H documenta 14, από τις 8 Απριλίου έως τις 17 Σεπτεμβρίου 2017, στην Αθήνα, στο Κάσελ και αλλού, έχει φτάσει σε περισσότερους ανθρώπους από ποτέ.
Η documenta 14 δεν ανήκει σε κανέναν συγκεκριμένα. Τη μοιράζονται οι επισκέπτες και οι καλλιτέχνες της, οι αναγνώστες και οι συγγραφείς της, καθώς και όλοι όσοι εργάστηκαν για την υλοποίησή της.
Την Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου 2017, ύστερα από 163 μέρες γεμάτες συναυλίες, προβολές, αναγνώσεις, περφόρμανς, συζητήσεις και παρουσιάσεις των έργων που δημιούργησαν περισσότεροι από 160 διεθνείς καλλιτέχνες, οι εκθεσιακοί χώροι της documenta 14 στο Κάσελ άνοιξαν για τελευταία φορά τις πύλες τους στο κοινό.
Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο επισκέπτες είδαν την έκθεση στις δύο πόλεις κατά τη διάρκεια των 163 ημερών, γεγονός που καθιστά την documenta 14 την έκθεση σύγχρονης τέχνης με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα όλων των εποχών.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Κατά τις εκατό ημέρες της documenta 14 στο Κάσελ, 891.500 άνθρωποι επισκέφτηκαν τους εκθεσιακούς χώρους, τις εκδηλώσεις και τα έργα σε δημόσιους χώρους. Το 65% των επισκεπτών ήταν από τη Γερμανία και το υπόλοιπο 35% από 76 χώρες απ’ όλο τον κόσμο. Από αυτούς, οι 32.800 ήταν μαθητές σχολείων, περισσότεροι από 14.500 ήταν κάτοχοι εποχικού εισιτηρίου, 14.500 ήταν επαγγελματίες και 11.150 ήταν εκπρόσωποι των μέσων ενημέρωσης, ενώ 19.750 επισκέφτηκαν τις διάφορες εκδηλώσεις του Προγράμματος Δημόσιων Δράσεων της documenta 14 και άλλες περφόρμανς στο Κάσελ.
Στην Αθήνα η documenta 14 δέχθηκε περισσότερες από 339.000 επισκέψεις σε 47 εκθεσιακούς χώρους, γεγονός που την κατέστησε την έκθεση σύγχρονης τέχνης σε πολλαπλούς χώρους με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στην ιστορία της Ελλάδας. Σχεδόν οι μισοί από τους επισκέπτες ήταν από την Ελλάδα· το 25% των επισκεπτών ήρθε από τη Γερμανία και οι υπόλοιποι από 50 και πλέον χώρες απ’ όλο τον κόσμο.
Στην Αθήνα την documenta 14 επισκέφτηκαν περισσότεροι από 2.200 εκπρόσωποι των μέσων ενημέρωσης. 5.750 επαγγελματίες ταξίδεψαν στην Αθήνα για να επισκεφτούν την documenta 14 κατά τις ημέρες προεπισκόπησης και στη διάρκεια της έκθεσης και 2.500 μαθητές επισκέφτηκαν την έκθεση στην Αθήνα.
700.000 ακροατές συντονίστηκαν με το ραδιοφωνικό πρόγραμμα Every Time A Ear di Soun στο διαδίκτυο. Το πρόγραμμα, μια συνεργασία της documenta 14 με το Deutschlandfunk Kultur, μεταδιδόταν καθ’ όλη τη διάρκεια της έκθεσης. Εννέα ραδιοφωνικοί σταθμοί στην Ελλάδα, στο Καμερούν, στην Κολομβία, στον Λίβανο, στη Βραζιλία, στην Ινδονησία, στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη Γερμανία συνέθεσαν μια διεθνή έκθεση τέχνης στα ερτζιανά.
Η κανονική ροή του προγράμματος αυτών των σταθμών, που αναμεταδίδεται στην εκάστοτε τοπική γλώσσα, εμπλουτιζόταν καθημερινά επί τέσσερις ώρες με έργα τέχνης για το ραδιόφωνο που δημιουργήθηκαν κατά παραγγελία της documenta 14, όπως και με αρχειακό υλικό και ηχογραφήσεις επιλεγμένων αποσπασμάτων από τις δημόσιες δράσεις της documenta 14. To Every Time A Ear di Soun συνοδευόταν επίσης από ζωντανές δράσεις οι οποίες αφορούσαν τη φαινομενολογία του ηχητικού, τον ήχο ως φορέα ιστορικής αφήγησης, τη θεωρία του Frantz Fanon για το ραδιόφωνο ως μέσο αντίστασης, τη θεωρία του Rudolf Arnheim περί ακουστικής εικόνας και άλλα.
