ManSins, ομαδική έκθεση στην αίθουσα τέχνης Depo Darm

Η αίθουσα τέχνης Depo Darm παρουσιάζει την ομαδική έκθεση ManSins.

Η σύγχρονη ζωή χαρακτηρίζεται από την χρήση μηχανημάτων, υπολογιστών και γενικότερα τεχνολογίας, που έχει επικρατήσει σχεδόν σε όλους τους τομείς της. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα αν είναι πιθανό να έρθει μια εποχή όπου οι μηχανές θα αντικαταστήσουν τον άνθρωπο ή αν θα προκύψει η ανάγκη ενός κατάλληλου συνδυασμού ανθρώπινης και τεχνητής νοημοσύνης. Το δίλημμα «άνθρωποι ή μηχανές» αποτελεί θέμα συζήτησης εδώ και πολλά χρόνια, ήδη από τη δημιουργία του τεστ του Τούρινγκ τη δεκαετία του ’50, μέχρι τον HAL στην ταινία «2001:Οδύσσεια του διαστήματος», αλλά και την κυριαρχία των μηχανών στην ταινία «Εγώ, το Ρομπότ».

Ο εικοστός αιώνας ήταν η εποχή της επιστήμης και των μηχανών. Μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση, ο άνθρωπος χρησιμοποιεί καθημερινά πλήθος μηχανών. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι με τη βοήθεια της επιστήμης και της τεχνολογίας ο άνθρωπος κυριάρχησε πάνω στον χρόνο και τον χώρο. Οι μηχανές έκαναν τη ζωή πιο εύκολη και παρείχαν άνεση και ξεκούραση στον άνθρωπο, καθώς και αμέτρητες νέες δυνατότητες. Όλες σχεδόν οι ανθρώπινες δραστηριότητες υποβοηθούνται ή βελτιώνονται από μηχανές.

Ο βαθμός στον οποίο η σύγχρονη ζωή βασίζεται στις μηχανές οδήγησε στην άποψη ότι οι άνθρωποι μπορεί, ουσιαστικά, να έχουν γίνει σκλάβοι των μηχανών που χρειάζονται, ξεχνώντας τις πνευματικές πτυχές της ζωής και τα ηθικά ζητήματα που προκύπτουν. Με τη συνεχή χρήση μηχανών έμαθαν να βασίζονται πάνω τους και περιόρισαν την ύπαρξή τους στα στενά όρια ενός ανιαρού και υλιστικού κόσμου. Έγιναν σχεδόν ανάπηροι επειδή ξέχασαν πώς να χρησιμοποιούν το σώμα τους για να δουλεύουν. Η κατάσταση αυτή συχνά περιγράφεται ως ένα είδος απειλής, ένας εφιάλτης για την ανθρωπότητα. Η προσπάθεια να αναπτυχθούν αντίγραφα εργατών-ρομπότ μπορεί τελικά να αποβεί αρνητική για την ανθρωπότητα και να οδηγήσει σε εξάλειψη της ίδιας της ανθρώπινης υπόστασης, οδηγώντας σε μια μεγάλη αμαρτία (Sin).

Σε παρόμοιο κλίμα, πολλοί διαβλέπουν ότι μέχρι τα τέλη του αιώνα μας όσοι ασχολούνται με χειρωνακτικές εργασίες, όσοι παρέχουν υπηρεσίες, ακόμα και οι οδηγοί φορτηγών ενδέχεται να έχουν αντικατασταθεί από εξαιρετικά αποτελεσματικά ρομπότ. Μια που αυτές οι ‘μηχανές’ δεν θα έχουν σωματικές ανάγκες και θα λειτουργούν χωρίς να χρειάζονται φαγητό ή ύπνο, οι άνθρωποι θα λειτουργούν πια μόνο ως σχεδιαστές και εντολείς, αφού αν συμπεριληφθούν στην καθαυτό εργασία θα μειώνεται η παραγωγικότητα. Η συνεισφορά των ανθρώπων θα αντικαθίσταται σταδιακά καθώς οι μηχανές θα αναλάβουν όλες τις χειρωνακτικές εργασίες. Στα χέρια των ανθρώπων θα παραμείνουν οι τομείς εκείνοι όπου είναι απαραίτητη η δημιουργικότητα και η λήψη αποφάσεων που απαιτεί πολύπλοκες νοητικές λειτουργίες. Η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται καθημερινά και επιταχύνει τις αλλαγές αυτές στον τομέα της εργασίας.

Είναι λοιπόν μια εξαιρετικά κατάλληλη στιγμή για να φέρουμε στο προσκήνιο αυτά τα νέα δεδομένα και να θίξουμε το ζήτημα της ηθικής στην ψηφιακή εποχή, καθώς και να αρχίσουμε ένα διάλογο γύρω από το ηθικό πλαίσιο που είναι απαραίτητο για να κατευθύνει την εξέλιξη της ψηφιακής ζωής. Είναι αναγκαίο να κάνουμε ορατή τη μοναδικότητά μας ως ανθρώπινα όντα και τη διαφοροποίησή μας από τις ταχύτατα εξελισσόμενες ρομποτικές εκδοχές των εργαζομένων.

