MIRfestival 2016: Περιπετειώδες, συναρπαστικό, επαναστατικό, ευρηματικό

Απρόσμενο, ασυνήθιστο και με επαναστατική διάθεση, το MIRfestival 2016 προσγειώνεται για πέμπτη φορά στην Αθήνα. Φέρνει μαζί του συναρπαστικά καλλιτεχνικά πρότζεκτ από το χώρο όπου η περιπέτεια ανάμεσα στη σκηνή, στην εικόνα, στον ήχο, στους ερμηνευτές, στους «θεατές», στις ιδέες, στην πόλη και στους πολίτες ανοίγει καινούργιους ορίζοντες και γεννά το νέο στις παραστατικές τέχνες. Κι ακόμα φέρνει στο φως μυστικές δραματουργίες, κρυμμένες δυνάμεις, γοητευτικές και αόρατες ιστορίες των πολιτών της Αθήνας αλλά και του κόσμου, και αναδεικνύει την εναλλαγή φωτός και σκοταδιού στη ζωή μας, καθώς το βλέμμα των καλλιτεχνών πέφτει πάνω στην πραγματικότητα και τη μεταμορφώνει.

Το 5ο MIRfestival προσκαλεί το κοινό της Αθήνας σε ασυνήθιστους αλλά και σε ιστορικούς χώρους, να ανακαλύψει την πιο σύγχρονη πλευρά του ζωντανού θεάματος, να συναντήσει καλλιτέχνες με όραμα και με προτάσεις, να δει, να ακούσει, να σκεφτεί και κυρίως να συμμετάσχει στη γιορτή.

Τα έργα του προγράμματος, το οποίο έχει επιμεληθεί η Χριστιάνα Γαλανοπούλου, αναδεικνύουν τις πιο σύγχρονες τάσεις στις παραστατικές τέχνες, ανοίγοντας λίγο τη χαραμάδα από την οποία το MIRfestival κρυφοκοιτάζει, όπως πάντα, το μέλλον της σύγχρονης τέχνης και φέρνοντας τη σύγχρονη δημιουργία πιο κοντά στο ευρύ κοινό. Όπως και στις προηγούμενες εκδοχές του, έτσι και στη φετινή, το MIRfestival προσκαλεί Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες με όραμα και άποψη, να δουν και να φωτίσουν τη ζωή μας με τον δικό τους τρόπο, αποδεικνύοντας ότι η σύγχρονη τέχνη δεν είναι κάτι απόμακρο που δεν μας αφορά, αλλά, αντίθετα, κάτι που μας αφορά βαθιά, μια γενεσιουργός δύναμη που πρέπει να την εμπιστευτούμε.

Τα επτά καλλιτεχνικά πρότζεκτ του προγράμματος ρίχνουν το καθένα το δικό του, διαφορετικό φως στο ζήτημα της ουτοπίας, θέτοντας ερωτήματα για τη σχέση ανάμεσα στην πραγματικότητα, στην ιστορία, στην αντίληψη που έχουμε για όσα μπορούμε να διεκδικήσουμε και στην πίστη σε ένα μέλλον όπως το ονειρευόμαστε. Μπορούμε, αλήθεια, να οραματιστούμε ένα μέλλον; Μπορούμε άραγε να αντιληφθούμε τον πόλεμο και να τον διαχειριστούμε; Μπορούμε να αλλάξουμε τους κανόνες του παιχνιδιού; Μπορούμε να κάνουμε τον μικρό μας ανταρτοπόλεμο για να γεννηθεί κάτι καλύτερο; Μπορούμε, μέσα από τις δημοκρατικές διαδικασίες που έχουμε, να συλλάβουμε και να επιβάλουμε νόμους ή άρθρα του συντάγματος που να μας προστατεύουν πραγματικά; Μπορούμε να ξεπεράσουμε τη μαύρη περίοδο της ιστορίας που διανύουμε στρέφοντας το βλέμμα προς ένα μέλλον πιο φωτεινό; Μπορούμε να αφουγκραστούμε το χτύπο της καρδιάς της κοινωνίας και να τον αφήσουμε να μας οδηγήσει σε άλλους γαλαξίες; Κι αν όλα αυτά δεν είναι παρά μια ουτοπία, δεν αξίζει τον κόπο να αγωνιστούμε για να γίνει πραγματικότητα; Μια βαθιά πίστη στον άνθρωπο αναδύεται από τα καλλιτεχνικά πρότζεκτ που παρουσιάζονται στο MIRfestival 2016. Μια πίστη που προκύπτει από την ίδια την καλλιτεχνική δημιουργία, που την έχουμε ανάγκη γιατί φέρνει στην επιφάνεια τη δύναμη του ουμανισμού, τώρα πια με την επίγνωση ότι η καταστροφή δεν είναι μια αφηρημένη απειλή, αλλά ελλοχεύει σε όσα συμβαίνουν γύρω μας, στη σκοτεινή πλευρά του ανθρώπινου γένους που λίγο θέλει να επικρατήσει – χωρίς ωστόσο να το έχει καταφέρει ακόμα.

Τα επτά καλλιτεχνικά πρότζεκτ του MIRfestival 2016 αφουγκράζονται, αναδεικνύουν, ονειρεύονται, ενεργοποιούν καλλιτεχνικά ασυνήθιστους χώρους και βάζουν τους θεατές σε τροχιά συνειδητοποίησης. Κι ακόμα, βάζουν στο παιχνίδι μια σχετικά μεγάλη ομάδα Αθηναίων πολιτών κάθε ηλικίας, που συμμετέχουν με ουσιαστικό τρόπο στην κατασκευή και την παρουσίασή τους.

Το MIRfestival είναι και αυτή τη φορά διαφορετικό. Παλλόμενο όπως πάντα• από και για τους πολίτες αυτής της πόλης και του κόσμου• ενσωματώνοντας την αθηναϊκή πραγματικότητα• φωτίζοντάς την για μια στιγμή.

Το πρόγραμμα του MIRfestival2016 συνοπτικά

Από τη Βαρκελώνη που είναι η βάση της, η ισπανική ομάδα με το περίεργο όνομα El Conde de Torrefiel περιδιαβαίνει την Ευρώπη έχοντας πει την τελευταία λέξη στη διαμόρφωση της γλώσσας του σύγχρονου θεάτρου. Το GUERRILLA είναι μια παράσταση για μια Ευρώπη που αλλάζει ερήμην μας, μια μαύρη κωμωδία για τον πόλεμο που συμβαίνει υπόγεια μέσα μας και γύρω μας ενώ όλα δείχνουν ειρηνικά. Μια παράσταση-σταθμός, αποκαλυπτική και σαρωτική. Οι άνθρωποι που βρίσκονται στη σκηνή, νέοι Ευρωπαίοι, παίρνουν μέρος σε μερικές φαινομενικά αθώες δραστηριότητες: παρακολουθούν μια διάλεξη, ένα μάθημα πολεμικής τέχνης, βγαίνουν ένα βράδυ. Κι ενώ χορεύουν, περπατούν, παρακολουθούν, το κείμενο της αφήγησης που προβάλλεται πάνω από τα κεφάλια τους και μεταφέρει τις πιο απόκρυφες σκέψεις μερικών από αυτούς τορπιλίζει την ήρεμη και σταθερή εικόνα. Ένα κείμενο που με το σκοτεινό του χιούμορ κάνει σκόνη τις κοινοτοπίες, φέρνει στην επιφάνεια την υποβόσκουσα βία, ξεγλιστρά από κάθε προκατάληψη, αποκαλύπτει την αδυναμία μας να κατανοήσουμε την ιστορική στιγμή που ζούμε και να προλάβουμε να αντιδράσουμε σε ό,τι αιωρείται δυσοίωνο… Ένα κείμενο που μας καλεί να πάρουμε θέση απέναντι στην Ιστορία.

Το κείμενο αναδιαμορφώνεται σε κάθε πόλη όπου παίζεται ενσωματώνοντας ιστορίες των ανθρώπων της και φέρνοντας στην επιφάνεια τις υπόγειες σχέσεις των ιστορικών γεγονότων. Στην αθηναϊκή εκδοχή, που θα παρουσιαστεί στο Τριανόν στις 9 και 10/12, θα συμμετάσχουν 80 Αθηναίοι.

Οι Ιταλοί Cosmesi ακροβατούν ανάμεσα στη σκηνή και στην οθόνη. Μια λευκή οθόνη γίνεται το φόντο όπου προβάλλονται ασπρόμαυρες εικόνες σε μια αέναη μεταμόρφωση, ενώ μια περφόρμερ-σκιά μπαινοβγαίνει στον δισδιάστατο κόσμο, σαν ηρωίδα κόμικς που προσπαθεί να βάλει σε τάξη την ασπρόμαυρη ζωή της χωρίς μεγάλη επιτυχία. Το PERIODONERO, κάτι ανάμεσα σε σκηνική περφόρμανς, animation, θέατρο σκιών και video game, λειτουργεί με τη λογική των κινουμένων σχεδίων – κάθε μικρή σεκάνς περιγράφει μια δράση καταδικασμένη να αποτύχει, όμως οι τόσες αποτυχίες εντέλει προκαλούν γέλιο… PERIODONERO: μια μαύρη κωμωδία για μια «μαύρη εποχή»• κυνική, αδίστακτη, ειρωνική, μια εποχή ανάδυσης σκιών από το παρελθόν, σαν λεκές από μελάνι έτοιμος να καταβροχθίσει το λευκό χαρτί. Μια εποχή που θυμίζει τη δική μας. Στο Τριανόν, στις 13/12.

Η εγκατάσταση-περφόρμανς Παγωμένη εικόνα της Παναγιώτας Καλλιμάνη είναι μια αφοπλιστική χορογραφία που την ερμηνεύουν παιδιά 8-14 ετών. Η ιστορία της παράστασης και των παιδιών εκτυλίσσεται σε ένα χρόνο που αιωρείται μέσα σε ένα από τα πιο ωραία δημοτικά σχολεία της Αθήνας, σχεδιασμένο από τον Δημήτρη Πικιώνη. Η συνήθως γεμάτη ενέργεια κίνηση των παιδιών μετατρέπεται σε έναν πολύ αργό χορό, σχεδόν σε ακινησία. Οι κινήσεις των σωμάτων μοιάζουν συμπιεσμένες, αποσυντονισμένες, αποσπασματικές, σαν «παγωμένες εικόνες» στο βίντεο. Η περφόρμανς είναι μια βουτιά στον «καρδιακό παλμό» μιας εύθραυστης κοινωνίας, που μας κάνει να αναρωτηθούμε αν μπορούμε να τον αφουγκραστούμε και να αφήσουμε τα παιδιά να μας οδηγήσουν σε νέους γαλαξίες.

Η Ίρις Καραγιάν αφήνει για λίγο τις μεγάλες σκηνές για να δοκιμάσει μια περφόρμανς με τα ουσιαστικά και με τα εντελώς απαραίτητα. Το Moving parts είναι ένα κινητικό σόλο που συμβαίνει μέσα σε μια ηχητική εγκατάσταση. Λόγος, ήχος, ερμηνευτική παρουσία και εικόνα λειτουργούν αυτόνομα, ανεξάρτητα, συμπληρωματικά και αντιστικτικά, και ο θεατής καλείται να τα ανασυνθέσει. Οδηγίες και κανόνες κατασκευής μιας συσκευής που δεν κατονομάζεται, ούτε ποτέ κατασκευάζεται, έρχονται σε αντίθεση με την περφόρμανς που βλέπουμε ή αισθανόμαστε στη σκηνή – όπως άλλωστε συμβαίνει και στη ζωή: οι κανόνες που κατακλύζουν τη ζωή μας δηλώνουν την παρουσία τους και εναπόκειται στον καθένα μας να τους υπακούσει ή να τους αγνοήσει, να τους ακολουθήσει πιστά ή να αντιδράσει για να τους ανατρέψει.