119.000 χιλιάδες επισκέπτες έκαναν μια περιήγηση με κάποιο από τα μέλη του Χορού. Μονοπάτια, διαδρομές και δρομάκια μπλέκονταν και τέμνονταν καθώς οι επισκέπτες ακολουθούσαν τα ίχνη περιπατητικών διανοητών ως σημείο εκκίνησης για να αναστοχαστούν σχετικά με την πράξη της βάδισης. Μαζί με ένα μέλος του Χορού της documenta 14, οι επισκέπτες δημιούργησαν τις δικές τους πορείες εξερεύνησης, αμφισβήτησης και διαλόγου ενόσω ανακάλυπταν και αποκάλυπταν από κοινού την documenta 14. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «μια εκπαίδευση» της documenta 14 αφορούσε όλους τους επισκέπτες της έκθεσης και αποτέλεσε ένα ανοιχτό ερευνητικό εγχείρημα σχετικά με τους τρόπους που θέτουμε ερωτήματα, συζητάμε και συλλογιζόμαστε γύρω από την τέχνη.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «μια εκπαίδευση» διοργάνωσε πρότζεκτ σε συνεργασία με σχολεία, πανεπιστήμια, καλλιτεχνικές σχολές και κοινότητες τα οποία σχετίζονταν ειδικά με πρόζεκτ καλλιτεχνών της documenta 14. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «μια εκπαίδευση» απευθυνόταν σε ένα ευρύ και ετερόκλητο κοινό, το οποίο ενδιαφέρεται να διερευνήσει τον ρόλο της τέχνης και των καλλιτεχνών στη σύγχρονη κοινωνία. Το πρόγραμμα διαμορφώθηκε από τα τρία κεντρικά ερωτήματα «Τι αλλάζει;» «Τι μετατοπίζεται;» «Τι παραμένει;», ενώ μελέτησε τη σχέση ανάμεσα στην τέχνη, στην εκπαίδευση και στις αισθητικές ποιότητες της ομαδικής συνύπαρξης, μέσα από τη συλλογική ενεργοποίηση του σώματος κατά τη διάρκεια της μέρας και της νύχτας. Γιατί συναντιόμαστε; Πώς και πού συναντιόμαστε; Τι μπορούμε να πράξουμε όταν έχουμε πλέον συναντηθεί;
Η Βουλή των Σωμάτων, το Πρόγραμμα Δημόσιων Δράσεων της documenta 14, προέκυψε από την εμπειρία του λεγόμενου «θερμού καλοκαιριού της μετανάστευσης» στην Ευρώπη, το οποίο αποκάλυψε την αποτυχία όχι μόνο των θεσμών της σύγχρονης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας αλλά και της ηθικής πρακτικής της φιλοξενίας. Το Κοινοβούλιο ήταν ένα ερείπιο. Το πραγματικό Κοινοβούλιο ήταν στους δρόμους, το αποτελούσαν μη αντιπροσωπευόμενα και μη καταγεγραμμένα σώματα που αντιστέκονταν στα μέτρα λιτότητας και στις ξενοφοβικές πολιτικές.
Η Βουλή των Σωμάτων με τις Ανοιχτές της Κοινότητες δραστηριοποιήθηκε σαν μια παράφωνη, αν και συγχρονισμένη, πρακτική πολυφωνίας και πολλαπλότητας κατά τη διάρκεια ενός ολόκληρου έτους – ξεκινώντας τον Σεπτέμβριο του 2016 στην Αθήνα και καταλήγοντας τον Σεπτέμβριο του 2017 στο Κάσελ, όπου μεταφέρθηκε τον Απρίλιο του 2017. Περισσότεροι από 300 καλλιτέχνες, ακτιβιστές, θεωρητικοί και συγγραφείς συμμετείχαν στις εκδηλώσεις. 112.203 θεατές παρακολούθησαν το Πρόγραμμα Δημόσιων Δράσεων της documenta 14 μέσω ζωντανής αναμετάδοσης.