Ασκώντας μια ανθρωπιστική κριτική Σωκρατικού τύπου στις ManSins (οι μηχανές, machines, επαναπροσδιορίζονται ως ανθρώπινες αμαρτίες, man-sins), οι οποίες διαμορφώνουν τον κόσμο μας από την αρχή, οι τέσσερις καλλιτέχνες της παρούσας ομάδας επιχειρούν να απαντήσουν σε μια σειρά κρίσιμων ερωτημάτων, όπως είναι τα ακόλουθα:

i) Τεχνολογία και ανθρωπότητα: πώς θα εξελιχθεί ο πιθανώς σημαντικότερος διάλογος που έχουν κάνει οι άνθρωποι μέχρι σήμερα;
ii) Θα αποποιηθούμε σημαντικά κομμάτια της ζωής μας αναθέτοντάς τα στις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας ή θα διεκδικήσουμε την αυτονομία μας και θα απαιτήσουμε μια ισορροπία μεταξύ τεχνολογίας και ανθρωπιάς;
iii) Πώς θα διατηρήσουμε την ανθρωπιά μας σε έναν κόσμο που εξελίσσεται με μεγάλη ταχύτητα και αρχίζει να μοιάζει με ταινία επιστημονικής φαντασίας, όπου όλοι είναι εθισμένοι σε ψηφιακές εφαρμογές και ηλεκτρονικές μορφές;

Ο Ηλίας Βασιλός, με τους πίνακές του (λάδι σε καμβά), συνθέτει με σχολαστικότητα γεωμετρικά σχήματα και γραμμές χρησιμοποιώντας την τεχνική του μασκαρέματος και δημιουργεί χρωματικά πλέγματα και επαναλαμβανόμενα μοτίβα. Με τον τρόπο αυτό σχεδιάζει ένα σύστημα που παρουσιάζει έννοιες όπως ο χώρος, ο χρόνος, η συνέχεια και η ασυνέχεια, όλες στενά συνδεδεμένες με μορφές σχεδιασμένες μηχανικά, συνεχείς ή διακεκομμένες, που συλλαμβάνουν στιγμές ενός ψηφιακού κόσμου. Στο έργο του εξερευνά τη μεθοδολογία του σχεδίου αλλά ενεργεί με το ένστικτο στην ανάμειξη των χρωμάτων και επιχειρεί να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση ενός κόσμου που διακατέχεται ολοκληρωτικά από την τεχνολογία.

Ο Χριστόφορος Δουλγέρης φωτογραφίζει μηχανές που βρίσκονται εκτός λειτουργίας και ο πρακτικός τους ρόλος έχει αντικατασταθεί, κατά κάποιο τρόπο, με αυτόν της αυτοπροβολής. Έχοντας απομακρυνθεί από την αλυσίδα παραγωγής, οι μηχανές αυτές παρουσιάζονται σε έναν ρόλο αυτόνομο, πρωταγωνιστικό, καθώς τοποθετούνται στο βάθρο για πρώτη φορά και σκηνοθετούνται από τον φωτογράφο ανάμεσα σε φθαρτά υλικά στον χώρο που τις φιλοξενεί. Ο φωτογράφος εξερευνά την έννοια του χρόνου που φέρνει τις μηχανές ξανά στο προσκήνιο και επεκτείνει τη λειτουργία τους. Οι όγκοι και τα μηχανικά μέρη αναμορφώνονται και εξυψώνονται σε μνημεία. Από τη μια πλευρά, τα μνημεία αυτά συνδέονται με το παρελθόν της ανθρώπινης ζωής και εμπειρίας και από την άλλη μαρτυρούν την ανθρώπινη ικανότητα για δημιουργία. Στην πάλη της τέχνης για δημιουργία ο ρόλος του ανθρώπου είναι αναμφίβολα καθοριστικός, όπως και των μηχανών που μεταλλάσσονται, εξελίσσονται και τελικά παύουν να υπάρχουν, υποκύπτοντας στις τεχνολογικές απαιτήσεις. Όπως και οι άνθρωποι, οι μηχανές αυτές αποτελούν τμήμα της ιστορίας της κοινωνικής πραγματικότητας.

Ο Αντώνης Καπνίσης, με τους πίνακές του (ακρυλικά σε χαρτί), επιχειρεί να μεταδώσει την αίσθηση μιας ατέρμονης πορείας, ενός ατελείωτου ταξιδιού, να επικοινωνήσει την αδυναμία ανάκλησης, να εξερευνήσει τα όρια του ελέγχου της ανθρώπινης ύπαρξης, της αναζήτησης αλλά και της αγνόησης των κανόνων, ζώντας σε διαρκή σύγκρουση και αντιμετωπίζοντας την πρόκληση της συνεχούς ανάπτυξης και κυριαρχίας της ηλεκτρονικής μηχανικής. Ανεκδοτολογικές αποδείξεις από ένα χώρο εργασίας, τυχαία κομμάτια ενός ψηφιακού πάζλ, ανολοκλήρωτα τμήματα κάποιου άλλου συστήματος, όλα επαναπροσδιορίζονται σε μια νέα συνθήκη. Η εικόνα υποδηλώνει ένα εξωτερικό χαοτικό περιβάλλον και την εσωτερική κατάσταση του σύγχρονου εργάτη.

Ο Βαγγέλης Σάββας σχολιάζει με καυστική διάθεση την απληστία των μεγάλων εταιρειών παγκοσμίως, καθώς προσπαθούν να αυξάνουν αδιάκοπα τα κέρδη τους μέσα από την αυτοματοποίηση της εργασίας και τη μείωση του εργατικού κόστους. Με τα γλυπτά του «Emblem of loss» αναφέρεται στη θυσία των εργατών στον βωμό μιας νέας κοινωνικής δομής που χτίζεται με χρυσή πανοπλία.