Αμερικανική λογοτεχνία: Τρία βιβλία που δεν πρέπει να χάσετε

Με πρωτοστάτη τον Έντγκαρ Άλαν Πόε λόγω τόσο του έργου του όσο και της δημοτικότητάς του, η βορειοαμερικανική λογοτεχνία τόσο του άστατου 19^ου όσο και του ταραχώδους 20^ου αιώνα έχει να επιδείξει δείγματα εγνωσμένης  και οικουμενικής αξίας. Ο κατάλογος των ονομάτων των συγγραφέων είναι ατελείωτος και η αναφορά σε κάποιους θα αδικούσε κάποιους άλλους. Είναι σαφές πως εκτός από το αναμφισβήτητο ταλέντο και την εξαιρετική δεινότητα του λόγου των γραφόντων, τα κοινωνικά, ιστορικά και πολιτικά γεγονότα είναι αυτά που επηρέασαν σε πολύ μεγάλο βαθμό την συγγραφή μυθιστορημάτων και διηγημάτων που σημάδεψαν τους αιώνες αυτούς, ο απόηχος των οποίων συνεχίζει να επηρεάζει και το σήμερα. Γεγονότα κομβικά όπως ο αιματηρός Αμερικανικός εμφύλιος, το οικονομικό κραχ του 1929, ο μακαρθισμός, η συμμετοχή της Ηνωμένων Πολιτειών στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, ο πόλεμος στο Βιετνάμ, οι φυλετικές διακρίσεις δεν θα μπορούσαν να μην αποτελούν συνεχή σημεία αναφοράς.

Παρουσιάζονται εδώ τρία δείγματα βορειοαμερικανικής λογοτεχνίας, δύο από τον 20^ο και ένα από τον 21^ο αιώνα, βιβλία που πραγματεύονται την ευθραυστότητα της ανθρώπινης φύσης μέσα από τη ζωή ανθρώπων της κάθε εποχής αλλά παράλληλα αποτυπώνουν και την ψυχοσύνθεση των ίδιων των συγγραφέων, τις προσωπικές τους ανησυχίες, τον «πόλεμο» των συλλογισμών τους και την μοναδικότητα της έκφρασής τους.

Tobias Wolff, Η χαρά του πολεμιστή και άλλα διηγήματα, Εκδόσεις Ίκαρος

Στην σύγχρονη Αμερική, την Αμερική του Wolff, όλα κινούνται με ρυθμούς ήρεμους, «δεν συμβαίνει τίποτα και όμως συμβαίνουν τα πάντα» όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά οι Sunday Telegraph σε σχόλιό τους για τα διηγήματα του Wolff. Δεν είναι ψέμα, πίσω από την πραγματικότητα που προβάλλεται σε πρώτο πλάνο, στο γαλήνιο πρωινό ή δείλι στις ζωές των ανθρώπων, εκεί στο ίδιο σημείο διαπιστώνεται υποδόρια κινητικότητα, σαν ένα ποτάμι σιγανό που σε λίγο θα εμφανίσει ρεύματα. Το αν είναι σπουδαίος για το έργο του ή όχι θα το κρίνει η ιστορία της λογοτεχνίας, πάντως ο Wolff κατορθώνει να προβληματίσει, να συγκινήσει, να εγείρει πολλά ερωτήματα για την καθημερινότητα που όλοι εμείς ζούμε, της οποίας είμαστε για κάποιους λόγους αιχμάλωτοι ή δράστες, έτσι όπως την αντιλαμβανόμαστε, την διαχειριζόμαστε, την δαμάζουμε ή την αποδεχόμαστε. Στα διηγήματά του, τα άλλοτε πιο μακροσκελή ή τα πιο σύντομα, ο συγγραφέας με δεξιοτεχνία κατασκευάζει έναν κόσμο που πολλές φορές κρύβει ανασφάλεια, υποσκάπτει την αλήθεια ή αφήνει να πλανάται το ψέμα.

John Williams, Στόουνερ, Εκδόσεις Gutenberg

Το μυθιστόρημα είναι η επιτομή μιας κανονικότητας έτσι όπως ο ίδιος ο συγγραφέας την έζησε, μέσα στην ευτυχία και την δυστυχία, τις παλινωδίες και τις ελπίδες, την ηρεμία και την έξαρση. Ο Στόουνερ ζει δύο Παγκόσμιους πολέμους, βλέπει την απώλεια των συμφοιτητών του και αργότερα ως καθηγητής τον θάνατο των μαθητών του λόγω του πολέμου. Η αφήγηση έχει έναν τέτοιο παλμό και μια ροή που ο αναγνώστης βιώνει την κάθε στιγμή του Στόουνερ ξεχωριστά και άλλοτε συμπάσχει ενώ άλλοτε βάλλει εναντίον του για τις επιλογές του. Ο Στόουνερ είναι σε κάθε περίπτωση ένας αναγκαίος κρίκος στην αλυσίδα που λέγεται κοινωνία και αν σπάσει τότε η απώλεια είναι μεγάλη γιατί η πειθαρχία, η αγάπη και η αφοσίωση είναι λέξεις ξένες στο λεξιλόγιο του τότε και του τώρα. Ο φόβος του ψυχολογικού του θανάτου είναι το μεγάλο πρόβλημα του πρωταγωνιστή Στόουνερ και οι άνθρωποι που είναι γύρω του παρασέρνονται και αυτοί στον γκρεμό αναγκαζόμενοι να αντέξουν και να υποφέρουν την ιδιαιτερότητα και την ιδιορρυθμία του καθηγητή Στόουνερ.

Allen Jeffery Renard, Η ωδή του λεπιδιού, Εκδόσεις Αίολος

Ένα σύγχρονο μυθιστόρημα, όπως η «Ωδή του λεπιδιού», είναι από αυτά τα δείγματα γραφής που μας γεμίζει με λογοτεχνική αισιοδοξία για το μέλλον. Και αυτό γιατί μπορεί και αναβιώνει πρόσωπα και συμβάντα με τέτοιον τρόπο που καταδεικνύει πως υπάρχει από την μία σεβασμός στα γεγονότα ενώ από την άλλη ο συγγραφέας διατηρεί την δυνατότητα εκείνη να αφηγείται την ιστορία ενός ανθρώπου με έναν δικό του πολύ προσωπικό τρόπο αφήνοντας πίσω την πινελιά του χωρίς να την παραποιεί. Η ιστορία αφηγείται τη ζωή του Τόμας Γκριν Γουίγκινς, ενός αφροαμερικανού πιανίστα, συνθέτη και ερμηνευτή του 19ου αιώνα, που έδινε κοντσέρτα με το προσωνύμιο Τυφλός Τομ. Πρόκειται για την λογοτεχνική προσωπογραφία ενός παρεξηγημένου μουσικού και λέγεται πως είχε γίνει διάσημος όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά και στην Ευρώπη αφού ήταν ο μοναδικός Αφροαμερικανός που έδωσε ρεσιτάλ στον Λευκό Οίκο. Ο συγγραφέας κατορθώνει με δεξιοτεχνία να μας μεταφέρει νοερά στον χρόνο αποτυπώνοντας με την ιστορία αυτή τον γενναίο αγώνα ενός ανθρώπου να καταξιωθεί μέσα σε δύσκολες συνθήκες με μόνο όπλο το ταλέντο του στην μουσική.