Νομαδική και επιτελεστική, λειτουργώντας σαν μια ετεροτοπία χωρίς πατρίδα μέσα από την αύξηση και τη μετατόπιση πληθυσμών, έδρασε στους χώρους της έκθεσης καθώς και σε χώρους των δύο πόλεων (σε θέατρα, σωματεία, στούντιο, πλατείες κ.λπ.) που πειραματίζονται με νέες μορφές αυτονομίας, πέρα από τη νόρμα.
Από τις πολλές Ανοιχτές Κοινότητες που δραστηριοποιήθηκαν στην Αθήνα και το Κάσελ, θα θέλαμε να αναγνωρίσουμε το έργο της Κοινότητας Φίλων του Halit Yozgat και του Παύλου Φύσσα, που έχει ως στόχο τη δημιουργία δικτύων αλληλεγγύης μεταξύ αντιφασιστικών και αντιρατσιστικών κινημάτων στην Ελλάδα και τη Γερμανία.
Το τέταρτο και τελευταίο ειδικό τεύχος του περιοδικού South as a State of Mind κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο παράλληλα με τη λήξη της έκθεσης στο Κάσελ και έχει θέμα εργασίας τη βία και την προσφορά. Στα εικαστικά και κειμενικά δοκίμια, καθώς και στην ποίηση, στη λογοτεχνία και στις επιστολές, μερικοί από τους πλέον σημαντικούς συγγραφείς, διανοητές και καλλιτέχνες του παρελθόντος και του παρόντος εξερευνούν τα ιδιώματα της βίας και του μετασχηματισμού. Το South as a State of Mind είναι ένα περιοδικό που ιδρύθηκε το 2012 στην Αθήνα από τη Μαρίνα Φωκίδη. Από τις αρχές του 2015 το περιοδικό έγινε προσωρινά η επιθεώρηση της documenta 14. Εκδόθηκαν τέσσερα ειδικά τεύχη υπό την επιμέλεια της Quinn Latimer, Επιμελήτριας Εκδόσεων της documenta 14, και του Adam Szymczyk, Καλλιτεχνικού Διευθυντή της documenta 14. Μπορείτε να διαβάσετε όλα τα τεύχη στον σχετικό ιστότοπο.
Το ενδιαφέρον για τη γλώσσα, την ανάγνωση και την ομιλία –τις χρήσεις, τις καταχρήσεις και τις επιρροές της γλώσσας ως δημόσιας ρητορικής ή ιδιωτικού φιλολογικού έργου– υπήρξε η κινητήρια δύναμη των διάφορων έντυπων εκφράσεων της documenta 14. Οι εκδόσεις της documenta 14 διερευνούν την ίδια τη γλώσσα· δεν τη χρησιμοποιούν απλώς για να υπηρετήσουν την αισθητική, την πολιτική ή τον λόγο.
Περιλαμβάνουν μεγάλη ποικιλία από τις μορφές που παίρνει η γλώσσα –επιστολές, ιστορίες, παραβολές, δοκίμια, ημερολόγια, ομιλίες, νομικά έγγραφα, προπαγάνδα, ποίηση και άλλες υβριδικές λογοτεχνικές φόρμες–, αλλά και από τους τρόπους με τους οποίους αυτές οι φόρμες δομούν την ύπαρξή μας και τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουμε τον κόσμο. Στις εκδόσεις αυτές περιλαμβάνονται το περιοδικό South as a State of Mind· το documenta 14 Reader, μια κριτική ανθολογία που διερευνά ζητήματα οικονομίας, γλώσσας και αποικιακότητας της εξουσίας· και το documenta 14 Daybook, που είναι αφιερωμένο στους καλλιτέχνες που λαμβάνουν μέρος στην documenta 14 με έργα που τους έχουν ανατεθεί ειδικά για αυτήν.
Καθεμία από αυτές τις εκδόσεις διατυπώνει ευρύτερες αισθητικές και πολιτικές ανησυχίες, ενώ παράλληλα εστιάζει στις καθημερινές δραστηριότητες και πρακτικές καλλιτεχνών και συγγραφέων και στις μορφές αντίστασης που εμπεριέχονται σ’ αυτές.
