Μια γέφυρα μουσικής πάνω από τη Συγγρού: Η 3η συναυλία

Έχετε ακούσει ηλεκτρική κιθάρα σε ρεσιτάλ σύγχρονης μουσικής; Ακουστική κιθάρα με 4 επιπλέον χορδές; Σόλο όμποε να συνοδεύεται από ήχους κρυστάλλινων ποτηριών ή μια άρπα; Έχετε δει παρτιτούρες μόνο με λέξεις, που θα μπορούσαν να παιχτούν από οποιονδήποτε;

Tι ενώνει τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και το Πάντειο Πανεπιστήμιο; Πολιτισμός, έκφραση, έκπληξη και δημιουργία… Αυτά είναι τα στοιχεία που κρατούν ζωντανή τη σχέση ανάμεσα στα δύο ιδρύματα. Ο παλμός της «Γέφυρας Μουσικής πάνω από τη Συγγρού» χτυπά για τέταρτη συνεχή χρονιά και το στοίχημα παραμένει το ίδιο: σύγχρονοι συνθέτες, ιδιαίτεροι συνδυασμοί οργάνων, έργα σε πρώτες εκτελέσεις και ένα κοινό έτοιμο να συμμετάσχει σε αυτή τη μουσική εμπειρία. Φέτος, και οι τρεις συναυλίες έχουν διάθεση πειραματισμού, με ένα ντουέτο όμποε και άρπας συνοδευόμενο από τον ήχο κρυστάλλινων ποτηριών, δεκάχορδη, ακουστική και ηλεκτρική κιθάρα, καθώς και παρτιτούρες δίχως νότες.

Φοιτητές της κατεύθυνσης «Πολιτισμός και Πολιτιστική Διαχείριση» του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου και εκπρόσωποι από την Καλλιτεχνική Διεύθυνση Μουσικής, την οργάνωση και εκτέλεση παραγωγής και το τμήμα επικοινωνίας της Στέγης μοιράζονται πρωτοπόρες ιδέες, εμπειρίες και γνώση, έτσι ώστε να δημιουργήσουν, να οργανώσουν και να προωθήσουν τον κύκλο των συναυλιών, αλλά και κάθε συναυλία ξεχωριστά. Φύγαμε για το vol. 4!

Στην τρίτη και τελευταία συναυλία αυτής της φετινής συνεργασίας, την Τετάρτη 6 Φεβρουαρίου 2019, η ομάδα αυτοσχεδιασμού και πειραματικής μουσικής 6daEXIt θα παρουσιάσει έργα του 20ού και του 21ου αιώνα από 6 χώρες. Η συναυλία αρχίζει με έργο της Αμερικανίδας συνθέτριας Pauline Oliveros, που είναι γνωστή για την προσέγγισή της στην ακρόαση όλων των ήχων με κάθε τρόπο, όπου τα πάντα πλέον δύνανται να είναι μουσική και να συμμετέχουν σε μια αέναη διαδικασία έκφρασης μέσα από την υλικότητά τους και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα. Μια πρόταση εμπειρίας των ήχων της καθημερινής ζωής, της φύσης και των οργανωμένων μουσικών ήχων. Η προσέγγισή της αυτή έμεινε γνωστή ως «βαθιά ακρόαση» (Deep Listening) και το κομμάτι που θα ακούσουμε είναι το “Teach Yourself To Fly” από τη συλλογή Sonic Meditations. Θα παρουσιαστεί με τη συμμετοχή φοιτητών του Παντείου στην πρώτη –για τους περισσότερους– συναυλιακή τους εμπειρία.

Ακολουθεί, σε πρώτη πανελλήνια εκτέλεση, ένα έργο του Ιάπωνα Makoto Nomura με τίτλο Shogi Composition, ενώ τα επόμενα έργα είναι γραμμένα ειδικά για την ομάδα 6daEXIt και παρουσιάζονται σε πρώτη εκτέλεση. Πρόκειται για τη σύνθεση με τίτλο Alchemy του Carl Bergstrøm-Nielsen (Δανία), το έργο Círculos της Liliana Rodríguez Alvarado (Μεξικό) και τη σύνθεση With/against του Ian Mikyska (Τσεχία/Ηνωμένο Βασίλειο). Το τελευταίο έργο, το οποίο είναι σύνθεση του Αλέξη Πορφυριάδη (Ελλάδα), ιδρυτικού μέλους της ομάδας 6daEXIt, έχει τίτλο Between the We and the I.