Το Βλέμμα και το τέρας της Αγνής Παπαδέλη – Ρωσσέτου είναι ένα ταξίδι στον άγνωστο, ανησυχαστικό και γοητευτικό κόσμο του ασυνείδητου. Οι τρεις χορευτές με τα καλυμμένα πρόσωπα λειτουργούν σαν τις φιγούρες των ονείρων: χωρίς ατομικότητα, σε έναν κόσμο όπου το σώμα, μοναδικό εκφραστικό μέσο, αλλάζει διαρκώς ταυτότητα μέσα από την κίνηση. Στο φόντο της ανοίκειας αίσθησης υπάρχει η μουτζούρα πάνω στο πρόσωπο, το παράξενο κάποιες φορές ηχοτοπίο καθώς και η παράδοξη σχέση των σωμάτων μεταξύ τους και με το χώρο. Η παράσταση φιλοξενείται στην οικία Σπητέρη/Προβελέγγιου για την οποία και σχεδιάστηκε – ένα σπίτι της δεκαετίας του ’50, ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα του αθηναϊκού μοντερνισμού.

Είναι δύσκολο να δει κανείς το μέλλον μέσα στις δυσοίωνες προβλέψεις από τις οποίες βομβαρδιζόμαστε χωρίς να νιώσει φόβο. Άλλωστε ο φόβος είναι το κατεξοχήν όπλο της διεθνούς πολιτικής. Οι J&J, ή αλλιώς Jessica Huber και James Leadbitter (aka The vacuum cleaner), θέτουν σχεδόν αυτονόητα το ερώτημα αν υπάρχει και άλλο αφήγημα εκτός από αυτό και αν μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα χώρο για να ανθίσει η ελπίδα και η δημιουργικότητα. Αποφάσισαν, λοιπόν, να κάνουν ένα πρότζεκτ που θα «εκπαιδεύει» τους πολίτες στο να θεωρούν την πρόσβαση στην ελπίδα αδιαμφισβήτητο δικαίωμα. Μια ουτοπική αλλά διόλου άτοπη σύλληψη βρίσκεται στο κέντρο αυτού του πρότζεκτ: μπορούμε άραγε να διεκδικήσουμε την προσθήκη ενός άρθρου που θα προστατεύει τους πολίτες από τη χρήση του φόβου ως μέσου καταπίεσης; Η Τέχνη μιας κουλτούρας της ελπίδας ταξιδεύει από πόλη σε πόλη και περιλαμβάνει δύο δραστηριότητες που αλληλοσυμπληρώνονται. Η πρώτη, με τίτλο Χώρος για την ελπίδα, είναι η δημιουργία ενός αρχείου του φόβου και της ελπίδας, ένα community project με συζητήσεις και εργαστήρια της διεθνούς ομάδας των καλλιτεχνών με τους πολίτες σε κάθε πόλη όπου ταξιδεύει το πρότζεκτ (12-15 Δεκεμβρίου στον -ισμό). Η δεύτερη, οι Τρυφερές προκλήσεις του φόβου και της ελπίδας, είναι μια σειρά από περφόρμανς. Στις 16/12, στον ίδιο χώρο και μέσα σε μια εγκατάσταση φτιαγμένη από τους πολίτες και τον Βασίλη Γεροδήμο, θα παρακολουθήσουμε περφόρμανς των The vaccum cleaner, Jeremy Wade, Τζένης Αργυρίου, Άρτεμης Λαμπίρη, Ελπίδας Ορφανίδου, Κώστα Τσιούκα και Nikos & Luca και θα γιορτάσουμε το τέλος του φεστιβάλ και το ξεκίνημα της διεκδίκησης του δικαιώματος στην ελπίδα.

