και το ύφος. Γλώσσα και εκπαίδευση: Θέματα διδασκαλίας της νεοελληνικής γλώσσας. Γλωσσαλγήματα: Έρευνες για την Ελληνική γλώσσα. Γλωσσική και λογοτεχνική κριτική. Κρητολογικά μελετήματα: Γλώσσα – Λογοτεχνία – Πολιτισμός. Δίδαξε ως επισκέπτης καθηγητής στα Πανεπιστήμια Μünster της Γερμανίας (1989), Αθηνών (1990-1991), Κύπρου (1994, 1997, 2011), Θράκης (2001-2002), Γρανάδας (2006) και Frederick University, Cyprus (2010). Το 2015 η Εταιρεία Συγγραφέων του απένειμε το Bραβείο Πολιτισμού Δαίδαλος για την εξαιρετική προσφορά του στα Ελληνικά Γράμματα με αφορμή την έκδοση του Χρηστικού Λεξικού της Νεοελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών (Αθήνα 2014: Εθνικό Τυπογραφείο). Ανήκε ή ανήκει στην εκδοτική Επιτροπή 16 ελληνικών και ξένων περιοδικών και είναι μέλος 17 επιστημονικών Εταιρειών.

Soloúp

Ο Soloúp (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Αντώνη Νικολόπουλου) είναι πολιτικός γελοιογράφος και δημιουργός κόμικς. Είναι διδάκτωρ Πολιτισμικής Τεχνολογίας κι Επικοινωνίας (Πανεπιστήμιο Αιγαίου) κι έχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στην Πάντειο. Μέχρι σήμερα έχει κυκλοφορήσει 14 άλμπουμ με γελοιογραφίες και κόμικς, τη μελέτη «Τα Ελληνικά Κόμικς» (Τόπος, 2012) και το graphic novel «Αϊβαλί» (Κέδρος, 2014), το οποίο έχει μεταφραστεί στα Γαλλικά και τα Τουρκικά. Επίσης το «Αϊβαλί» έχει βραβευτεί ως «Καλύτερο κόμικς» και «Καλύτερο Σενάριο» στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς 2015 όπως και με το “Coup de Coeur 2016” στο 17ο φεστιβάλ Rendez-vous du Carnet De Voyage (Clermont Ferrand/ France). Το 2015 πραγματοποιήθηκε στο μουσείο Μπενάκη η έκθεση «Αϊβαλί- ένα ταξίδι στο χρόνο» (Φεβρουάριος- Μάιος) – η πρώτη στην Ελλάδα μεγάλη έκθεση για βιβλίο comics που φιλοξενήθηκε σε μουσείο.

H έκθεση περιόδευσε συνολικά για πάνω από 400 μέρες σε μουσεία, γκαλερί και βιβλιοθήκες σε όλη την Ελλάδα. Ο Soloúp έχει σχεδιάσει ζωντανά επί σκηνής (live drawing) συνοδεύοντας μουσικές παραστάσεις στο Μέγαρο Μουσικής (2017), στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης (2018) και αλλού. Κατά καιρούς διοργανώνει workshops στο πλαίσιο μιας ευρύτερης, υπό εξέλιξη έρευνας για το σκίτσο (γελοιογραφία – comics / graphic novels).

Το πρόγραμμα της διοργάνωσης Αθήνα 2018-Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου του δήμου Αθηναίων υλοποιείται χάρη στη στήριξη και των δωρητών: Μέγας δωρητής είναι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Χρυσοί δωρητές είναι το Ίδρυμα Ι. Λάτση και η εταιρία Core Α.Ε. Δωρητές είναι το Ίδρυμα Ωνάση, το Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού και Πολιτιστικού Έργου (ΚΙΚΠΕ), το Ίδρυμα Α. Κ. Λασκαρίδη και ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Έργων Λόγου (ΟΣΔΕΛ). Πολύτιμοι υποστηρικτές είναι η Aegean Airlines, ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών και η εταιρία Σταθερές Συγκοινωνίες (ΣΤΑΣΥ).