Γεωργία Μαυραγάνη: Δουλειά μου είναι να αναδείξω την τέχνη που μαρτυρεί η ίδια η ζωή

Η επιτυχημένη παραγωγή του Μικρού Θεάτρου Αγρινίου «Από πρώτο χέρι – Μια παράσταση για τα καπνά», μετά από μια σειρά παρουσιάσεων με μεγάλη αποδοχή σε Αγρίνιο, Αθήνα και Θεσσαλονίκη, επανέρχεται για λίγες μόνο παραστάσεις στο θησείον, ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ.

Με αυτή την αφορμή, η Γεωργία Μαυραγάνη μας μίλησε «από πρώτο χέρι» για τους βασικούς θεματικούς άξονες της παράστασης, η οποία «χτίστηκε» με υλικά πραγματικές μνήμες και πολύτιμες εμπειρίες, για τις παιδικές αναμνήσεις της από την πατρογονική γη που «μυρίζουν» καπνό, καθώς και για τις πρώτες αντιδράσεις του κοινού του Αγρινίου, τις οποίες δεν θα ξεχάσει ποτέ.

«Είναι για μένα η πιο έντονη εκδοχή ζωντανού θεάτρου που έχω ζήσει, καθώς και η μεγαλύτερη ευθύνη που έχω αισθανθεί απέναντι σε κοινό», μας λέει χαρακτηριστικά η σκηνοθέτις που επιχειρεί μέσα από όλες τις δουλειές της να αναδείξει «την τέχνη που μαρτυρεί η ίδια η ζωή των ανθρώπων».

Culture Now: Μετά το Αγρίνιο, την Αθήνα και την Θεσσαλονίκη, το «Από πρώτο χέρι – Μια παράσταση για τα καπνά» επανέρχεται  για έναν νέο κύκλο παραστάσεων στο Θέατρο Θησείον. Πείτε μας αρχικά, πόσο δύσκολο ήταν να προσεγγίσετε, να συγκεντρώσετε αλλά και να διαχειριστείτε το υλικό για τα καπνά του Αγρινίου (ιστορικά στοιχεία, φωτογραφίες, λογοτεχνικά κείμενα, μαρτυρίες, συνεντεύξεις κ.α.);

Γεωργία Μαυραγάνη: Η εύρεση του υλικού δεν ήταν τόσο δύσκολη. Εκτός από τα ιστορικά στοιχεία που βρήκαμε σε βιβλία που έχουν ασχοληθεί με το θέμα, ανασύραμε πλούσιο υλικό από συνεντεύξεις που πήραμε από ανθρώπους που είχαν δουλέψει και ως αγρότες στα χλωρά καπνά, αλλά και ως καπνεργάτες στις καπναποθήκες και καπνοβιομηχανίες του Αγρινίου. Το δύσκολο ήταν να συνθέσουμε αυτό το υλικό σε μια παράσταση, και άρα να αποφασίσουμε τι έπρεπε να κρατηθεί από αυτές τις πολύτιμες εμπειρίες. Λειτουργήσαμε και λογικά, αλλά όπως λέω συχνά, και “μουσικά”. Στις πρώτες ελεύθερες πρόβες δομήσαμε με έναν τρόπο μια βασική ιστορία και έπειτα δοκιμάζαμε τι πάει πού. ‘Ηταν μια κοπιαστική, αλλά ευχάριστη διαδικασία για μας.

Cult.N.: Γύρω από ποιες βασικές ιδέες- θεματικές δομείται αυτή η πρωτότυπη περφόρμανς;

Γ. Μ.: Το πρώτο και κυρίαρχο θέμα της παράστασης  είναι η εργασία που μοιάζει σαν αναπόφευκτη μοίρα για τον άνθρωπο. ‘Οταν το καταλάβαμε αυτό, μας ήταν αδύνατο να μην καταλήξουμε στους βασικούς μύθους που αναφέρονται στο θέμα, όπως είναι το σχετικό απόσπασμα από το βιβλίο της Γένεσης “με τον ιδρώτα του προσώπου θα τρως το ψωμί σου”, αλλά και ο μύθος του Σίσυφου. ‘Επειτα, η παράσταση κινείται στους παρακάτω άξονες: χλωρά καπνά-περιγραφή της διαδικασίας, αντιστοίχιση με το μύθο του Σίσυφου και μαρτυρίες ανθρώπων, ξηρός καπνός, καπνεργάτες και βιομηχανοποίηση εργασίας, μαθήματα ελληνικής ιστορίας μέσω του καπνεργατικού κινήματος και των σημαντικών εργατικών διεκδικήσεων, που σήμερα πολλές έχουν χαθεί, περιγραφή και αναπαράσταση των δεκαετιών από το ‘80 και μετά όταν οι μονοκαλλιέργειες αρχίζουν και χάνονται παρ’ όλες τις επιδοτήσεις (η λεγόμενη σκηνή Πασόκ που λέω εγώ), εκμετάλλευση αλλοδαπών εργατών σε αντιστοιχία με το σήμερα, και τέλος μια προσπάθεια να αρθρώσουμε ένα κάποιο συμπέρασμα για το δρόμο που φαίνεται να ‘χει πάρει σήμερα η ζωή των ανθρώπων.

