Ο 21ος αιώνας έφερε τη δραστηριοποίηση των Ταινιοθηκών για την εκ νέου προώθηση και αποκατάσταση των κινηματογραφικών τους θησαυρών και άνοιξε καινούργιους ορίζοντες όχι μόνον στη χρήση νέων τεχνικών αλλά και στη διαμόρφωση ενός νέου ήθους στην προσέγγιση της συντήρησης στο νέο ψηφιακό περιβάλλον.
Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος παρουσιάζει την αποκατάσταση της Κοινωνικής σαπίλας του Στέλιου Τατασόπουλου σε συνεργασία με την Ταινιοθήκη των Βρυξελλών. Από την Ταινιοθήκη της Πορτογαλίας προβάλλουμε την αποκατεστημένη ταινία του Πάουλο Ρόσα Το νησί της αγάπης, από την Ταινιοθήκη της Σερβίας την ταινία του Αλεξάνταρ Πέτροβιτς Συνάντησα κι ευτυχισμένους τσιγγάνους. Από το Ινστιτούτο Λούτσε, την ταινία λήξης (μόνο με προσκλήσεις) του Μάουρο Μπολονίνι Μπελ Αντόνιο, και από την Ταινιοθήκη της Μπολόνια, σε συνεργασία με την Παραμάουντ, την εμβληματική ταινία του Σέρτζιο Λεόνε Κάποτε στη Δύση. Από την Gosfilmofond (Κρατικό Αρχείο Ταινιών της Ρωσίας), παρουσιάζουμε την για χρόνια λογοκριμένη ταινία του Γούλι Φάτζιτ Αγόρι και Κορίτσι (ΔΩΡΕΑΝ ΠΡΟΒΟΛΗ). Και τέλος από το Σουηδικό Αρχείο Ταινιών την ταινία σταθμό του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν Έβδομη σφραγίδα.
Τα έργα παρουσιάζονται σε πρεμιέρα (εκτός της «Έβδομης Σφραγίδας»).
Αναλυτικό Πρόγραμμα
Κάποτε στη Δύση (Ιταλία – ΗΠΑ, 1968), του Σέρτζιο Λεόνε
Ηθοποιοί: Κλαούντια Καρντινάλε, Χένρυ Φόντα, Τσαρλς Μπρόνσον, Τζέισον Ρόμπαρτς
Αποκατάσταση / Restoration: Paramount Pictures/Cineteca Bologna
Μια ανθολογία υπέροχων σκηνών από χολιγουντιανά γουέστερν, που αναπαράγονται και αποδομούνται με αγάπη από τον σκηνοθέτη. Τα στερεότυπα περιλαμβάνουν από τον Χένρυ Φόντα –σ΄ ένα ανατρεπτικό κάστινγκ- ως γαλανομάτη σαδιστή εκτελεστή, τον Τσαρλς Μπρόνσον ως εκδικητή χωρίς όνομα μ’ ένα μουσικό όργανο περασμένο γύρω από το λαιμό του, τον Τζέισον Ρόμπαρτς ως ρομαντικό ληστή μέχρι την Κλαούντια Καρντινάλε ως πόρνη. […] Η ταινία δεν είχε την εισπρακτική επιτυχία των “γουέστερν δολαρίων” του Λεόνε και μετά τις χλιαρές κριτικές που έλαβε στην Αμερική, βγήκε στις αίθουσες κομμένη κατά είκοσι λεπτά. Έκτοτε οι κριτικοί την ανέδειξαν ως την καλύτερη ταινία του Λεόνε με την επίδρασή της να είναι ακόμη εμφανής στις γενιές των χολιγουντιανών σκηνοθετών μετά την δεκαετία του ‘60.
Η έβδομη σφραγίδα (Σουηδία, 1957) του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν
Ηθοποιοί: Μαξ φον Σίντοφ, Γκιούναρ Μπγιόρνστραντ, Μπενκτ Έκεροτ
Αποκατάσταση: Svenska Filminstitutet / Swedish Film Institute
Ο ιππότης Μπλοκ και ο ιπποκόμος του Γιονς, επιστρέφουν απογοητευμένοι από τις Σταυροφορίες στην αφανισμένη από την πανούκλα Σουηδία. Ο Μπλοκ συναντά τον Θάνατο, και σε μια στιχομυθία, γυρισμένη με αριστοτεχνική εναλλαγή γωνιών λήψης, από τις πλέον επιδραστικές στον κινηματογράφο, τον προκαλεί σε μια παρτίδα σκάκι, κερδίζοντας χρόνο για να προλάβει μια σημαίνουσα πράξη όσο είναι ζωντανός.
«Είναι μια άνιση ταινία, μα την έχω στην καρδιά μου επειδή γυρίστηκε με περίσσεια ζωτικότητας και κεφιού […] Η σκηνή του χορού του Θανάτου κάτω από το μαύρο σύννεφο έγινε πολύ βιαστικά, και όταν είχαν σχολάσει οι περισσότεροι ηθοποιοί. Βοηθοί, ηλεκτρολόγοι, ένας μακιγιέρ και δύο τουρίστες, που δεν έμαθαν ποτέ περί τίνος επρόκειτο, αναγκάστηκαν να φορέσουν τα κουστούμια των καταδικασμένων σε θάνατο.» -Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, Ο μαγικός φανός, εκδ. Ποταμός, 2010, σ. 373-374
Αγόρι και κορίτσι (πρώην Σοβιετική Ένωση, 1966) του Γούλι Φάτζιτ
Ηθοποιοί: Νατάλια Μπογκούνοβα, Νικολάι Μπουρλιάεφ, Αντονίνα Μπέντοβα
Αποκατάσταση: Gosfilmofond (Κρατικό Αρχείο Ταινιών της Ρωσίας)
ΔΩΡΕΑΝ ΠΡΟΒΟΛΗ
Η ταινία Αγόρι και Κορίτσι δεν είναι μια ιστορίας αγάπης. Είναι μάλλον ένα υπαρξιακό δράμα. Τα ζωηρά, παλλόμενα χρώματα στην αρχή ξεθωριάζουν στη μέση της ταινίας, για να αναστηθούν στο φινάλε με νέα ένταση. Όλα αυτά πρέπει να εκνεύρισαν τους κριτικούς. Έτσι λογόκριναν την ταινία κυρίως για ανηθικότητα. Το υπουργείο Κινηματογράφου επέμεινε να κόψουν ένα τελείως αθώο πλάνο με τους δύο εραστές που κοιμούνται στο γρασίδι. Το Αγόρι και Κορίτσι δεν ήταν μια από τις ταινίες που σκανδαλωδώς λογοκρίθηκαν. Μια λογοκριμένη ταινία γινόταν κατευθείαν διάσημη, έτσι οι αρχές έβρισκαν πάντα νέους τρόπους για να καταχωνιάζουν ταινίες. Αν έβαζαν την ταινία σε
δεύτερη ή τρίτη κατηγορία, σήμαινε ότι δεν θα έφτιαχναν παρά καμιά δεκαριά αντίτυπα για όλη τη Σοβιετική Ένωση. Όχι μόνο την έβαλαν στην τελευταία κατηγορία, αλλά απαγόρευσαν από τον σκηνοθέτη να ξανακάνει ταινία και να βγει από τη χώρα
Κοινωνική σαπίλα (Ελλάδα, 1932) του Στέλιου Τατασόπουλου
Ηθοποιοί: Στέλιος Τατασόπουλος, Δανάη Γρίζου, Τζόλη Γαρμπή, Κίμων Σπαθόπουλος, Κώστας Λογαριαστάκης.
Προέλευση & αποκατάσταση κόπιας: Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Το σχέδιο αποκατάστασης πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Documenta 14: Learning from Athens. Συνεργάτης: CINEMATEK Συμπαραγωγός: COSMOTE TV. Με την υποστήριξη του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου
Ένας φοιτητής εγκαταλείπει τις σπουδές του λόγω οικονομικών δυσκολιών και προσλαμβάνεται ως ηθοποιός σε ένα θίασο, όπου ερωτεύεται την πρωταγωνίστρια. Όταν εκείνη ενδίδει σε ένα βιομήχανο, απογοητευμένος εγκαταλείπει το θέατρο. Η φτώχεια θα τον φέρει στις γραμμές του προλεταριάτου και θα γίνει καπνεργάτης. Έρχεται αντιμέτωπος με την εκμετάλλευση των εργατών, συμβάλλει στην ίδρυση του συνδικάτου και ηγείται του αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη.
Πρόκειται για την πρώτη ελληνική ταινία «κοινωνικού προβληματισμού». Η διανομή της στις αίθουσες συνοδεύτηκε από αστυνομικές επεμβάσεις και ματαιώσεις προβολών. Η ταινία θεωρούνταν χαμένη μέχρι τα μέσα του 1980, όταν ανακαλύφθηκαν διασωθέντα υλικά που οδήγησαν στην πρώτη αποκατάστασή της, σε έγχρωμο ενδιάμεσο αρνητικό, το 1989. Με το νέο σχέδιο ψηφιακής αποκατάστασης του 2017, το υπάρχον υλικό βελτιώθηκε.
Το νησί της αγάπης (Πορτογαλία – Ιαπωνία, 1982) του Πάουλο Ρόσα
Ηθοποιοί: Λουίς Μιγκέλ Τσίντρα, Κλάρα Τζοάνα, Ζίτα Ντουάρτε.
Αποκατάσταση: Cinemateca Portuguesa, Cineric Portugal
Γυρισμένη στην Πορτογαλία και την Ιαπωνία, περιγράφει τη ζωή του σπουδαίου Πορτογάλου Βενσενσλάου ντε Μοράες, ο οποίος γεννήθηκε στη Λισαβόνα και πέθανε στην Τοκουσίμα. Ο τίτλος της ταινίας προέρχεται από το γνωστό κεφάλαιο του επικού ποιήματος Οι Λουζιάδες του Λουίς Βαζ ντε Καμόες.
“Πρέπει να γιορτάσουμε τούτη την επιστροφή, δίχως να ξεχνάμε βέβαια τη ριζοσπαστική νεωτερικότητα αυτής της απέραντης χειρονομίας του ποιητικού και οπερατικού σινεμά […] Ένας άθλος που προετοιμαζόταν για μία δεκαπενταετία, η ταινία αυτή αποτελεί κομβικό σημείο στο έργο του Ρόσα, ιδρυτή του Νέου Πορτογαλικού Κινηματογράφου, ενός σκηνοθέτη που έλκεται από τις ακραίες παρορμήσεις της λαϊκής κουλτούρας, του σινεμά, αλλά και της ασιατικής κουλτούρας και ιδιαίτερα της ιαπωνικής”. – Ζοζέ Μανουέλ Κόστα, Διευθυντής της Ταινιοθήκης της Πορτογαλίας
Συνάντησα κι ευτυχισμένους τσιγγάνους (Σερβία, 1967) του Αλεξάνταρ Πέτροβιτς
Ηθοποιοί: Μπεκίμ Φεμίου, Ολιβέρα Βούκο, Βελιμίρ Μπάτα Ζιβοτζίνβιτς
Αποκατάσταση: Jugoslovenska Kinoteka
«Και αυτός είναι σίγουρα ο λόγος που επέλεξα τους Τσιγγάνους ως ήρωες αυτής της ταινίας. Ζουν τη ζωή του καλλιτέχνη: η τραγική και απελπισμένη στάση τους απέναντι στη ζωή μοιάζει με τη σχέση τέχνης και ζωής! Ζώντας στο περιθώριο της κοινωνίας, σε διαρκή αναζήτηση, πλησιάζουν στο απόλυτο! Και η στενή τους σχέση με το μυστήριο του θανάτου, δημιουργεί, γι’ αυτούς, τους εμπόρους φτερών, μια ιδιαίτερη σχέση με τη θρησκεία: ούτε υπέρ ούτε κατά. Γι’ αυτούς τους άπιαστους παγανιστές, η θρησκεία μοιάζει με όλα τα άλλα –σαν μέρος της ζωής: μεγαλειώδης και άθλια, γλυκιά και πικρή, ελεύθερη και δελεαστική, όπως ακριβώς αυτή η ταινία επιδιώκει να τη δείξει.»
Αλεξάνταρ Πέτροβιτς
Μπελ Αντόνιο (Ιταλία-Γαλλία, 1960) του Μάουρο Μπολονίνι
Ηθοποιοί: Μαρτσέλο Μαστρογιάννι, Κλαούντια Καρντινάλε
Αποκατάσταση: Compass Film Srl, Cinématographique Lyre SaS, με την υποστήριξη του CNC – Centre national du cinéma et de l’image animée και του Istituto Luce – Cinecittà.
Στην Κατάνια του ιταλικού Νότου, οι γυναίκες θαυμάζουν και φαντασιώνονται τον Αντόνιο, θεωρώντας τον Δον Ζουάν. Εκείνο όπως που και οι γονείς του δεν γνωρίζουν είναι ότι έχει επιστρέψει στη γενέτειρά του από τη Ρώμη λόγω της σεξουαλικής ανικανότητάς του.
Το συνοικέσιο με την κόρη του συμβολαιογράφου της πόλης, το οποίο ο νεαρός θα δεχθεί έχοντας ερωτευθεί την όμορφη κοπέλα από μια φωτογραφία της, θα τον φέρει σε γάμου κοινωνία μαζί της αλλά και αντιμέτωπο με τον μεγαλύτερο φόβο του. Μπορεί να φανεί άξιος της καταγωγής, του φύλου, του θρύλου του;
Η ταινία προβάλλεται στις 27 Οκτωβρίου με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Οπτικοακουστικής κληρονομιάς.
***
–> Δείτε αναλυτικά το πρόγραμμα του Φεστιβάλ, ΕΔΩ
To 9ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου διοργανώνεται από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος στο πλαίσιο της πράξης «Η Κινηματογραφοφιλία στη Νέα Εποχή ΙΙ» που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση – Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΠΕΠ ΑΤΤΙΚΗ του ΕΣΠΑ 2014-2020.
Διαβάστε επίσης:
9ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος
