Πέθανε ο μεγάλος ποιητής, στιχουργός και πεζογράφος Μάνος Ελευθερίου

Παλιές αγάπες αγιασμένες και μικρές
κι άλλες που μείνανε στον κόσμο κολασμένες
σαν καραμέλες μες στο στόμα μας πικρές
μας ταξιδεύουν κάθε βράδυ στοιχειωμένες…

“Σε άδειο θέατρο”

Ποιητής, στιχουργός, πεζογράφος, αλλά και αρθρογράφος, επιμελητής εκδόσεων, εικονογράφος και ραδιοφωνικός παραγωγός, ο Μάνος Ελευθερίου ήταν μία από τις σταθερές μας στο πολιτιστικό τοπίο της Ελλάδας που, φεύγοντας, αφήνει πίσω του ένα ακριβό, πολύτιμο και πολυσχιδές έργο.

Οι στίχοι του, τα λόγια του, τα ποιήματά του –όπως αυτά μελοποιήθηκαν από τους μεγαλύτερους συνθέτες μας (Θεοδωράκης, Ξαρχάκος, Σπανός, Κουγιουμτζής, Μικρούτσικος, Μούτσης, Μαρκόπουλος, Νικολόπουλος κ.ά.) και τραγουδήθηκαν από τις ωραιότερες φωνές (Μοσχολιού, Νταλάρας, Αλεξίου, Γαλάνη, Βιτάλη, Κούτρας, Θηβαίος κ.ά.)– σημάδεψαν την ιστορία του ελληνικού τραγουδιού, για περισσότερα από 50 χρόνια.

Ο άνθρωπος που μας έμαθε να τραγουδάμε τα «Μαλαματένια λόγια», «Του Κάτω Κόσμου τα πουλιά και τα παγόνια», «Ποιος τη ζωή μου, ποιος την κυνηγά», «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες» και πολλά άλλα. Λόγια που τραγουδήσαμε, που τραγουδιούνται και θα τραγουδιούνται για πάντα.

Η πολιτική κηδεία του Μάνου Ελευθερίου θα γίνει την Τρίτη 24 Ιουλίου στις 12 το μεσημέρι, στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Κατόπιν, όπως ο ίδιος επιθυμούσε, η σορός του θα μεταφερθεί στο εξωτερικό όπου θα αποτεφρωθεί.

Λίγα λόγια για τον Μάνο Ελευθερίου

Βιογραφικό

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ερμούπολη της Σύρου. Ο πατέρας του ήταν ναυτικός. Σε ηλικία 14 ετών μετακόμισε με την οικογένειά του από την Σύρο στην Αθήνα και τα πρώτα επτά χρόνια κατοικούν στο Χαλάνδρι. Το 1960 μετακόμισαν οικογενειακώς στο Νέο Ψυχικό. Το 1955 γνωρίστηκε με τον Άγγελο Τερζάκη ο οποίος τον ώθησε να παρακολουθήσει μαθήματα στη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου ως ακροατής. Το 1956 γράφτηκε στο τμήμα θεάτρου της Σχολής Σταυράκου με καθηγητές τον Χρήστο Βαχλιώτη, τον Γιώργο Θεοδοσιάδη και τον Γρηγόρη Γρηγορίου. Το 1960 στα Ιωάννινα, όπου βρέθηκε για να εκτελέσει την στρατιωτική του θητεία, άρχισε να γράφει θεατρικά έργα και ποιήματα.

Καριέρα

Εργογραφία

Το 1962, σε ηλικία μόλις 24 ετών, δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Συνοικισμός, με δικά του χρήματα αλλά δεν είχε την αναμενόμενη επιτυχία. Την ίδια εποχή στα Ιωάννινα έγραψε τους πρώτους στίχους, ανάμεσα στους οποίους ήταν και «Το τρένο φεύγει στις 8:00», τους οποίους αργότερα μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης.

Τον Οκτώβριο του 1963 ξεκίνησε να εργάζεται στο «Reader’s Digest» όπου και παρέμεινε για τα επόμενα δεκαέξι χρόνια. Στο μεταξύ, κυκλοφόρησαν τα δύο πρώτα του βιβλία με διηγήματα, Το διευθυντήριο (1964) και Η σφαγή (1965), για τα οποία γράφτηκαν εξαιρετικές κριτικές.

Δισκογραφία

Το 1964 εμφανίστηκε στην ελληνική δισκογραφία. Συνεργάστηκε με το συνθέτη Χρήστο Λεοντή και με τον Μίκη Θεοδωράκη (1967), με τον οποίο η συνεργασία διακόπηκε εξαιτίας της Δικτατορίας. Τα συγκεκριμένα τραγούδια πρωτοκυκλοφόρησαν το 1970 στο Παρίσι.

Συνεργάστηκε επίσης με τον Δήμο Μούτση (Άγιος Φεβρουάριος, 1971) και με τον Γιάννη Μαρκόπουλο στο δίσκο Θητεία, του οποίου η ηχογράφηση ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 1973, διακόπηκε από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου και τελικά κυκλοφόρησε το 1974 με την Μεταπολίτευση.

Κατά καιρούς συνεργάστηκε σχεδόν με όλους τους Έλληνες συνθέτες, όπως με τον συνθέτη Σταύρο Κουγιουμτζή και τον τραγουδιστή Γιώργο Νταλάρα καθώς και με τον Θανάση Γκαϊφύλλια στην Ατέλειωτη Εκδρομή(1975), τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Γιάννη Σπανό, τον Γιώργο Ζαμπέτα, τον Σταμάτη Κραουνάκη, τον Λουκιανό Κηλαηδόνη, τον Γιώργο Χατζηνάσιο, τον Αντώνη Βαρδή και άλλους.

Παράλληλα έγραψε και εικονογράφησε παραμύθια για παιδιά ενώ επιμελήθηκε την έκδοση λευκωμάτων με θέμα την Σύρο : Ενθύμιον Σύρας, Θέατρο στην Ερμούπολη κ.ά. Την δεκαετία του ’90 αρθρογραφούσε και έκανε ραδιοφωνικές εκπομπές στον Αθήνα 9,84 και στο Δεύτερο Πρόγραμμα.

Το 1994 εξέδωσε τη πρώτη του νουβέλα με τίτλο Το άγγιγμα του χρόνου. Το 2004 δημοσίευσε το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο Ο Καιρός των Χρυσανθέμων, η οποία τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας το 2005.

Το 2013 ο Μάνος Ελευθερίου, βραβεύθηκε για την συνολική προσφορά του από την Ακαδημία Αθηνών.

Βραβεύσεις

(2005) Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίαςγια το μυθιστόρημά του “Ο καιρός των χρυσανθέμων”.
(2013) Βραβείο ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνηγια το σύνολο του έργου του, Ακαδημία Αθηνών.

Δισκογραφικές επιτυχίες

• Το παλληκάρι έχει καημό (Μ.Θεοδωράκης)
• Σ’ αυτή τη γειτονιά (Μ.Θεοδωράκης)
• Ο Άγιος Φεβρουάριος (Δ.Μούτσης)
• Η σούστα πήγαινε μπροστά (Δ.Μούτσης)
• Άλλος για Χίο τράβηξε (Δ.Μούτσης)
• Ο χάρος βγήκε παγανιά (Δ.Μούτσης)
• Θητεία (Γ.Μαρκόπουλος)
• Μαλαματένια λόγια (Γ.Μαρκόπουλος)
• Τα λόγια και τα χρόνια (Γ.Μαρκόπουλος)
• Παραπονεμένα λόγια ( Γ.Μαρκόπουλος)
• Κάτω απ’τη μαρκίζα (Γ.Σπανός)
• Οι ελεύθεροι κι ωραίοι (Στ.Κουγιουμτζής)
• Στα χρόνια της υπομονής (Στ.Κουγιουμτζής)
• Άμλετ της Σελήνης (Θ.Μικρούτσικος)
• Δεν είμαι άλλος (Θ.Μικρούτσικος)
• Είναι αρρώστια τα τραγούδια (Στ.Ξαρχάκος)
• Έρημοι σταθμοί (Δ.Τσακνής)
• Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες (Ηλ.Ανδριόπουλος)
• Η Διαθήκη (Χρ.Νικολόπουλος)
• Ποιος τη ζωή μου, ποιος την κυνηγά (Μ.Θεοδωράκης)
• Το σπίτι γέμισε με λύπη (Χρ.Λεοντής)
• Στων αγγέλων τα μπουζούκια (Χρ.Νικολόπουλος)
• Μη χτυπάς σ’ ένα σπίτι κλειστό (Λ.Κηλαηδόνης)
• Ατέλειωτη εκδρομή (Θ.Γκαϊφύλλιας)
• Γνωριμία (Θ.Γκαϊφύλλιας)

Ποίηση

• (2013) Μαύρα μάτια, Μεταίχμιο
• (2013) Τα λόγια και τα χρόνια, Μεταίχμιο
• (2010) Ο νοητός λύκος, Μεταίχμιο
• (2009) Αγρυπνία για το σκοτεινό τρυγόνι στην εκκλησία του προφήτη Ελισσαίου, Εκδόσεις Καστανιώτη
• (2008) Βλέμματα από την Ελλάδα, Μεταίχμιο
• (2008) Παραμονή Πρωτοχρονιάς, Άμμος
• (2006) Το άγγιγμα του χρόνου, Εκδόσεις Καστανιώτη
• (2006) Το νεκρό καφενείο, Εκδόσεις Καστανιώτη
• (2005) Ένα καράβι, καραβάκι…, Σχολή Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου
• (2005) Ο καιρός των χρυσανθέμων, Μεταίχμιο
• (2004) Ο καιρός των χρυσανθέμων, Μεταίχμιο
• (2003) Η πόρτα της Πηνελόπης, Γαβριηλίδης
• (2002) Είναι αρρώστια τα τραγούδια, Εκδόσεις Καστανιώτη
• (2002) Ο ίσκιος της Αθήνας, Ποταμός
• (2000) Η γάτα που ήθελε να γίνει πουλί, Ελληνικά Γράμματα
• (1998) Του Γενάρη το φεγγάρι, Κέδρος [κείμενα, εικονογράφηση]
• (1997) Ένα καράβι μια φορά, Ωκεανίδα
• (1997) Το νεκρό καφενείο, Εκδόσεις Καστανιώτη
• (1994) Το άγγιγμα του χρόνου, Εκδόσεις Καστανιώτη
• (1987) Αναμνήσεις από την Όπερα, εκδόσεις Γνώση
• (1983) Το μυστικό πηγάδι, εκδόσεις Γνώση
• (1980) Μαθήματα μουσικής/Τα ξόρκια,1972 Επανέκδοση από τις εκδόσεις Ύψιλον
• (1978) Τα όρια του μύθου, εκδόσεις Γνώση
• (1975) Αγρυπνία για το σκοτεινό τρυγόνι στην εκκλησία του προφήτη Ελισσαίου, Αμοργός
• (1973) Τα ξόρκια, Ύψιλον
• (1972) Μαθήματα μουσικής
• (1962) Συνοικισμός

Πεζογραφία

Μυθιστορήματα

• (2004) Ο καιρός των χρυσανθέμων, Μεταίχμιο
• (2006) Η γυναίκα που πέθανε δύο φορές, Μεταίχμιο
• (2008) Άνθρωπος στο πηγάδι, Μεταίχμιο
• (2011) Πριν απ’ το ηλιοβασίλεμα, Μεταίχμιο
• (2016) Φαρμακείον εκστρατείας, Μεταίχμιο

Διηγήματα

• (1964) Το διευθυντήριο, Φέξης
• (1965) Η σφαγή
• (2007) Η μελαγχολία της πατρίδας μετά τις ειδήσεις των οκτώ, Μεταίχμιο

Νουβέλα

• (1994) Το άγγιγμα του χρόνου, Καστανιώτης

Μαρτυρίες-Ιστορικά

• (2002) Είναι αρρώστια τα τραγούδια (Ανθολόγηση κειμένων του συγγραφέα. Επιμέλεια σειράς Θανάσης Θ. Νιάρχος), Καστανιώτης
• (2005) Η δεκαετία του ’60 (μαζί με τον Θανάση Θ. Νιάρχο, Καστανιώτης
• (2013) Μαύρα Μάτια – Ο Μάρκος Βαμβακάρης και η συριανή κοινωνία στα χρόνια 1905-1920, Μεταίχμιο

Μελέτες-Λευκώματα

• Το θέατρο στην Ερμούπολη τον εικοστό αιώνα (τέσσερις τόμοι), Δήμος Ερμούπολης.
• (2002) Ο ίσκιος της Αθήνας: Shadows of Athens (φωτογράφιση Εβίτα Μαχαίρα, μετάφραση Mary Kitroeff, κείμενα Μάνος Ελευθερίου), Ποταμός

Παιδικά

• Παραμύθια για τον Αυτοκράτορα, Γνώση
• (1997) Ένα καράβι μια φορά (εικονογράφηση Σοφία Φόρτωμα), Ωκεανίδα
• (1998) Του Γενάρη το φεγγάρι: Παραμύθια για τους δώδεκα (εικονογράφηση Μάνος Ελευθερίου), Κέδρος
• (2000) Η γάτα που ήθελε να γίνει πουλί (εικονογράφηση Σοφία Φόρτωμα), Ελληνικά Γράμματα
• (2005) Ένα καράβι, καραβάκι… (εικονογράφηση Μαθητές Α΄ δημοτικού 2004-2005 σχολής Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου), Εκδόσεις της Σχολής Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου

Θέατρο

• (2007) Μπλε μελαγχολία. Σας αρέσει ο Μπραμς; Άλτιν (Μάνος Ελευθερίου, Μάρω Δούκα, Μένης Κουμανταρέας), Κέδρος
• (2010) Ο Γέρος Χορευτής, Μεταίχμιο

Συμμετοχή σε συλλογικά έργα

• (2013) Ημερολόγιο: Παιδιά του κόσμου, Εκδόσεις Γκοβόστη
• (2013) Μακρουλάκης, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη
• (2012) Φύγε για να μείνεις, Οδοιπόρος
• (2011) Στίχοι στο καβαλέτο, Εκδόσεις Τέχνης “Οίστρος”
• (2011) Τα ποιήματα του 2010, Κοινωνία των (δε)κάτων
• (2008) 3.000 χρόνια ελληνική ερωτική ποίηση, Εκδοτική Θεσσαλονίκης
• (2008) Μαρία Μοντέζ, Αιγόκερως
• (2007) Μπλε μελαγχολία. Σας αρέσει ο Μπραμς; Άλτιν, Κέδρος
• (2005) Η δεκαετία του ’60, Εκδόσεις Καστανιώτη
• (2005) Το Χαλάνδρι που γνώρισα (19 Έλληνες συγγραφείς γράφουν για το Χαλάνδρι), Ευριπίδης
• (2001) Μια πόλη, ένας συγγραφέας, Μίνωας
• (1997) Έρωτας σε πρώτο πρόσωπο (29 ιστορίες που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα “Τα Νέα”), Αθήνα – Κέδρος

Επιμέλειες του συγγραφέα

• (1981) Φωτογραφίες και σήματα Ελλήνων και ξένων φωτογράφων της περιόδου 1859-1910, εκδόσεις Γνώση
• (1993) Ενθύμιο Σύρας φωτογραφίες και καρτ ποστάλ από το 1860-1950, εκδόσεις Γνώση
• (2000) Νεοκλασική Ερμούπολη, (Επιμέλεια. Φωτογράφιση Παναγιώτης Δενδρινός, Νίκος Δεσύπρης, Ιάκωβος Καρβώνης κ.ά.) Ελληνικά Γράμματα
• (2001) Ενθύμιον Σύρου: Σύρος ένα νησί – Μια ιστορία (Επιμέλεια. Καρτ ποστάλ και φωτογραφίες του 19ου και του 20ού αιώνα, μετάφραση Sophia Phocas), Ελληνικά Γράμματα
• (2003) Κοκορέλη, Αργυρώ, Ο Μπαλού στο πάρκο, (εικονογράφηση), Μίλητος
• (2004/2011) Ερμούπολη, Μια πόλη στη λογοτεχνία (Επιμέλεια Μάνος Ελευθερίου, επιμέλεια σειράς Κώστας Ακρίβος, φωτογράφιση Καμίλο Νόλλας) Μεταίχμιο

Πηγή βιογραφικού: wikipedia