Cult.N.: Θυμάστε τις αντιδράσεις του κοινού του Αγρινίου στην πρώτη παράσταση που δόθηκε; Ή και αργότερα, στις παλιές καπναποθήκες Παπαπέτρου; Υπήρξε κάποιο σχόλιο θεατή που έχει χαραχθεί στη μνήμη σας;

Γ. Μ.: Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις μεγάλες γυναίκες που παρακολουθώντας  την πρώτη παράσταση (για κάποιες ήταν και η πρώτη φορά που έβλεπαν θέατρο) αναστέναζαν με όλη τους την ψυχή, όταν έβλεπαν εικόνες που τους θύμιζαν τη ζωή τους την ίδια ή που σχολίαζαν φωναχτά και έντονα πράγματα, ονόματα και καταστάσεις. Είναι για μένα η πιο έντονη εκδοχή ζωντανού θεάτρου που έχω ζήσει, καθώς και η μεγαλύτερη ευθύνη που έχω αισθανθεί απέναντι σε κοινό.

Cult.N.: Μιας και η καταγωγή σας είναι από το Αγρίνιο, θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας μία δική σας παιδική ανάμνηση που να αφορά τα καπνά;

Γ. Μ.: Η μυρωδιά του καπνού, τα ηλιοκαμένα ξαδέρφια μου – ξεπατωμένα από το λιοπύρι- με μαυρισμένα τα χέρια από την κόλλα του καπνού, αλλά και μια αυθεντική χαρά παρ’ όλη την κούραση μιας νομαδικού τύπου ζωής που δύσκολα μπόρεσα να ξαναβρώ από τότε.

Cult.N.: Πού οφείλεται, κατά την γνώμη σας, η εξαιρετικά επιτυχημένη πορεία της παράστασης; Τι συναισθήματα σας δημιουργεί;

Γ. Μ.: Στο ότι μέσα από ένα πολύ συγκεκριμένο θέμα αποκαλύπτεται η ζωντανή διάσταση της ιστορίας. Φανερώνεται δηλαδή η ιστορία ενός τόπου και μιας χώρας σαν μια βιωμένη εμπειρία των ανθρώπων της και όχι σαν μια θεωρία γραμμένη σε ένα βιβλίο. Επίσης, σου είναι σχεδόν αδύνατο να μην σκέφτεσαι σχεδόν κατά τη διάρκεια της παράστασης το γιατί τα πράγματα είναι έτσι όπως είναι σήμερα σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο. Η παράσταση δεν παίρνει καθόλου θέση, αλλά εσύ σαν θεατής μέσα σου παιδεύεσαι καθ’ όλη τη διάρκεια να δώσεις απαντήσεις. ‘Ηταν για μένα πολύ μεγάλο σχολείο αυτή η παράσταση.

Cult.N.: Στις παραστάσεις σας, που καταπιάνονται με θέματα «εύθραυστα»,  ακολουθείτε κυρίως την δημιουργική διαδικασία της επινόησης (devised theatre), με τους ηθοποιούς να υπηρετούν μία κοινή συνθήκη και να απευθύνονται άμεσα στο κοινό, ως ένας σύγχρονος Χορός. Γιατί επιλέγετε αυτό το είδος θεάτρου;

Γ. Μ.: Βλέπω το θέατρο σαν ένα μηχάνημα μέσω του οποίου μπορείς να μιλήσεις για τα πάντα αποκαλύπτοντας την τέχνη που ίσως να μην αντιλαμβάνεσαι μέσα στην καθημερινότητά σου.

Cult.N.: Έχουμε δει, μεταξύ άλλων, ένα χρονικό της ιστορίας του καπνού, ένα χορικό γι’ αυτό που μαρτυρούν τα γηρατειά, καθώς και εξαιρετικές δουλειές με έφηβους. Τί είναι αυτό που πραγματικά σας απασχολεί στο θέατρο και κατ’ επέκταση σε κάθε δουλειά που παρουσιάζετε;

Γ. Μ.:  Δουλειά μου είναι να αναδείξω – αν τα καταφέρω – την τέχνη που μαρτυρεί η ίδια η ζωή των ανθρώπων.

Cult.N.: Υπάρχουν καλλιτεχνικά σχέδια και στόχοι για τη συνέχεια;

Γ. Μ.:  Θα επαναλάβω στο Θέατρο Πόρτα τις «Αναστατώσεις του Οικότροφου Τέρλες» του Ρόμπερτ Μούζιλ, σε μετάφραση Αλέξανδρου Ίσαρη και ετοιμάζω κάτι για το καλοκαίρι, αλλά δεν είναι ακόμη ανακοινώσιμο. Πάντως, θα είναι κλασικό κείμενο αυτή τη φορά.

Cult.N.: Επιστρέφοντας στο «Από πρώτο χέρι», εάν μπορούσατε να συμπυκνώσετε μέσα σε μία μόνο φράση το στίγμα που αφήνει μέσα σας αυτή η παράσταση, ποια θα ήταν αυτή;

Γ. Μ.:  Δεν υπάρχει μοίρα που να μη νικιέται με την περιφρόνηση.

Cult.N.: Κλείνοντας, σίγουρα «Η ζωή δεν είναι εύκολο πράμα», ποιο είναι όμως το δικό σας «Happy End»;  

Γ. Μ.: Οι φίλοι μου.

◊ «Από πρώτο χέρι – Μια παράσταση για τα καπνά» στο θησείον για λίγες μόνο παραστάσεις από 7 Οκτωβρίου. Περισσότερες πληροφορίες εδώ

–

◊ «Οι αναστατώσεις του οικότροφου Τέρλες» για δεύτερη χρονιά στο Θέατρο Πόρτα από 10 Οκτωβρίου. Περισσότερες πληροφορίες εδώ