Μαθαίνουμε ακόμη από την Αθήνα
Θέλουμε να ευχαριστήσουμε εκ βαθέων την πόλη της Αθήνας, τους κατοίκους της, τους θεσμούς και τους φίλους. Θέλουμε να ευχαριστήσουμε ιδιαίτερα τον Δήμο Αθηναίων ως οικοδεσπότη της documenta 14, καθώς επίσης το Υπουργείο Πολιτισμού, μαζί με τους θεσμικούς εταίρους και συνομιλητές της documenta 14 στην Αθήνα, χωρίς τους οποίους δεν θα ήταν δυνατό να πραγματοποιηθεί αυτή η έκθεση:
South as a State of Mind, Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ)· Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα· AMOQA – Athens Museum of Queer Arts· Atopos CVC· Αρχαιολογικό Μουσείο Λαυρίου· Αρχαιολογικό Μουσείο, Πειραιάς· Αρχείο Κινηματογράφου Ελλάδος· ΑΣΚΙ—Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας· Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο· Γεννάδειος Βιβλιοθήκη· Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών· Δήμος Νίκαιας, Αγ. Ι. Ρέντη· Δήμος Πειραιά· Δημοτικό Θέατρο Πειραιά· Δημοτικός Κινηματογράφος «Στέλλα»· Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης· Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας (AIFF)· Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος· Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο· Εθνικό Θέατρο· Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ)· Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ)· Ελληνικό Φεστιβάλ· Επιγραφικό Μουσείο· ΕΡΤ—Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση·
Θέατρο Άττις· Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη· Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ – Rosa Luxemburg Stiftung· ΙΣΕΤ—Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης· Κέντρο Μελέτης Χορού Ισιδώρας και Ραϋμόνδου Ντάνκαν· Κέντρο Τεχνών Δήμου Αθηναίων, Πάρκο Ελευθερίας· Κινηματογράφος Μικρόκοσμος· Κινηματογράφος Τριανόν· Κρατική Ορχήστρα Αθηνών· Μέγαρο Μουσικής Αθηνών· Μέλισσα, Δίκτυο Μεταναστριών στην Ελλάδα· Μνημείο της Μάντρας Μπλόκου Κοκκινιάς· Μουσείο Αντιδικτατορικής και Δημοκρατικής Αντίστασης· Μουσείο Μπενάκη· Μπιενάλε Αθηνών· Νομισματικό Μουσείο· Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ)· Παλιά Δημοτική Πινακοθήκη Αθηνών· Περιφέρεια Αττικής· Ρομάντζο· Στέρνα· Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία, Στοά του Βιβλίου· Ωδείο Αθηνών
Δήλωση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή και της oμάδας της documenta 14
“Με έκπληξη διαβάσαμε τα άρθρα που δημοσιεύτηκαν στις 12 Σεπτεμβρίου στην εφημερίδα HNA στο Κάσελ.
Παρουσιάζοντας προσωπικές απόψεις ως αντικειμενικά γεγονότα, επαναλαμβάνοντας εικασίες και μισές αλήθειες, οι συντάκτες παρουσίασαν τον Adam Szymczyk, Καλλιτεχνικό Διευθυντή της documenta 14, και την Annette Kulenkampff, Διευθύνουσα Σύμβουλο της documenta gGmbH, ως υπεύθυνους για την κατά τα λεγόμενά τους επικείμενη χρεοκοπία της documenta. Κατ’ αυτούς, ο λόγος είναι η διαχειριστική ανεπάρκεια και η αποτυχία της εποπτείας των οικονομικών εκ μέρους της ομάδας της documenta gGmbH. Κανένας από τους δημοσιογράφους δεν ανέλαβε, ως όφειλε, να επιβεβαιώσει τις πληροφορίες επικοινωνώντας με τα δύο πρόσωπα ή να προσπαθήσει να αποκτήσει σφαιρική εικόνα της κατάστασης.
Αναγνωρίζουμε την ευθύνη που συνοδεύει τη διοργάνωση μιας έκθεσης η οποία χρηματοδοτείται εν μέρει από δημόσιους πόρους. Επιπλέον, η documenta 14 πραγματοποιείται δημόσια σε συλλογικό και υπερεθνικό πλαίσιο, πέρα από τους μηχανισμούς των τοπικών, περιφερειακών και εθνικών ταυτοτήτων και τα χρηματοδοτικά συστήματα που σχετίζονται με αυτές. Το επιχείρημα της ευθύνης και της λογοδοσίας πρέπει να γίνει αντιληπτό υπό αυτούς τους όρους. Με αυτά τα δεδομένα, θέλουμε να διορθώσουμε τις παραπλανητικές εντυπώσεις που ενδέχεται να έδωσε αυτή η εσφαλμένη δημοσιογραφία.
