Σε λίγες μέρες το 2018 θα αποτελεί παρελθόν και θα υποδεχτούμε με χαρά το 2019, με την ελπίδα αυτή η χρονιά να είναι ακόμα καλύτερη από την προηγούμενη.
Ως προς το βιβλίο, το 2018 ήταν μια καλή παραγωγική χρονιά καθώς κυκλοφόρησαν πολλά αξιόλογα βιβλία, μερικά από τα οποία μας αιχμαλώτισαν πραγματικά με την αφηγηματική τους δεινότητα και χαράχτηκαν για πάντα στη μνήμη μας σε σημείο που κάποια στιγμή θα ανατρέξουμε και πάλι σε αυτά.
Το βιβλίο είναι η καλύτερη παρέα ακόμα και σε περιόδους εορτών που περιστοιχιζόμαστε από φίλους και συγγενείς και δεν βρίσκουμε χρόνο για εμάς. Αξίζει όμως να βρούμε λίγο χρόνο να αφιερώσουμε σε ένα καλό βιβλίο έτσι ώστε να απολαύσουμε στιγμές μοναδικές. Αξίζει να αφήσουμε να μας συναρπάσουν τα βιβλία με τις ιστορίες και τα πρόσωπα στα οποία αναφέρονται, να γίνουμε συμπρωταγωνιστές σε ένα όμορφο ταξίδι.
Εδώ παρουσιάζονται μερικά από αυτά τα βιβλία, τα οποία έχουν λόγο να μας συντροφεύσουν αυτές τις μέρες των εορτών και βέβαια να μην λησμονούμε πως το καλύτερο δώρο είναι πάντα ένα καλό βιβλίο.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Εντουάρ Λουί, Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ, Εκδόσεις Αντίποδες
Το μυθιστόρημα αυτό επιτελεί ένα κοινωνικό έργο με την έννοια πως αφυπνίζει συνειδήσεις, προκαλεί την προσοχή μας σε σχέση με τον τρόπο που οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε τη διαφορετικότητα ως μέλη των θεωρητικά προηγμένων κοινωνιών. Μια κοινωνία που διακωμωδεί το διαφορετικό καθίσταται ανέτοιμη και το μέλλον της προδιαγράφεται δυσοίωνο, ένας κόσμος χωρίς διαφορετικότητα θα ήταν ένας κόσμος άοσμος και άγευστος. Ο Εντύ είναι ένα παιδί που βιώνει τη βία από παντού, στο σχολείο, στο σπίτι, στην κοινωνία, είναι ένα παιδί δυστυχισμένο και απελπισμένο, είναι ένας έφηβος που του περιορίζουν το μέλλον και τον καταδικάζουν σε απομόνωση εκείνοι που δεν αντέχουν να βλέπουν πως δεν είναι ένας από αυτούς. Και όμως εκείνος προσπαθεί εναγωνίως να αλλάξει και να πείσει τον εαυτό του και τον περίγυρό του πως ακόμα αναζητά τις σεξουαλικές του επιθυμίες.
Ρόμπερτ Μούζιλ, Τρεις γυναίκες, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Διδάκτωρ της φιλοσοφίας και προσανατολισμένος στη λογοτεχνία και τη ψυχολογία ενώ υπηρέτησε ως στρατιώτης στο μέτωπο του Α’ Παγκοσμίου πολέμου, ο Μούζιλ παρουσιάζει εδώ μία συγγραφική κατάδυση στα άδυτα της ανθρώπινης φύσης, με επίκεντρο κυρίως την αρσενική. Όπως και ο Άλφρεντ Ντέμπλιν περίπου την ίδια εποχή με μια παρόμοια ιστορία του «Οι δύο φίλες και η υπόθεση φαρμακείας» έτσι και ο Μούζιλ διεισδύει στον κατακερματισμένο ανθρώπινο ψυχισμό 6 χρόνια μετά τη λήξη του αιματηρού και καταστροφικού πολέμου, αυτόν που άφησε πίσω διαλυμένους ανθρώπους και σχέσεις. Ο άνθρωπος και οι αγωνίες του, η απιστία του οι αλλοπρόσαλλες αντιδράσεις του και οι συναισθηματικές του εξάρσεις για άλλη μια φορά στο επίκεντρο ενός ακόμα κορυφαίου λογοτέχνη της μεγάλης σχολής του μεσοπολέμου. «Το πρόβλημα της αυτοπραγμάτωσης του ανθρώπου στο πεδίο εφαρμογής παραγόντων προωθητικών και διακωλυτικών της προσωπικότητας είναι το θέμα που επανακάμπτει στα έργα του Μούζιλ».
Νταβίντ Φοενκινός, Σαρλότ, Εκδόσεις Εστία
Η ιστορία της Σαρλότ είναι από εκείνες που μπορούν και στοιχειώνουν κάθε είδους σκέψεις του συγγραφέα που καταπιάνεται με αυτές. Ο Φοενκινός, μέσα από την δραματική όσο και ποιητικά δοσμένη αφήγησή του, αφού επιστρατεύει την ομηρική έμμετρη αφήγηση, καταθέτει τον πόνο, την αγωνία και την ιδιαιτερότητα του χαρακτήρα της ηρωίδας. Με σεβασμό απέναντι στην ιστορία αυτής της νέας γυναίκας μας κάνει κοινωνούς της ιδιαίτερης φύσης της. Η Σαρλότ είναι ένα κορίτσι που βιώνει δύο αυτοκτονίες, της μητέρας και της θείας της και μία γυναίκα που βιώνει και μία τρίτη, της γιαγιάς της. Μοιάζει να είναι ποτισμένη η οικογένεια με το μικρόβιο της κατάρας που δεν αφήνει ήσυχα τα πνεύματα και κυνηγάει κάθε γενιά οδηγώντας στον πρόωρο και άδοξο θάνατο. Το ιδιότυπο μυθιστόρημα του Φοενκινός αφηγείται τη ζωή της Σαρλότ Σαλομόν και τοποθετείται ιστορικά λίγο πριν και λίγο μετά το Τρίτο Ράιχ.
Olivier Bourdeaut, Θα μου χαρίσετε αυτό το χορό, Εκδόσεις Στερέωμα
Ο συγγραφέας πετυχαίνει να κυριεύσει τον αναγνώστη και να τον αιχμαλωτίσει με την εμπνευσμένη όσο και μεστή αφήγησή του την ίδια στιγμή που η ποιητικότητα περισσεύει και ξεχειλίζει σε κάθε στιγμή της. Διαβάζοντας το βιβλίο δεν μπορώ παρά να μπω στη διαδικασία να επικαλεστώ τον Φιτζέραλντ για πολλούς και διάφορους λόγους. Ο συγγραφέας δίχως να μιμείται αλλά με ένα δικό του ύφος κατορθώνει να συνεπάρει τον αναγνώστη με ένα λόγο τόσο μεθυστικό που σίγουρα παραπέμπει σε βιβλία του μεγάλου Αμερικανού αφηγητή. Αυτή η δημιουργική όσο και νοσταλγική του εκφραστικότητα που παίρνει σάρκα και οστά μέσα από τις προσωπογραφίες των ηρώων του που βάλλονται από τον αέναο πόθο για ζωή, θυμίζει κάτι από την «Άλλη όψη του παραδείσου» ή πάλι το βιβλίο «Όμορφοι και καταραμένοι».
Toni Morrison, Γυρισμός, Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Η Μόρισον, στην οποία άξια απονεμήθηκε το Νόμπελ το 1993 για την ενασχόλησή της με ποικίλα θέματα της ανεξήγητης πολλές φορές ανθρώπινης φύσης, σκιαγραφεί και ζωγραφίζει με λέξεις την προσωπογραφία ενός ανθρώπου που συμπυκνώνει, αν μη τι άλλο, πληγές της ίδιας της Αμερικής. Αναμφίβολα τις πληγές του πολέμου και της μετατραυματικής εμπειρίας στρατιωτών που έφυγαν για το μέτωπο χωρίς να γνωρίζουν ουσιαστικά τον ρόλο τους, μιας χώρας που έστειλε τα παιδιά της σε έναν πόλεμο ανούσιο, αυτόν της Κορέας και σε τόσους άλλους – Βιετνάμ, Ιράκ, Αφγανιστάν – και που κανείς δεν γνωρίζει ποιοι οι λόγοι της παρέμβασης σε απομακρυσμένες περιοχές. Αθώα ψυχή και ο Φρανκ πληρώνει το τίμημα της εκεί παρουσίας του, προσπαθεί να λυτρωθεί για το έγκλημα που διέπραξε εν γνώσει του μεν αλλά στο οποίο οδηγήθηκε θολωμένος από τα γεγονότα δε και την πάλη με τα φαντάσματα που έπρεπε να αποδιώξει.
E. T. A. Hoffman, Η δεσποινίς ντε Σκιντερί, Εκδόσεις Angelus Novus
Με ευφυέστατο τρόπο ο Χόφμαν, εκμεταλλευόμενος τις δολοπλοκίες, την αναστάτωση και το αναμφισβήτητα φρικιαστικό σκηνικό έντασης που έχει δημιουργηθεί υπό την βασιλεία του εγωιστή και ισχυρού Λουδοβίκου ΙΔ’ υφαίνει μία ιστορία με ηρωίδα την συγγραφέα μυθιστορημάτων που στην πραγματικότητα είχε προσελκύσει χιλιάδες αναγνώστες με τις εκκεντρικές αφηγήσεις της. Ο Χόφμαν, διαβάζοντας άρτια το παρελθόν και τα ιστορικά δρώμενα, καταθέτει ένα χρονικό δολοφονιών και ανατριχιαστικών εξοντώσεων βασισμένο πάνω στις υπόγειες διαδρομές που η ιστορία ξέρει να χτίζει.
Κανείς δεν είναι βέβαιος για τη ζωή του σαν βασιλεύει η διάθεση για κυριαρχία και εξουσία. Αλληλοεξοντώσεις, βασανιστήρια, δηλητηριάσεις και πολλά άλλα με πρόσχημα την επικράτηση του δίκαιου που στην ουσία είναι ένα άδικο καλά μασκαρεμένο. Σε αυτή την παραζάλη βέβαια είναι προφανές πως χάνονται πολύ αθώοι και οι ένοχοι συνήθως βρίσκονται ελεύθεροι να προκαλούν τρόμο και πανικό υπό την προστασία βασιλέων που το μόνο που έχουν κατά νου είναι η διαιώνιση του είδους τους και της δύναμής του.
Τζέφρι Ρέναρντ Άλλεν, Η ωδή του λεπιδιού, Εκδόσεις Αίολος
Η μουσική είναι το δώρο του Θεού Απόλλωνα στον άνθρωπο, εξημερώνει τα πάθη και ευφραίνει την ψυχή. Είναι η επιτομή της απαλλαγής από στερεότυπα, προκαταλήψεις και περιορισμούς, η μουσική ενώνει τις συνειδήσεις, εκπέμπει αγάπη και χαρά, ενώνει τους ανθρώπους υπό το πρίσμα της και τους ανυψώνει σε ουρανούς αγαλλίασης ενώ συναρπάζει τις αισθήσεις τους, τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε να ορίζεται. Ο βραβευμένος συγγραφέας Τζέφρι Ρέναρντ Άλλεν είναι ο ιθύνων νους πίσω από αυτό το πολύ ξεχωριστό συγγραφικό επίτευγμα καθώς χτίζει με δεξιοτεχνία την αληθινή ιστορία του ιδιοφυούς μουσικού εμποτίζοντάς την με στοιχεία φανταστικά.