Και για να μην ξεχνάμε και το χαρακτήρα της γιορτής που αντιπροσωπεύει ένα φεστιβάλ, το MIRfestival 2016 θα κάνει την πρεμιέρα του στις 8 Δεκεμβρίου στο Τριανόν με μια φρέσκια μουσική περφόρμανς γεμάτη κινηματογραφικές αναφορές. Οι Someone Who Isn’t Me έκαναν αισθητή την παρουσία τους πριν από λίγο καιρό με την πρωτότυπη μουσική τους για την ταινία Αστέρω, καθώς και με το πρώτο τους single που γράφτηκε ειδικά για το Chevalier της Αθηνάς Τσαγγάρη. Έχουν αδυναμία στα αναλογικά και στα toy-synths, στις χαοτικές κιθάρες, στα ψεύτικα βιολιά και στα αιθέρια φωνητικά. Η μουσική τους μοιάζει να έρχεται από μακριά, κι όμως είναι τόσο οικεία… Στο MIR θα παρουσιάσουν παλιά και νέα κομμάτια. Μαζί τους θα εμφανιστούν η Σtella και ο Coti.

Η βραδιά θα συνεχιστεί με μουσική από την DJ Agent Mo.

Όλες οι ελληνικές παραστάσεις κάνουν την παγκόσμια πρεμιέρα τους στο MIRfestival και όλες οι ομάδες από το εξωτερικό παρουσιάζουν έργα τους ζωντανά για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

Ευρωπαϊκά δίκτυα και συμπαραγωγή σε ελληνικές παραστάσεις

Η συμμετοχή του MIRfestival στο ευρωπαϊκό δίκτυο Open Latitudes (3)

Αν και ανεξάρτητο, το MIRfestival είναι μέλος του Open Latitudes (3), ενός ευρωπαϊκού δικτύου ενίσχυσης της καλλιτεχνικής παραγωγής, συμπαραγωγής και προώθησης των παραστατικών τεχνών στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Culture (2013-2016). Μέλη του δικτύου είναι σημαντικοί πολιτιστικοί οργανισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και η συσπείρωσή τους έχει στόχο την ενίσχυση τόσο της πρωτοποριακής καλλιτεχνικής δημιουργίας όσο και της κινητικότητας των καλλιτεχνών στην Ευρώπη. Αξίζει να σημειωθεί ότι το MIRfestival έγινε δεκτό στο ευρωπαϊκό αυτό δίκτυο και χαίρει της υποστήριξής του χάρη στον πρωτότυπο και ιδιαίτερο καλλιτεχνικό του προγραμματισμό, παρότι δεν έχει σταθερή χρηματοδότηση και δεν επιχορηγείται συστηματικά από κανέναν κρατικό φορέα. Λόγω ακριβώς της έλλειψης σταθερής χρηματοδότησης, το MIRfestival δεν έχει τη δυνατότητα να επενδύσει οικονομικά σε αυτά τα δίκτυα και να χρηματοδοτηθεί από αυτά για την κάλυψη των λειτουργικών του εξόδων, μεσολαβεί όμως ώστε οι Έλληνες καλλιτέχνες να ενισχύονται με συμπαραγωγές, με τα ίδια δικαιώματα με τους συναδέλφους τους από τις άλλες χώρες, και ώστε τα έργα τους να αγοράζονται και να προβάλλονται στα θέατρα και στα φεστιβάλ των εταίρων του δικτύου.

Έτσι, η ελληνική παραγωγή Παγωμένη εικόνα της Παναγιώτας Καλλιμάνη, που θα παρουσιαστεί στο MIRfestival 2016, έχει υποστηριχθεί με συμπαραγωγή από το ευρωπαϊκό δίκτυο Open Latitudes (3).

Το MIRfestival, αν και μικρή πολιτιστική μονάδα, στέκεται στο πλευρό των δημιουργών που προσπαθούν να αρθρώσουν ένα λόγο μέσα στις αντίξοες συνθήκες της ελληνικής πραγματικότητας και υποστηρίζει έμπρακτα τη νέα ελληνική παραγωγή στις παραστατικές τέχνες ακολουθώντας τις πρακτικές των ευρωπαϊκών θεσμών, κάτι το οποίο δυσκολεύονται να πραγματοποιήσουν μεγαλύτεροι και οικονομικά πιο εύρωστοι οργανισμοί στην Ελλάδα.

Οι συνέργειες με άλλους μεγαλύτερους και μικρότερους πολιτιστικούς φορείς έχουν ως αποτέλεσμα τη στήριξη των ελληνικών παραγωγών. Εκτός από την Παγωμένη εικόνα, που υποστηρίζεται από την Κρατική Σχολή Ορχηστρικής Τέχνης, η παράσταση Moving parts της Ίριδας Καραγιάν υποστηρίζεται από την ομάδα Griffon, ενώ η παράσταση Το βλέμμα και το τέρας της Αγνής Παπαδέλη Ρωσσέτου από το Κέντρο Μελέτης Χορού Ισιδώρας και Ραϋμόνδου Ντάνκαν και το Garage Performing Arts Center της Κέρκυρας.

Το MIRfestival, χάρη στο πρόγραμμά του, γεμάτο συναρπαστικές καλλιτεχνικές δημιουργίες, ελληνικές και ξένες, αποτελεί πόλο έλξης ξένων προγραμματιστών και διευθυντών φεστιβάλ. Μέσω των επίσημων και ανεπίσημων ευρωπαϊκών δικτύων στα οποία συμμετέχει, δεκαπέντε τουλάχιστον Ευρωπαίοι καλλιτεχνικοί διευθυντές και προγραμματιστές θεάτρων και φεστιβάλ από άλλες ευρωπαϊκές χώρες θα παρακολουθήσουν τις παραστάσεις του MIRfestival 2016, μεταξύ των οποίων και τις τρεις παγκόσμιες πρεμιέρες των ελληνικών παραγωγών.

Δυο λόγια για το MIRfestival

Το MIRfestival είναι ένα διεθνές φεστιβάλ σύγχρονης τέχνης που εστιάζει στο σημείο συνάντησης των παραστατικών τεχνών και του οπτικοακουστικού πολιτισμού. Φιλοξενεί ευρηματικές και πρωτότυπες καλλιτεχνικές δημιουργίες στα όρια των τεχνών, εκεί όπου η σκηνή συναντά την εικόνα, εκεί όπου γεννιούνται οι νέες μορφές των παραστατικών τεχνών, και αναδεικνύει δημιουργούς με ιδιαίτερο καλλιτεχνικό όραμα, το οποίο συνδιαλέγεται με πρωτότυπο τρόπο με την καθημερινή πραγματικότητα της Αθήνας. Δανείζεται το όνομά του από τον διαστημικό σταθμό ΜΗΡ και φιλοδοξεί να είναι ένας ανοιχτός χώρος συνάντησης, ανταλλαγής και δημιουργικής σκέψης για τους καλλιτέχνες και για το κοινό, αλλά και μια πλατφόρμα ανάδειξης της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας. Λόγω της ταυτότητας και του περιεχομένου του, αλλά και λόγω της σχέσης του με την πόλη και την ανερχόμενη καλλιτεχνική σκηνή της, το MIRfestival είναι ένα μοναδικό φεστιβάλ στο πολιτιστικό τοπίο της Αθήνας.

Στον διαδικτυακό μας τόπο www.mirfestival.gr μπορεί κανείς να βρει αναλυτικές πληροφορίες για την ταυτότητα του φεστιβάλ καθώς και αρχειακό υλικό από τις διοργανώσεις του 2008, του 2010, του 2012 και του 2014.

Τo MIRfestival ίδρυσε και διευθύνει καλλιτεχνικά η Χριστιάνα Γαλανοπούλου.

◊ Το αναλυτικό πρόγραμμα του MIRfestival 2016, εδώ.