Στο δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα, σε μία εποχή που γενικά στην Ευρώπη οι εθνικές συνειδήσεις αφυπνίζονταν, ο Τσέχος συνθέτης Μπέντριχ Σμέτανα, γράφει, υπερβαίνοντας τα τεράστια προβλήματα υγείας που ήδη αντιμετώπιζε, τον αριστουργηματικό κύκλο έξι συμφωνικών ποιημάτων «Η πατρίδα μου». Το έργο, εμπνευσμένο από τις παραδόσεις, τα φυσικά τοπία, την ιστορία και τους παραδοσιακούς ήχους της Τσεχίας, είχε καταρχάς βαθιά απήχηση στους συμπατριώτες του Σμέτανα, έμελλε ωστόσο να γνωρίσει οικουμενική και διαχρονική υποδοχή.

Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών το ερμηνεύει για πρώτη φορά στην ιστορία της ολόκληρο, στη συναυλία που θα δώσει την Παρασκευή 27 Ιανουαρίου (20.30), στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, υπό τη μουσική διεύθυνση του διακεκριμένου Καναδού αρχιμουσικού Τσαρλς Ολιβιέρι-Μανρόου (που επιστρέφει στο πόντιουμ της Κ.Ο.Α. ακριβώς ένα χρόνο μετά τη συναυλία «Εμείς κι ο κόσμος V»).

Το 1874 ήταν μοιραίο στη ζωή του 50χρονου τότε Μπέντριχ Σμέτανα: Στις αρχές του καλοκαιριού εμφανίστηκαν προβλήματα στην ακοή του, που σύντομα επιδεινώθηκαν και οδήγησαν λίγους μήνες αργότερα στην τραγική και οριστική απώλεια μίας αίσθησης πολύτιμης ούτως ή άλλως, πολλώ δε μάλλον για έναν μουσικό. Πάντως, σε πείσμα της έλλειψης ακοής ο Σμέτανα συνέχισε να εργάζεται πάνω στον κύκλο των έξι συμφωνικών ποιημάτων «Η πατρίδα μου»: Ήδη το Νοέμβριο είχε ολοκληρώσει το πρώτο ποίημα (η σύνθεση του οποίου είχε αρχίσει από το 1872) και αμέσως ξεκίνησε να συνθέτει τον «Μολδάβα», που γράφτηκε σε λιγότερο από τρεις εβδομάδες. Το τρίτο και το τέταρτο συμφωνικό ποίημα γράφτηκαν το 1875, ενώ τα δύο τελευταία ολοκληρώθηκαν το 1878 και το 1879 αντίστοιχα.

Σε επιστολή του το Μάιο του 1879 προς τον εκδότη του, ο Σμέτανα αποτύπωσε με σαφήνεια το «πρόγραμμα» καθενός από τα έξι συμφωνικά ποιήματα του κύκλου. Το πρώτο εξ αυτών αναφέρεται στο μεσαιωνικό κάστρο «Βισέχραντ». Ο «Μολδάβας», μακράν το δημοφιλέστερο από τα συμφωνικά ποιήματα του κύκλου, συνδέεται βέβαια με τον μεγάλο ποταμό της Τσεχίας. Το τρίτο ποίημα αποδίδει το μύθο της Αμαζόνας «Σάρκα» που ορκίστηκε να εκδικηθεί όλο το ανδρικό γένος εξαιτίας της απιστίας του εραστή της. Ακολουθεί το ποίημα «Από τα δάση και τους κάμπους της Βοημίας» που αποτυπώνει τη γενική αίσθηση και τα συναισθήματα που γεννά η επαφή με τη βοημική ύπαιθρο. Τα δύο τελευταία συμφωνικά ποιήματα «Τάμπορ» και «Μπλανίκ» βασίζονται πάνω στο ίδιο μουσικό θέμα, το χορικό «Εσείς, που είστε στρατιώτες του Θεού», το οποίο αποτέλεσε τον ύμνο του κινήματος των Χουσιτών, οπαδών του θρησκευτικού μεταρρυθμιστή Γιαν Χους (1370-1415) με έδρα το Τάμπορ, νότια της Πράγας. Μπλανίκ ήταν το όρος στο οποίο κατέφυγαν οι Χουσίτες μετά την τελική τους ήττα, για να παραδοθούν, κατά τον τσεχικό μύθο, σε βαθύ ύπνο περιμένοντας τη στιγμή που θα τους ζητηθεί να βοηθήσουν την πατρίδα τους..

ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!

Η θριαμβευτική πρεμιέρα ολόκληρου του, εμβληματικού για την τσέχικη μουσική κύκλου «Η πατρίδα μου» δόθηκε το Νοέμβριο του 1882 στην Πράγα, με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα της πόλης, υπό τη μουσική διεύθυνση του Άντολφ Τσεχ.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ

ΜΠΕΝΤΡΙΧ ΣΜΕΤΑΝΑ (1824–1884)
«Η πατρίδα μου», κύκλος έξι συμφωνικών ποιημάτων

1. Βισέχραντ (Το ψηλό κάστρο)
2. Μολδάβας
3. Σάρκα
4. Από τα δάση και τους κάμπους της Βοημίας
5. Τάμπορ
6. Μπλανίκ

Μουσική Διεύθυνση: Τσαρλς Ολιβιέρι-Μανρόου

Tης συναυλίας θα προηγηθεί (στις 19:45) δωρεάν εισαγωγική ομιλία από τον Νίκο Λαάρη για τους κατόχους εισιτηρίων.