Η κλίμακα και το προγραμματισμένο περιεχόμενο του πρότζεκτ της documenta 14 προτάθηκαν από τον Adam Szymczyk στα τέλη του 2013. Η ιδέα του για τις δύο έδρες, σε Αθήνα και Κάσελ, επικοινωνήθηκε με σαφήνεια σε όλους τους αρμόδιους εκείνη την εποχή, δηλαδή όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, το Εποπτικό Συμβούλιο της documenta gGmbH και τη διεθνή επιτροπή επιλογής. Αφότου διορίστηκε Καλλιτεχνικός Διευθυντής, όλοι αυτοί οι φορείς εξέφραζαν διαρκώς τη στήριξή τους στο πρότζεκτ και σε όλα τα βήματα στη διάρκεια αυτής της διφυούς documenta 14. Μάλιστα, αυτό ακριβώς το πρότζεκτ με τις εγγενείς και προβλέψιμες προκλήσεις ήταν το στοιχείο που έπεισε την ανεξάρτητη επιτροπή επιλογής να προτείνει τον Adam Szymczyk ως Καλλιτεχνικό Διευθυντή της documenta 14 τον Νοέμβριο του 2013.
Οι συμμέτοχοι της documenta 14 χαιρέτησαν και ενέκριναν τον διορισμό του και δεσμεύτηκαν για την υλοποίηση του πρότζεκτ. Κατανόησαν εκείνη την εποχή ότι αυτή η σπουδαία διοργάνωση τέχνης δεν μπορεί πλέον να βασίζεται στο να φέρνει τον κόσμο της τέχνης στο Κάσελ, αλλά όφειλε να εκτοπιστεί και να γίνει η ενσάρκωση της αλλαγής–προκειμένου να ανακαλύψει εκ νέου τις αρχές και τη νομιμοποίησή της– όπως είχε συμβεί σε κάποιες προηγούμενες εκθέσεις documenta.
Δεδομένων όσων συνέβησαν τις τελευταίες μέρες, πρέπει ωστόσο να συμπεράνουμε ότι αυτή η έγκριση ήταν πολύ πιο περιστασιακή και περιορισμένη απ’ όσο πιστέψαμε. Είναι γεγονός ότι ο προϋπολογισμός και η διαρθρωτική χρηματοδότηση δεν έχουν μεταβληθεί ιδιαίτερα από το 2012, παρότι το νέο αυτό πρότζεκτ θα είχε αναγκαστικά σημαντικές και προφανείς συνέπειες σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση. Εκτός από μία τροποποίηση του προϋπολογισμού, η οποία συζητήθηκε το καλοκαίρι του 2016 και τέθηκε σε ισχύ τον χειμώνα του ίδιου έτους (το κόστος της οποίας θα διαμοιραζόταν μεταξύ των συμμετόχων και των πωλήσεων εισιτηρίων της documenta 14), δεν θεωρήθηκε ότι απαιτούνταν επιπλέον πόροι για να καλυφθεί το κόστος της έκθεσης σε δύο πόλεις για συνολικά 163 ημέρες – ενώ η έκθεση υπερέβαινε οποιαδήποτε προηγούμενη διοργάνωση της documenta κατά μία ολόκληρη πόλη και 63 μέρες.
Στο πνεύμα του συλλογικού προβληματισμού, πιστεύουμε ότι έχει φτάσει η ώρα να αναρωτηθούμε για το τι ισχύει σχετικά με την παραγωγή αξίας μεγα-εκθέσεων όπως είναι η documenta. Θέλουμε να καταγγείλουμε το μοντέλο εκμετάλλευσης υπό το οποίο οι συμμέτοχοι της documenta επιθυμούν να παραχθεί η «πιο σημαντική έκθεση στον κόσμο». Οι προσδοκίες για ολοένα μεγαλύτερη επιτυχία και οικονομική ανάπτυξη όχι μόνο δημιουργούν συνθήκες εργασιακής εκμετάλλευσης, αλλά επίσης θέτουν σε κίνδυνο το μέλλον της έκθεσης ως πεδίο κριτικής δράσης και καλλιτεχνικού πειραματισμού. Πώς μπορεί να μετρηθεί η αξία την οποία παράγει η documenta;
Τα χρηματικά ποσά που εισρέουν στην πόλη κατά τη διοργάνωση της documenta υπερβαίνουν κατά πολύ τα ποσά που ο Δήμος και η Περιφέρεια δαπανούν για την έκθεση.
Αποφασίσαμε αυτή τη στιγμή να μιλήσουμε ανοιχτά και να αναλάβουμε συλλογική δράση για να διαφυλάξουμε από πολιτικά συμφέροντα την ανεξαρτησία της documenta ως πολιτιστικού και καλλιτεχνικού δημόσιου θεσμού. Δυστυχώς, οι πολιτικοί επέτειναν την αναστάτωση στα μέσα ενημέρωσης διαδίδοντας μια εικόνα επικείμενης πτώχευσης της documenta και ταυτόχρονα παρουσιάστηκαν ως «σωτήρες» μιας κρίσης την οποία οι ίδιοι επέτρεψαν να εξελιχθεί.
Παρεμβαίνουμε ως εργαζόμενοι στο πεδίο του πολιτισμού οι οποίοι έχουν επιτύχει την υλοποίηση αυτού του (σίγουρα αμφιλεγόμενου) εγχειρήματος, της documenta 14. Θέλουμε να δηλώσουμε την αλληλεγγύη μας στο έργο της Annette Kulenkampff και της διοίκησης της documenta gGmbH.
Καθώς δεν κατέχουμε πολιτική εξουσία, εμείς ως διοργανωτές θέλουμε να χαιρετήσουμε τη θερμή υποδοχή και τον ζωηρό διάλογο που προέκυψε από τις προσπάθειές μας. Δεν θα ανεχθούμε να αγνοηθούν εξαιτίας πολιτικών σκοπιμοτήτων. Καλούμε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη της documenta να αναστοχαστούν για μια στιγμή. Ζούμε σε εποχή όπου σπανίζουν ο χρόνος και η ειρήνη. Οφείλουμε όλοι να διαφυλάξουμε την καλλιτεχνική και κάθε άλλη ελευθερία. Είναι για εμάς μια επείγουσα ανάγκη στον σημερινό κόσμο. Κατά συνέπεια, ζητούμε από όλους, είτε εμπλέκονται σε αυτή τη διαμάχη είτε όχι, να σταθούν αλληλέγγυοι στο πλευρό μας υπερασπιζόμενοι τις αξίες μιας ελεύθερης, κριτικής και πειραματικής documenta.
Στέλνουμε αυτή τη δήλωση στα μέσα ενημέρωσης ελπίζοντας ότι θα προκύψει σοβαρή συζήτηση και επίγνωση του διακυβεύματος.”
Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής και η ομάδα της documenta 14
Adam Szymczyk, Καλλιτεχνικός Διευθυντής
Sepake Angiama, Διευθύντρια του Εκπαιδευτικού Προγράμματος
Pierre Bal-Blanc Επιμελητής
Hendrik Folkerts Επιμελητής
Natasha Ginwala Σύμβουλος Επιμέλειας
Ayşe Güleç Σύνδεσμος Κοινότητας
Candice Hopkins Επιμελήτρια
Salvatore Lacagnina, Studio 14
Quinn Latimer Επιμελήτρια Εκδόσεων
Andrea Linnenkohl Σύμβουλος Επιμέλειας
Bonaventure Soh Bejeng Ndikung, Curator at Large
Hila Peleg Επιμελήτρια
Paul B. Preciado, Επιμελητής του Προγράμματος Δημόσιων Δράσεων
Dieter Roelstraete, Επιμελητής
Erzen Shkololli, Σύμβουλος Επιμέλειας
Elena Sorokina, Σύμβουλος Επιμέλειας
Monika Szewczyk, Επιμελήτρια
Paolo Thorsen-Nagel Σύμβουλος Ήχου και Μουσικής
Κατερίνα Τσέλου, Σύμβουλος Επιμέλειας
Μαρίνα Φωκίδη, Σύμβουλος Επιμέλειας
Διαβάστε επίσης:
