heylepanto!: Ένα εικαστικό project στη Ναύπακτο

Στο πλαίσιο της δράσης, προβλέπεται η μονογραφική έκθεση της εικαστικού Μάρως Μιχαλακάκου με τίτλο Η συντριπτική υπεροχή · Crushing excellence και είναι υπό προγραμματισμό σειρά εκδηλώσεων, εργαστηρίων, προβολών και συναντήσεων ηλεκτρονικά και δια ζώσης.

Το heylepanto! θα κλείσει με τη διοργάνωση συμποσίου με τίτλο Η διάθλαση των ορίων · Elusive frontiers από τις 4 ως τις 8 Οκτωβρίου 2017 κατά τους εορτασμούς της αναβίωσης της Ναυμαχίας του Λέπαντο. Το συμπόσιο θα έχει ως αποκορύφωμα κεντρική συζήτηση στις 7 Οκτωβρίου με Ελληνες/ίδες και διεθνείς ομιλητές από τους χώρους της Ιστορίας, των Πολιτικών Επιστημών, των Γραμμάτων και των Τεχνών. Το θέμα θα πραγματεύεται τις έννοιες της αδελφοσύνης, του διαπολιτισμικού διαλόγου και των αποτυπωμάτων του σε σχέση με το έργο της Μιχαλακάκου και τη Ναυμαχία του Λέπαντο.

Για την πρώτη σεζόν του heylepanto! οριοθετήθηκαν τρεις στόχοι. Η αλλαγή οπτικής και προσανατολισμού μέσα από μία σύγχρονη θεώρηση, η φιλοδοξία να μετατραπεί ο χώρος σε κέντρο τέχνης σύγχρονου προβληματισμού και η επιθυμία να δημιουργηθεί ένα ετήσιο ραντεβού. Με αφετηρία τον χαρακτήρα του χώρου, ο προγραμματισμός τείνει να αναδείξει την προσέγγιση των λαών και επικεντρώνεται στο πώς η ιστορία των Ελλήνων, όπως της ανθρωπότητας, χάραξε το δρόμο της χάρη στον διαπολιτισμικό διάλογο.

Η Μάρω Μιχαλακἀκου γεννήθηκε στην Αθήνα όπου ζει και εργάζεται. Σπούδασε στην Ecole Nationale Supérieure d’Arts de Paris-Cergy (Γαλλία) και την Hohschule für Bildende Kunst Braunschweig (Γερμανία). Έχει συμμετάσχει σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ευρώπη, τις Η.Π.Α. και την Τουρκία. Έργα της υπάρχουν στην κρατική συλλογή της Γαλλίας FNAC (Fonds National d’Art Contemporain), σε σημαντικές ιδιωτικές συλλογές και ιδρύματα, όπως το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Κωνσταντινούπολης, Istanbul Modern, Παράλληλα δημιουργεί σκηνικές εγκαταστάσεις για το θέατρο και επιμελείται εργαστήρια γλυπτικής.

Η δουλειά της, αινιγματική και πολυδιάστατη (γλυπτικές εγκαταστάσεις, ζωγραφική, σχέδια, ανάγλυφα σε βελούδο), «υφαίνεται» με οικογενειακές μνήμες και πολιτιστικές αναφορές και χαρακτηρίζεται από μια σπάνια εκλεπτυσμένη ωμότητα. Επιλέγει φιγούρες και θεματικές που βρίσκονται πάντα σε τεταμένη κατάσταση, όπως η προστασία του οικογενειακού περιβάλλοντος και η επίπονη οικειότητα, ο έρωτας και η υποταγή, ο σύνδεσμος και τα δεσμά. Το καλλιτεχνικό σύμπαν της βρίσκεται στην άκρη των ονείρων, με μια φαινομενική ηρεμία σκόπιμα τοποθετημένη ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία.

απόσπασμα από τον κατάλογο της έκθεσης

(…)

Όταν είδα τον αγέρωχο γύπα Νάρκισσο της Μάρως Μιχαλακάκου πρόβαλε μπροστά μου αυτός του Caravaggio κι έτσι όπως τον περιγράφει ο Παυσανίας, μακριά από τις παραδοσιακές νεοπλατωνικές ερμηνείες. Ο γύπας βγήκε από το κάδρο του· στέκεται απέναντί μας και μας κοιτάζει λοξά. Ατάραχος, περιμένει· μας περιμένει. Σαν να μας προσκαλεί στο άδειο κάδρο, να πάρουμε τη θέση που μας έχει παραχωρήσει. Ίσως κάποια/ος δελεασθεί από το κάλεσμα του σαγηνευτικού αρπακτικού και πέσει μέσα στο κάδρο, την υπολανθάνουσα παγίδα που πολύ έντεχνα έχει στήσει.

Τί έπεται της στιγμής που κοιτάζει τα νερά ο Νάρκισσος και πόσο διαρκεί αυτή, δεν το γνωρίζουμε. Αυτό που απεικονίζει ο Caravaggio από την άλλη μεριά της όχθης, όπως έχει διασωθεί σήμερα, είναι ένας σκοτεινός αντικατοπτρισμός, με έντονες δυο μαύρες τρύπες στη θέση των ματιών. Όλο το πρόσωπο παραπέμπει σ’ένα σκοτεινό κόσμο, διαφορετικό από τον γήινο. Απέναντι από τον όμορφο νέο είναι ο θάνατος, η νεκρή αδερφή, ακόμα κι ο ίδιος κατά τον Οβίδιο. Δίπλα στο γύπα, το κενό, ο λάκκος που ρίχνει μέσα τα θύματά του. Αργότερα θα πέσει κι αυτός μέσα του. Ο καθρέφτης, μέσα από τον οποίο δούλευε διαρκώς ο Μιλανέζος καλλιτέχνης, θέτει έμψυχα και άψυχα στο ίδιο επίπεδο. Μέσα από τον καθρέπτη είμαστε όλοι ανυπόστατοι, άυλοι, άψυχοι.

Τόσο μέσα στο νερό, όσο και μέσα στο κάδρο η εικόνα είναι φευγαλέα, ασύλληπτη. Ο Νάρκισσος της πηγής ξεκινά να την πιάσει με το αριστερό του χέρι· ο γύπας της έχει στήσει το σκηνικό για να μπει μέσα. Και οι δύο κοιτάζουν θα έλεγε κανείς τον εαυτό τους, χωρίς όμως να τον βλέπουν. Το χέρι που μπαίνει στο νερό δεν είναι μια τυχαία κίνηση, αλλά η μαρτυρία μιας προβολής, το σημείο επαφής ανάμεσα στο πραγματικό και το φαντασιακό.

Δουλειά ενός καλλιτέχνη δεν είναι ακριβώς να ενώσει τα δύο αυτά άκρα; Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτό που βλέπουμε όταν κοιτάζουμε μας αφορά και ότι συχνά προβάλουμε αυτό που ψάχνουμε να δούμε. Οι μορφές που ζουν μες στα έργα δεν βλέπουν αυτό που βλέπουμε εμείς επάνω τους, έχουν τον δικό τους κόσμο. Παίρνουν όμως ζωή και από τις ιστορίες που πλέκουμε γι’αυτές, το βλέμμα του θεατή. Ζωγραφίζοντας, ζωγραφίζουμε τον εαυτό μας, διατύπωσε ο Brunelleschi· κοιτάζοντας, τον κοιτάζουμε.

Η Μάρω Μιχαλακάκου ανατρέχει στα οικεία, χωρίς αυτά να παρουσιάζονται αδούλευτα, άκριτα, με σκοπό την επιδερμική αυτοβιογραφία. Αντίθετα, μέσω του υπαινιγμού και του οξύμωρου, μετατρέπονται σε υλικό που θέτει ερωτήματα αμφίδρομα από την/τον δημιουργό προς την/τον θεατή. Κάθε ζωγράφος είναι διάτρητος, τρυπημένος. Η φράση αυτή που αποδόθηκε στον Μιλανέζο (και που κρύβει για τον ίδιο την ενοχή των ρωμαϊκών του χρόνων), μαρτυρά τη σχέση ανάμεσα στην/στον δημιουργό και το διαπεραστικό (θανατηφόρο για εκείνον) βλέμμα της/του θεατή.

Σμιλεύοντας το βελούδο, σκαλίζοντας το ξύλο, λιώνοντας το σίδερο η Μάρω Μιχαλακάκου ίσως ψάχνει να δει τί βρίσκεται πίσω από την επιφάνεια. Σκάβει εμπλέκοντας όλο της το σώμα σε μια σωμααισθητική κίνηση που ακολουθεί και εξερευνά τις πληγές που ανοίγει στα υλικά. Αφαιρώντας, στο πέρασμα, δημιουργεί εικόνες και όσο πιο βαθιά προχωρά, ενώ φαινομενικά αγγίζει το άμορφο, τόσο πιο καλά βλέπει το βάθος, τόσο πιο κοντά βρίσκεται στην ουσία. Τα δημιουργήματα της φαντασίας μας μοιάζουν πιο τρομακτικά από τα οικογενειακά μυστικά όταν τα εξερευνούμε. (…)

Magda Cirillo
ιστορικός της τέχνης, δραματουργός
επιμελήτρια του heylepanto!

Το heylepanto! αποτελεί συμπαραγωγή των σωματείων heyheyparis ! και Χρυσός Όμιλος Αντισφαίρισης.

Φωτογραφία θέματος:

© Μάρω Μιχαλακάκου, Head over heels-Narcissus (Νάρκισσος), 2017
μεικτή τεχνική , μεταβλητές διαστάσεις · mixed media, dimensions variable photo: Fanis Vlastaras, Rebecca Constantopoulou