Έτσι, μέσα από αυτό το λογοτεχνικό αριστούργημα μας αιχμαλωτίζει και μας καθηλώνει από την αρχή μέχρι το τέλος χαρίζοντάς μας τη μοναδική ευκαιρία να γνωρίσουμε κάθε πτυχή της δύσκολης ζωής του αλλά και του μοναδικού ταλέντου του. Σκιαγραφεί την προσωπογραφία αυτού του ευφυούς μαύρου αλλά και μία ολόκληρη εποχή μέσα στην οποία έζησε.
Giuseppe Catozzella, Μη μου πεις ότι φοβάσαι, Εκδόσεις Κριτική
«Ξέρεις, άαμπε, μερικά πράγματα απλώς τα ξέρει κανείς. Εγώ το ήξερα πριν καλά καλά μιλήσω πως μια μέρα θα γίνω πρωταθλήτρια. Απ’ όταν ήμουν δύο χρονών το ξέρω». Πράγματι η Σάμια, ήταν πρωταθλήτρια στη ζωή, στην αντοχή όχι μόνο στο στάδιο όπου έτρεχε με σώμα και ψυχή αλλά στο στίβο της ζωής, εκεί που πήρε πολλαπλά χρυσά μετάλλια. Μπορεί να μην πήγε ποτέ στο Λονδίνο που τόσο είχε ονειρευτεί γιατί η μοίρα της ήταν αλλιώς γραμμένη, πήγε όμως ενάντια στα προγνωστικά και πέρασε πολλούς σκοπέλους για να δώσει σάρκα και οστά στο όνειρό της, το κυνήγησε μέχρι τέλους με την ίδια της τη ζωή.
Αυτή η πραγματική ιστορία που μας παρουσιάζει ο συγγραφέας είναι σίγουρα συγκινητική, συγκλονιστική και (σκληρά) μυθιστορηματική, είναι όμως και μια παρακαταθήκη για τους αθλητές – πραγματικούς ή μη – οι οποίοι παλεύουν καθημερινά για να πετύχουν τους στόχους τους και να πραγματώσουν τις φιλοδοξίες τους όσο δύσκολοι και δυσπρόσιτοι και αν είναι. Η Σάμια, είναι μία ηρωίδα των καιρών μας και ο συγγραφέας διεισδύει στη φυσιογνωμία της περιγράφοντας με γλαφυρό τρόπο τις αντιξοότητες, τις αλήθειες, τις αρχές της, την πίστη της σε ένα ιδεώδες ανώτερο και πολλές φορές ακατανόητο για τους πολλούς.
G. K. Chesterton, Ο άνθρωπος που ήξερε πολλά, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια
Οι ιστορίες του Τσέστερτον ενέχουν το στοιχείο της έκπληξης, της αγωνίας, της έντασης, της ανατροπής και διαφέρουν ως προς τα συνηθισμένα αστυνομικά μυθιστορήματα τόσο ως προς την αφήγηση όσο και ως προς το περιεχόμενο. Ο Τσέστερτον με όπλο τους ήρωές του και κυρίως τον κεντρικό του ήρωα Χορν Φίσερ εμπλέκει στις υποθέσεις του εκτός από την αμιγώς προφανή αστυνομική δράση πολιτικά σκάνδαλα και πολιτικές εξελίξεις, οικονομικές ατασθαλίες και άρωμα διαφθοράς στους διαδρόμους της εξουσίας από τους οποίους περνάει για να παραδώσει λύση στο αίνιγμα. Με ευφυή τρόπο και με εργαλείο την έξοχα δοσμένη περιγραφή των υποθέσεων ο Τσέστερτον διεισδύει στη ψυχή του ανθρώπου και αναλύει την ψυχοσύνθεσή του, τις εξάρσεις του, τις ανησυχίες του και έτσι τον ξεγυμνώνει σκιαγραφώντας παράλληλα την προσωπογραφία του, παραδίδει όμως ταυτόχρονα και την ακτινογραφία μιας περιόδου αστάθειας.
Stefan Zweig, Μενορά – Το θαμμένο κηροπήγιο, Εκδόσεις Άγρα
Όσα βιβλία του Στέφαν Τσβάιχ και αν διαβάσει κανείς πάντα θα ανακαλύπτει μία κρυμμένη πλευρά του, μία άγνωστη πλευρά του. Αυτός που έβαλε νωρίς πλώρη για άλλες πολιτείες, αφού αυτοκτόνησε το 1942 στη Βραζιλία, ποτέ δεν έπαψε να υποστηρίζει και να επικαλείται την εβραϊκή του καταγωγή εμμένοντας όμως σθεναρά όχι σε εθνικιστικά πιστεύω αλλά στο εβραϊκό ιδεώδες και στο ρόλο του ανθρώπου κοσμοπολίτη Εβραίου.
Διαβάζουμε χαρακτηριστικά στην εισαγωγή: «Οι ανθρωπιστικές ανησυχίες του συγγραφέα βρίσκονται στην καρδιά αυτού του θαυμάσιου και γοητευτικού βιβλίου». Ο Τσβάιχ αναφέρεται στην ιστορία ενός χαμένου θησαυρού του Εβραϊκού λαού, ενός συμβόλου πίστης, το οποίο ένας σοφός γέροντας προσπαθεί να ανακτήσει από μία ακόμα λεηλασία και να το επιστρέψει στον τόπο όπου ανήκει. Τελικά όμως η λύση της μόνιμης στέγης ενός εβραϊκού κράτους είναι πανάκεια; Με τα μάτια του σήμερα, μάλλον όχι και σε αυτό ο Τσβάιχ υπήρξε δυστυχώς προφητικός. Πρόκειται για το χαμένο κηροπήγιο, τη μενορά, η τύχη της οποίας αποτελεί θέμα υψίστης σημασίας για τον Εβραϊκό λαό.
Γκαστόν Φιόρδα, Η συνωμοσία Μπόρχες, Εκδόσεις Opera
Η ιστορία του Φιόρδα είναι ένα μυστήριο, είναι όμως παράλληλα και ένα παιχνίδι, ένα αίνιγμα σαν εκείνο της σφίγγας που ο Μπόρχες είχε μελετήσει. Ποιος κρύβεται πίσω από τη συνωμοσία, ποιος λέει αλήθεια και ποιος ψέματα, ποιος ήταν ο Μπόρχες τελικά; Ο Φιόρδα καταπιάνεται με την πεποίθηση πως ο Μπόρχες ποτέ δεν υπήρξε και πως η μορφή του είναι ένα απλό αποκύημα της υπέρμετρης φαντασίας αλλά και ένα τέχνασμα μιας ομάδας, της λεγόμενης Sur. Τα μέλη της τελευταίας θεωρητικά σκαρφίστηκαν το όνομά του αλλά στην πραγματικότητα πίσω από τα αριστουργήματα του Αργεντινού λογοτέχνη είναι ένα άλλο πρόσωπο και μάλιστα θηλυκού φύλου. Πραγματοποιείται μέσα από έντονους αλλά και πικάντικους διαλόγους η πλήρης αποδόμηση της φυσιογνωμίας Μπόρχες και σιγά σιγά αποκαλύπτεται η πλεκτάνη και η συνωμοσία της επινόησης του ονόματος Μπόρχες.
Το βιβλίο αυτό, το αντίτυπο που ανακαλύπτεται, είναι η επιτομή της δραματικής κορύφωσης ενός αινίγματος που σιγά σιγά ξεδιπλώνεται για να αναδειχθεί τελικά ο ρόλος του Μπόρχες στην ιστορία της λογοτεχνίας.
