Ένας ακόμα χειμώνας στη γειτονιά των Εξαρχείων.
Πεσμένα φύλλα, κρύο, φοιτητές που περπατούν βιαστικά, μνήμες, γνωστά πρόσωπα, άγνωστες ιστορίες.
Αυτήν τη φορά όμως δεν είμαι μόνος σε αυτήν τη βόλτα, αυτή τη φορά οι ιστορίες έχουν ονοματεπώνυμο, αυτή τη φορά τα πρόσωπα είναι παραπάνω από γνωστά. Ένας ονειροπόλος συγγραφέας θα τα ονόμαζε φίλους, συνοδοιπόρους, συμμέτοχους. Και ίσως έτσι και να είναι. Τι σημασία έχει άλλωστε; Σημασία έχει ότι είμαστε μαζί, σημασία έχει ότι προχωράμε τον ίδιο δρόμο και έχουμε κάτι κοινό, αγαπάμε τις λέξεις!
Λέξεις που έγιναν ιστορίες, ιστορίες που έγιναν βιβλίο, βιβλίο που έχει έναν τίτλο. «9 ώρες στα Εξάρχεια».
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Μια συλλογή εννέα διηγημάτων, από εννέα διαφορετικούς συγγραφείς, που διαδραματίζονται σε εννέα διαφορετικές ώρες και γωνιές μιας γειτονιάς που έχει, και θα έχει, τόσα πολλά ακόμα να μας πει.
Και αν εγώ ζω εδώ μόλις τα τελευταία 16 χρόνια, πάντα σε πείσμα των γονιών μου, ο Αλέξανδρος Κεφαλάς (με το διήγημα Hermes Baby) έχει ακόμα περισσότερα να θυμάται και να μοιράζεται μαζί μας από αυτήν τη γειτονιά.
«Οι γονείς μου μεγάλωσαν στην περιοχή. Διέμεναν στην ίδια πολυκατοικία επί της Τοσίτσα. Εκεί γεννήθηκα εγώ και τα αδέλφια μου. Είμαι, λοιπόν, γέννημα Εξαρχειώτης κι εν μέρει θρέμμα καθώς το ΄80 υπό το φόβο της ραγδαίας γκετοποίησης φύγαμε. Εντούτοις, κάθε Σαββατοκύριακο κατεβαίναμε να επισκεφθούμε τους παππούδες. Σε περιοχές που σήμερα θεωρούνται επικίνδυνες (όπως το πάρκο της Τοσίτσα, το Πεδίον του Άρεως, ο λόφος του Στρέφη) έκανα τα πρώτα μου βήματα, τα πρώτα μου παιχνίδια, το πρώτο μου ποδήλατο… Το δικό μου διήγημά της συλλογής εξερευνά συμβολικά τη σχέση μεταξύ του ‘παλαιού’ Εξαρχειώτη που έχει δεσμούς, εικόνες και μνήμες να τον δένουν με την περιοχή και του ‘νέου’ που αναζητά να ενσωματωθεί και να αναπνεύσει τον εναλλακτικό αέρα των Εξαρχείων».
Με μια φωτογραφική μηχανή αγκαλιά, έξω από καφέ, βιβλιοπωλεία, νεοκλασικά και αγαπημένα στέκια, τέσσερεις συγγραφείς περπατάμε σε μια γειτονιά που ενέπνευσε καλλιτέχνες, επαναστάτες, περαστικούς, ήρωες…
Μας παρακολουθώ από μακριά και δεν βλέπω παρά τέσσερεις νέους ανθρώπους που ονειρεύονται, ελπίζουν, δημιουργούν, παλεύουν, σε μια «γειτονιά» που θα μπορούσε να λέγεται Εξάρχεια, Παγκράτι, Αθήνα, Παρίσι, Ελλάδα, Συρία, Αλβανία.
Γιατί σημασία δεν έχει ο τόπος τόσο, σημασία έχουν οι άνθρωποι του. Και σημασία έχουν οι άνθρωποι όταν είναι αληθινοί, όταν είναι αυθεντικοί, όταν είναι φτιαγμένοι από «δέρμα». Οποιουδήποτε χρώματος, οποιασδήποτε θρησκείας.
Δίπλα μου, η Τζούλια Γκανάσου (με το διήγημα Μαύρο Πρόβατο) ανάμεσα σε μικρές στάσεις στην αγαπημένη μας γειτονιά, μας δίνει τη δική της ερμηνεία, το δικό της μήνυμα πίσω από το διήγημα με την υπογραφή της.
«Τα Εξάρχεια συμβολίζουν το πιο εναλλακτικό κομμάτι της πρωτεύουσας όπου το αναρχικό στοιχείο συνυπάρχει με το φοιτητικό προφίλ καθώς η συνοικιακή εκδοχή συμπορεύεται με το καλλιτεχνικό γίγνεσθαι ενώ ταυτόχρονα καταγράφονται άφθονες κοινωνικές δράσεις συνδεδεμένες με την προσπάθεια ενίσχυσης της συλλογικότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, η ηρωίδα μου συνομιλεί με πέντε πρόσωπα τα οποία εκφράζουν από ένα κομμάτι της ζωής των Εξαρχείων. Η εγρήγορση στον τόνο της αφήγησης και η ανατρεπτικότητα στον τρόπο θέασης του κόσμου οφείλονται στο γεγονός ότι παρ’ όλο που με ενδιαφέρει ο ιδιόμορφος χαρακτήρας της περιοχής ο οποίος προβάλλει έναν ιδιαίτερο δυναμισμό, με προκαλεί περισσότερο η στιγμή που (ακόμη και) οι εν δυνάμει επαναστάτες, οι ‘’αντισυστημικοί’’ βιώνουν τη ματαίωση, σκύβουν και επανεξετάζουν κάθε επιλογή».