Ο ελεύθερος αυτοσχεδιασμός, που επιχειρεί η ομάδα 6daEXIt και η παραγωγή των ήχων που αυτός συνεπάγεται, δεν ακολουθεί κάποια σύμβαση, ούτε προϋποθέτει την εκ των προτέρων συνεννόηση. Αυτός ο τρόπος να κάνουν μουσική τα μέλη της ομάδας δεν επιδέχεται κανόνες, δεν υπόκειται σε κάποιο σύστημα ή μουσικό στυλ και γι’ αυτό τον λόγο δεν είναι αυτοσκοπός η παραγωγή μόνο μελωδίας, αλλά και η παραγωγή θορύβων. Στην πειραματική μουσική ο θόρυβος και η σιωπή συνιστούν ισότιμα υλικά με τον τόνο και τη νότα. Οι 6daEXIt, στις μουσικές τους εμφανίσεις, παράλληλα με τα συμβατικά τους μουσικά όργανα και τις παρτιτούρες (λεκτικές ή γραφικές), χρησιμοποιούν και ήχους που παράγονται από οτιδήποτε μπορεί να εισάγει ως υλικό, σε αυτή τη διαδικασία, η φαντασία του εκάστοτε μουσικού.

Το παραγόμενο ηχητικό αποτέλεσμα του αυτοσχέδιου αυτού πειραματισμού συνιστά μια μοναδική εμπειρία, τόσο για τους ακροατές, όσο και για τους ίδιους τους μουσικούς, δεδομένου ότι παραμένει μετέωρο και άγνωστο και αποκαλύπτεται σε όλους μόνο κατά τη διάρκεια της μουσικής επιτέλεσης. Με μια τέτοια διαδικασία παραγωγής ήχων επαναπροσδιορίζεται ο όρος μουσική και, με αφορμή τον από σκηνής μουσικό πειραματισμό και αυτοσχεδιασμό της ομάδας, οι ακροατές (και θεατές) έχουν την εμπειρία ενός ιδιότυπου, πρωτόγνωρου και πρωτότυπου, κάθε φορά, δημιουργικού μουσικού διαλόγου.

Συντελεστές

Υπεύθυνη πρότζεκτ: Λορέντα Ράμου
Υπεύθυνος καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου: Γεώργιος Μιχαήλ Κλήμης

6daEXIt Improvisation Ensemble:

Οδυσσέας Γκάλλιος (laptop), Γιάννης Δημητρούδης (microKorg, κρουστά), Λίνα Κουκούλη (Korg volca keys, κρουστά, αντικείμενα), Φώτης Λαζίδης (ηλεκτρική κιθάρα, synth), Iωάννα Βαλσαμάρα (κρουστά, αντικείμενα), Δήμητρα Παύλου (βιολί), Αλέξης Πορφυριάδης (ηλεκτρικό πιάνο, μελόντικα, αντικείμενα, κρουστά), Χρυσή Παρπαρά (ακορντεόν), Αθηνά Σωτήρογλου (βιολοντσέλο, κρουστά, μελόντικα), Γιώργος Χωλόπουλος (laptop, κόρνο).

Συμμετέχει ομάδα φοιτητών του Παντείου Πανεπιστημίου.

Έργα

Pauline Oliveros (ΗΠΑ): “Teach Yourself To Fly” από τη συλλογή Sonic Meditations (1971-1989)

Makoto Nomura (Ιαπωνία): Shogi Composition (1999) *

Carl Bergstrøm-Nielsen (Δανία): Alchemy (2016) **

Liliana Rodríguez Alvarado (Μεξικό): Círculos (2018) **

Ian Mikyska (Τσεχία/Ηνωμένο Βασίλειο): With/against (2016) **

Αλέξης Πορφυριάδης (Ελλάδα): Between the We and the I (2018) **

* πρώτη πανελλήνια εκτέλεση
** έργα γραμμένα για το 6daEXit Improvisation Ensemble σε πρώτη εκτέλεση

Λίγα λόγια για τους συνθέτες

Pauline Oliveros (1932 – 2016)

Η ζωή της Πολίν Ολιβέρος, ως συνθέτριας, ερμηνεύτριας και ανθρωπίστριας, σχετιζόταν με το άνοιγμα της ανθρώπινης ευαισθησίας στο σύμπαν και τις πτυχές των ήχων. Στη διάρκεια των πενήντα ετών της καριέρας της συνέθετε επαναπροσδιορίζοντας συνεχώς τα όρια της μουσικής πράξης. Στη δεκαετία του ’50, ανήκε στον κύκλο των εικονοκλαστών συνθετών, καλλιτεχνών και ποιητών που είχαν συγκεντρωθεί στο Σαν Φρανσίσκο. Στη δεκαετία του ’60, επηρέασε την αμερικανική μουσική σε βάθος, μέσα από τη δουλειά της πάνω τον αυτοσχεδιασμό, τον διαλογισμό, την ηλεκτρονική μουσική, τον μύθο και την τελετουργία.

Η Ολιβέρος υπήρξε Διακεκριμένη Ερευνήτρια και Καθηγήτρια Μουσικής στο Rensselaer Polytechnic Institute στην πολιτεία της Νέα Υόρκης και φιλοξενούμενη καλλιτέχνης στο Mills College. Η γοητεία που της ασκούσαν οι ήχοι στην παιδική της ηλικία και οι μουσικές της εμπειρίες την οδήγησαν να χρησιμοποιήσει τον όρο Deep Listening (βαθιά ακρόαση), για να περιγράψει έναν τρόπο «να ακούει κανείς με κάθε πιθανό τρόπο, οτιδήποτε είναι πιθανό να ακούσει, ανεξάρτητα από το τι κάνει». Αυτή η έντονη ακρόαση συμπεριλαμβάνει ήχους της καθημερινής ζωής, της φύσης, των σκέψεων, των ονείρων, καθώς και μουσικούς ήχους, καλλιεργώντας μια αυξημένη επίγνωση τόσο του εξωτερικού όσο και του εσωτερικού ηχητικού περιβάλλοντος.

Makoto Nomura (γενν. 1968 Ιαπωνία)

Ο Μακότο Νομούρα είναι συνθέτης σύγχρονης και πειραματικής μουσικής, sound artist, roof tile player και καθηγητής δημιουργικής μουσικής, ενώ παίζει επίσης πιάνο και μελόντικα. Ως συνθέτης, είναι αυτοδίδακτος και εστιάζει στην πολυστυλιστική μεταμοντέρνα μουσική. Σε ό,τι αφορά τη μουσική δωματίου και τη συμφωνική ορχήστρα, είναι επηρεασμένος από κλασικούς. Ως πειραματικός συνθέτης, διευθύνει συναυλίες σε πισίνες, ζωολογικούς κήπους, δημόσια λουτρά, κατασκηνώσεις κ.λπ. Του αρέσει να συνεργάζεται με ζώα, παιδιά, χορευτές και λαχανικά!

Η επαγγελματική του διαδρομή περιλαμβάνει και συνεργασίες στις εικαστικές τέχνες, την περφόρμανς και την τέχνη για την κοινότητα. Επίσης, του αρέσει να γράφει μουσική για ιαπωνικά παραδοσιακά μουσικά όργανα, όπως το κότο, το σάμισεν κ.ά. Είναι ιδρυτής διαφόρων διεθνών πρότζεκτ, ανάμεσα στα οποία είναι το αυτοσχεδιαστικό ασιατικό συνεργατικό πρότζεκτ i-picnic, το πειραματικό κοινωνικό μουσικό θέατρο, καθώς και το Keyboard Choreography Collection.

Carl Bergstrøm-Nielsen (γενν. 1951 Κοπεγχάγη)

Ο Δανός συνθέτης Καρλ Μπέργκστρεμ-Νίλσεν είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Άαλμποργκ, όπου στο διάστημα 1983-2014 δίδαξε Γραφική Σημειογραφία (ακουστικές παρτιτούρες) και Διαισθητική Μουσική (αυτοσχεδιασμός και σύνθεση για σύνολα). Έχει πραγματοποιήσει διεθνή εργαστήρια και συναυλίες, είναι συνιδρυτής του Ευρωπαϊκού Διαισθητικού Συνέδριου Μουσικής από το 1995 και ιδρυτής/διευθυντής του Φεστιβάλ Openform της Κοπεγχάγης από το 2011. Έχει παρουσιάσει συνθέσεις του σε 24 χώρες.

Liliana Rodriguez Alvarado [aka Nabora Carrillo] (γενν. 1989 Μεξικό)

H Λιλιάνα Ροντρίγκες Αλβαράδο σπούδασε βιόλα και σύνθεση. Τα τελευταία τρία χρόνια ασχολείται εντατικά με τον αυτοσχεδιασμό, τη σύνθεση και εκτέλεση παρτιτούρων ανοιχτής μορφής με λεκτική σημειογραφία, καθώς και με την περφόρμανς. Γράφει επίσης κείμενα/ποιήματα, όπως το κείμενο που συνοδεύει τη λεκτική παρτιτούρα Circulos που θα παρουσιαστεί στη συναυλία στο Πάντειο.

