Ο Ναζισμός από την σκοπιά των νικητών και των ηττημένων: Αφιέρωμα στην Ταινιοθήκη

Το κινηματογραφικό αφιέρωμα  πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Goethe-Institut Athen και με συνεργάτη προγράμματος τη Roche Films και αποτελεί μέρος του συνόλου των δράσεων για την ανάδειξη της επετείου της απελευθέρωσης της πρωτεύουσας από τις ναζιστικές δυνάμεις κατοχής τον Οκτώβριο του 1944 που συνδιοργανώνουν οι:  Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, Περιφέρεια Αττικής, Δήμος Αθηναίων, Γενικά Αρχεία του Κράτους και ΕΡΤ.

Ανάλογα κινηματογραφικά αφιερώματα στο πλαίσιο του κύκλου εκδηλώσεων «Αθήνα Ελεύθερη», διοργανώθηκαν στην Ταινιοθήκη και τα προηγούμενα χρόνια, με μεγάλη επιτυχία, τα «Εικόνες της Κατοχής και της Απελευθέρωσης» το 2015  και  «Απελευθέρωση στις ευρωπαϊκές πόλεις» το 2016.

Οι πέντε ταινίες του φετινού αφιερώματος παρουσιάζουν τη ματιά τόσο των νικητών όσο και των ηττημένων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου απέναντι στην άνοδο και την καταστροφική πορεία του ναζισμού και στο «τραύμα» των γεγονότων της περιόδου 1939-1945. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον μεταπολεμικό γερμανικό κινηματογράφο και στη διαχείριση του «άβολου» ναζιστικού παρελθόντος της Γερμανίας.

Θα προβληθούν  τρεις ταινίες μυθοπλασίας (από Γερμανία, Ανατολική Γερμανία και Δυτική Γερμανία) και δύο ντοκιμαντέρ (από ΕΣΣΔ και Γαλλία).

Ανάμεσά τους και η ταινία-σταθμός Αληθινός φασισμός (1965) του κορυφαίου ρώσου δημιουργού Μιχαήλ Ρομ με εικόνες επιλεγμένες από έναν τεράστιο όγκο οπτικού υλικού του Τρίτου Ράιχ που αναδεικνύει, κατά τρόπο σοκαριστικό, τους μηχανισμούς της ναζιστικής προπαγάνδας.

Αξίζει να αναφερθεί πως η ταινία Οι δολοφόνοι είναι ανάμεσά μας (1946) του Βόλφγκανγκ Στάουντε, που προβάλλεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα,  είναι η πρώτη γερμανική ταινία που γυρίστηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και πρώτη κινηματογραφική  εμφάνιση της Χίλντεγκαρντ Κνεφ,  ενώ το αντιπολεμικό δράμα Αστέρια (1959) του Κόνραντ Γουλφ από την Ανατολική Γερμανία, είναι η πρώτη ταινία του παγκόσμιου κινηματογράφου που αναφέρεται στο ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων (στην ελληνική κινηματογραφία έπρεπε να περιμένουμε μέχρι την δεκαετία του ’60 για να δούμε μια ταινία που καταπιάνεται με το θέμα, την Προδοσία του Κώστα Μανουσάκη).

Μια άγνωστη για πολλούς πτυχή της ανόδου του ναζισμού στην Γερμανία θίγει το πρόσφατης παραγωγής γαλλικό ντοκιμαντερ Η ζωή μου στην χιτλερική Γερμανία (2018) του Ζερόμ Πριέρ, καθώς δίνει το λόγο στους Γερμανούς που εγκατέλειψαν την χώρα τους όταν ο Χίτλερ πήρε την εξουσία: από Εβραίους μέχρι άθεους, πολιτικούς αντιπάλους και αντιστασιακούς. Το ντοκιμαντέρ προβάλλεται σε πανελλαδική πρεμιέρα.

Τέλος, η Γέφυρα (1959) του Μπέρναρντ Γουίκι από τη Δυτική Γερμανία, που προβάλλει ωμά την σκληρότητα και τον παραλογισμό του πολέμου, θεωρείται η πιο σημαντική ταινία της περιόδου –είναι μάλιστα η πρώτη μεταπολεμική ταινία που έλαβε παγκόσμια διανομή. Η ταινία περιγράφει την ιστορία επτά μαθητών που στρατολογούνται από τη Βέρμαχτ.

Την τελευταία ημέρα του αφιερώματος (Τετάρτη 10 Οκτωβρίου, 8 μ.μ.) θα γίνει συζήτηση στρογγυλής τράπεζας με θέμα «Ναζισμός και φασισμός στον μεταπολεμικό ευρωπαϊκό κινηματογράφο» με τη συμμετοχή των: Μαρίας Κομνηνού (Καθηγήτρια-Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πρόεδρος ΔΣ-Ταινιοθήκη της Ελλάδος), Έλλης Λεμονίδου, (Επίκουρη Καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Πατρών) και Μάριου Παπαγεωργίου (σκηνοθέτης–κριτικός κινηματογράφου).

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ

ΔΕΥΤΕΡΑ 08/10

18.00 Αστέρια / Sterne | Σκηνοθεσία: Konrad Wolf (1959, 92’)
20.00 Η γέφυρα / Die Brücke | Σκηνοθεσία: Bernhard Wicki (1959, 103’)

ΤΡΙΤΗ 09/10

18.00  Η ζωή μου στη χιτλερική Γερμανία / Ma vie dans l’Allemagne d’Hitler | Σκηνοθεσία: Jérôme Prieur (1946, 104’)
20.00 Οι δολοφόνοι είναι ανάμεσά μας / Die Mörder sind Unter Uns | Σκηνοθεσία: Wolfagang Staudte (1946, 85’)

ΤΕΤΑΡΤΗ 10/10

18.00 Αληθινός φασισμός / Obyknovennyj fashizm  | Σκηνοθεσία: Mikhail Romm (1965, 115’)

20.00 Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης: «Ναζισμός και φασισμός στον μεταπολεμικό ευρωπαϊκό κινηματογράφο»

Συμμετέχουν:

Μαρία Κομνηνού, Καθηγήτρια-Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πρόεδρος ΔΣ-Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Έλλη Λεμονίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας-Πανεπιστήμιο Πατρών
Μάριος Π. Παπαγεωργίου, σκηνοθέτης-κριτικός κινηματογράφου

Φωτογραφία: Οι δολοφόνοι είναι ανάμεσά μας / Die Mörder sind Unter Uns: © DEFA-Stiftung, Eugen Klagemann