Ο χρόνος, περπατάει και αυτός μαζί μας, κυλάει στην αγαπημένη μας γειτονιά, στεκόμαστε, συζητάμε, μοιραζόμαστε, γνωριζόμαστε, αποφασίζουμε να καθίσουμε σε ένα καφέ. Πόσο κρίμα που ο χώρος για λέξεις και φωτογραφίες είναι περιορισμένος, διαφορετικά η παρέα θα ήταν ακόμα πιο μεγάλη και εννέα συγγραφείς θα όργωναν μαζί τα στενά των Εξαρχείων.
Ευτυχώς όμως, όλα τα όμορφα ξεκινούν από κάτι μικρό και εξαπλώνονται. Ακριβώς όπως και οι παρέες, οι ιδέες, τα όνειρα…
Ο Βαγγέλης Σωτήρης, ο νεότερος της παρέας (με το διήγημα Ναταλία), παρατηρεί και σχολιάζει για τα Εξάρχεια και τη γοητεία τους. «Μια πόλη μέσα στην πόλη τροφοδοτεί την Αθήνα με ιστορίες. Ιστορίες που στολίζουν τα σαλόνια των παλιών αρχοντικών, ιστορίες που γράφονται στους τοίχους.
Τα Εξάρχεια επιμένουν να αντανακλούν τον άλλο εαυτό της καθημερινότητας ανάλογα με τις προσταγές της εποχής. Δύναμη κινητήριος από δυνάμεις συγγενείς και αντίρροπες. Φοιτητές, βιβλιοπωλεία, κάτοικοι και καταλήψεις. Οι Άγιοι αυτής της περιοχής είναι χαρακτήρες αυτοκαταστροφικοί και φλογεροί. Η εκκλησία τους είναι ο δρόμος και οι πιστοί τους, οι θαμώνες του. Ο αττικός αυτός πίνακας καταλήγει να έχει τα χρώματα που του δίνουμε.
Κάποιες φορές μαθαίνουμε, ότι για τον κακό το δρόμο πας τρέχοντας. Κάποιες άλλες βλέπουμε, ότι για τον καλό, πας παραπατώντας.
Σε κάθε περίπτωση κάτι μας μένει. Γινόμαστε κι εμείς ακολούθως, κύμα και κυματοθραύστης, πέρα από τα δελτία ειδήσεων, πέρα από την κοινή λογική.»
Η ώρα πέρασε. Η Τζούλια πρέπει να φύγει, το ραντεβού ανανεώνεται. Κρατάμε από ένα αντίτυπο του βιβλίου στα χέρια μας και νιώθουμε ευγνωμοσύνη γιατί χάρη σε αυτό γνωριστήκαμε, χάρη σε αυτό ξεδιπλωθήκαμε, χάρη σε αυτό απολαύαμε αυτήν τη βόλτα.
Μένω τελευταίος να γράψω δύο λέξεις για τα Εξάρχεια και το βιβλίο.
Δεν νιώθω ότι έχω πολλά να πω. Κάθε τι που αγαπώ θα ευχόμουν να ήταν σαν αυτήν τη γειτονιά. Φιλόξενο, φιλελεύθερο, ανεξάρτητο, χορτάτο, δίκαιο.
Τα Εξάρχεια θα μπορούσαν να είναι ένα σπίτι που είναι ανοιχτό σε όποιον το έχει ανάγκη. Τα Εξάρχεια θα μπορούσαν να είναι κάθε οικογένεια που δέχεται τα μέλη της έτσι όπως ακριβώς είναι. Τα Εξάρχεια θα μπορούσαν να είναι κάθε χώρα που ρίχνει τους φράχτες και δίνει προστασία σε όσους πραγματικά το χρειάζονται.
Οι «9 ώρες στα Εξάρχεια» λοιπόν, δεν είναι ένα βιβλίο για μια ακόμα γειτονιά. Δεν είναι ένα βιβλίο για μια κουκίδα στο χάρτη. Είναι ένα βιβλίο για τους ανθρώπους και τις ιστορίες τους, για τις αδυναμίες και τα συναισθήματα τους, για τα ταλέντα και τις ευαισθησίες τους, για τους φόβους και τις αγωνίες τους.
Και χαίρομαι, που το «Αγόρι που έλεγε Ναι», είναι η δική μου ιστορία, ένα διήγημα για τη διαφορετικότητα, ένα ακόμα μικρό κομμάτι του πάζλ ενός βιβλίου που θα μπορούσε να είναι για τη δική σας γειτονιά, για τη δική σας ζωή, για τη δική σας ιστορία…
Καλή ανάγνωση λοιπόν. Σε όποια γειτονιά και αν μεγαλώνετε, μη ξεχνάτε να της χαμογελάτε. Και κυρίως, να χαμογελάτε στους ανθρώπους της!
Η συλλογή διηγημάτων «9 ώρες στα Εξάρχεια» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Λέμβος (Μαυρομιχάλη 84 & Καλλιδρομίου, Τηλ. 210 8817341).
Συμμετέχουν: Μαρουσώ Αθανασίου, Τζούλια Γκανάσου, Χρήστος Δασκαλάκης, Αλέξανδρος Διονυσόπουλος, Τάσος Ελένας, Αλέξανδρος Κεφαλάς, Νέστορας Πουλάκος, Βαγγέλης Προβιάς, Βαγγέλης Σωτήρης.