Ian Mikyska (γενν. 1994)

Ο Ίαν Μικύσκα είναι ένας συνθέτης που δουλεύει κυρίως εκτός συναυλιακών χώρων, δημιουργώντας εγκαταστάσεις, κείμενα, βίντεο, περφόρμανς, περιπάτους κ.ά. Σπούδασε σύνθεση στο Λονδίνο και στο Βερολίνο, ενώ έκανε μεταπτυχιακό στη σκηνοθεσία εναλλακτικού θεάτρου στο DAMU της Πράγας. Η δουλειά του εστιάζει κυρίως στη σχέση ανάμεσα στις αντιλήψεις και στις έννοιες, τον διαλογισμό και τη σκέψη, την παροδικότητα και το εφήμερο.

Aλέξης Πορφυριάδης (γενν. 1971)

Ο Αλέξης Πορφυριάδης ολοκλήρωσε τις διδακτορικές του σπουδές στον τομέα της μουσικής σύνθεσης στο Πανεπιστήμιο Bath-Spa (Αγγλία) το 2016, με υπεύθυνο καθηγητή τον James Saunders. Σπούδασε επίσης σύνθεση στο Πανεπιστήμιο Μουσικής και Παραστατικών Τεχνών του Γκρατς της Αυστρίας (1997-2004, Μaster και Postgraduate), καθώς και μουσικά θεωρητικά και πιάνο στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης (Δίπλωμα Πιάνου και Πτυχίο Φούγκας).

Συνθέσεις του έχουν παρουσιαστεί σε διεθνή φεστιβάλ και σε μεμονωμένες συναυλίες στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Ανάμεσα στις διακρίσεις που έχει λάβει είναι το Κρατικό Βραβείο για την προώθηση της μουσικής της πόλης του Γκρατς, την Κρατική Υποτροφία για τη Μουσική Σύνθεση της Αυστριακής Δημοκρατίας, διάρκειας ενός έτους, και το τρίτο βραβείο στον διεθνή διαγωνισμό σύνθεσης Molinari Quartet Competition στο Μόντρεαλ (Καναδάς). Ως αυτοσχεδιαστής, έχει συνεργαστεί με μουσικούς, χορευτές και εικαστικούς, παρουσιάζοντας παραστάσεις στην Ελλάδα, την Αυστρία και τη Σερβία. Είναι συνιδρυτής της μακροβιότερης ομάδας αυτοσχεδιασμού στην Ελλάδα, του 6daEXIt Improvisation Ensemble με έδρα τη Θεσσαλονίκη, καθώς και του WHI ensemble, με έδρα την Αθήνα.

6daEXIt

Το σύνολο αυτοσχεδιασμού 6daEXIt δημιουργήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 2007 μέσα από το μάθημα αυτοσχεδιασμού του Αλέξη Πορφυριάδη στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΑΠΘ. Από το 2012, το σύνολο συνεχίζει την πορεία του αυτόνομα, έχοντας ως βάση του διάφορους χώρους στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Διατηρεί ευέλικτη δομή, με μεταβαλλόμενο αριθμό συντελεστών. Οι 6daEXIt είναι μια ανοιχτή συλλογικότητα στην οποία μπορεί να λάβει μέρος ο καθένας, μετά από τη σύμφωνη γνώμη των μελών της ομάδας.

Οι ανοιχτές πρόβες και οι περφόρμανς των 6daEXIt έχουν συμπεριλάβει τα τελευταία δέκα χρόνια εκτελέσεις γραφικών και λεκτικών παρτιτούρων μελών της ομάδας, αλλά και συνθετών πειραματικής μουσικής του 20ού και του 21ου αιώνα, καθώς και διαδράσεις μεταξύ του ελεύθερου μουσικού αυτοσχεδιασμού και άλλων μέσων, ανάλογα με τα ενεργά μέλη της ομάδας, στα οποία περιλαμβάνονται κατά καιρούς ζωγράφοι, περφόρμερ, χορευτές και video artists.

Η κοινωνική διάσταση του συλλογικού αυτοσχεδιασμού έχει πρωτεύουσα θέση στη λογική των 6daEXIt. Η ομάδα παίρνει τις αποφάσεις της αμεσοδημοκρατικά και βρίσκεται σε μια συνεχή έρευνα για νέα ηχοχρώματα, νέους τρόπους ηχητικής οργάνωσης και παρουσίασης του ελεγχόμενου και ελεύθερου αυτοσχεδιασμού.

Photo Credit: Dimitris Ouzounis