Η Ιαπωνία και το Βιβλίο: Έκθεση στην Πινακοθήκη δήμου Αθηναίων

Ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας δήμου Αθηναίων, η Αθήνα 2018, Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου δήμου Αθηναίων, μέγας δωρητής της οποίας είναι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού – Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς – Μουσείο Ασιατικής Τέχνης Κερκύρας, διοργανώνουν την έκθεση «Η Ιαπωνία και το Βιβλίο»

Η έκθεση πραγματοποιείται υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Ιαπωνίας στην Αθήνα, στο πλαίσιο του εορτασμού των 120 χρόνων διπλωματικών σχέσεων Ελλάδας-Ιαπωνίας που συμπληρώνονται το 2019. Πρόκειται για μία μοναδικής σπουδαιότητας έκθεση που παρουσιάζει θρυλικά έργα, όπως τα εξαιρετικά εικαστικά έργα του 19^ου αι, τις σπάνιες εκδόσεις του Λευκάδιου Χερν, και τις εικονογραφήσεις στις φανταστικές ιστορίες, καθώς και manga του Hokusai.

Συγκεκριμένα, θα παρουσιαστούν 68 έργα του Μουσείου, πρωτότυπες έγχρωμες ξυλογραφίες των μεγάλων εκπροσώπων του Ukiyo–e, του σημαντικότερου ιστορικά καλλιτεχνικού ρεύματος της Ιαπωνίας, με προεξέχουσα βαρύτητα στο εικαστικό έργο του θρυλικού Katsushika Hokusai (1760-1849), «πατέρα» των σημερινών manga,  καθώς και η ιδιαίτερη συνομιλία των δύο πολιτισμών, μέσα από την παρουσίαση του έργου του Έλληνα Λευκάδιου Χερν (Patrick Lafcadio Hearn, 1850-1904), που έζησε στην Ιαπωνία τον 19^ο αιώνα και είχε τόσο κρίσιμη επιρροή στην διάδοση της ιαπωνικής λογοτεχνίας και τέχνης, που αναγνωρίστηκε ως «εθνικός συγγραφέας» της Ιαπωνίας.

Τα έργα των εκπροσώπων της Ιαπωνικής σχολής Ukiyo-e, προέρχονται από την Συλλογή Γρηγορίου Μάνου, ο οποίος ίδρυσε το Μουσείο Ασιατικής Τέχνης Κέρκυρας, το 1928. Η συλλογή, που συγκροτήθηκε μεταξύ Βιέννης και Παρισιού, στα τέλη του 19^ου αιώνα, είναι μια από τις μεγαλύτερες στον κόσμο σε πλούτο, ποιότητα και αριθμό.

Ukiyo–e σημαίνει «εικόνες ενός ρέοντος κόσμου», κι αποτέλεσε στην τέχνη του 18^ου και 19^ου αι. αναφορά φιλοσοφίας ως προς την αέναη ρευστότητα του γήϊνου κόσμου. Εξέφρασε με την πρωτοπoριακή του τομή όλη την μεταμορφωτική περίοδο της νέας πρωτεύουσας της Ιαπωνίας, του λιμανιού Edo (σημερινού Τόκιο), ίσως πρώτη διεθνής μεγαλούπολη στον κόσμο, η κινητικότητα της οποίας εκφράζεται στην τέχνη. Έτσι είναι και το καλλιτεχνικό ρεύμα της Ιαπωνίας που εντυπωσίασε βαθιά την Δύση κι άνοιξε τις πύλες συνομιλίας με την δυτική τέχνη. Η επιρροή του εγγράφεται ευδιάκριτα σε έργα μεγάλων ζωγράφων, όπως ο Βαν Γκογκ, ο Μανέ, ο Κουρμπέ ή ο Τουλούζ Λωτρέκ.

Στην έκθεση θα παρουσιαστούν έργα μεγάλων, κλασσικών σήμερα, δασκάλων του είδους, όπως του Utamaro (1753-1806), με την αισθαντικότητα και την ολοζώντανη κίνηση των διάσημων «καλλονών» του, του Hiroshighe (1797-1858), που ξαφνιάζει ακόμα και σήμερα με την απροσδόκητη προοπτική των τοπίων του, του Kunisada (1786-1864), με την αποκαλυπτική ένταση του ρόλου στους ηθοποιούς Kabuki που εξέχουν στην προτίμησή του, του Kiyonaga (1752-1815), με την μοναδική φυσικότητα των «παλλακίδων» του, του Kuniyoshi (1798-1861), διάσημου για τις «γάτες» του και ενός από τους τελευταίους μεγάλους δασκάλους του είδους, κ.α.

Ανάμεσά τους, βαρύνουσας σημασίας και προβολής, το έργο του Katsushika Hokusai (1760-1849), εμπνευστή των σημερινών manga, που με την συνάρθρωση λόγου και εικόνας ανανέωσε ριζικά τις διαστάσεις έκφρασης των δύο μέσων.

Ως φυσικό ακόλουθο στην έκθεση έρχεται η παρουσίαση του έργου του ελληνικής καταγωγής Ιάπωνα συγγραφέα, Λευκάδιου Χερν (Patrick Lafcadio Hearn, 1850-1904), που κεντρίζει έντονα το ενδιαφέρον τόσο με την απίστευτη πορεία της ζωής του, όσο και με την απόκοσμη, ιδιαίτερη αίσθηση της γραφής του. Γνωστό στους κινηματογραφόφιλους το κλασσικό αριστούργημα “Kwaidan”, του Ιάπωνα σκηνοθέτη Masaki Kobayashi, βασισμένο στο βιβλίο του Χέρν, που είχε βραβευτεί το 1965 στις Κάννες. Η εξαιρετική συλλογή των έργων του Χερν ήταν έργο του Τάκη Ευσταθίου, που την δώρισε στο Μουσείο Ασιατικής Τέχνης της Κέρκυρας, συμβάλλοντας σημαντικά στον σημερινό πλούτο των εκθεμάτων του.

Η έκθεση, εκτός από την σπουδαιότητά της σε διεθνές επίπεδο, και το εξαιρετικό ενδιαφέρον για γνώστες και ειδικούς, μπορεί να γίνει πόλος έλξης για την μοναδική επαφή με έναν κόσμο ασυνήθιστο και βαθιά γοητευτικό.

Την επιμέλεια της έκθεσης μοιράζονται ο Ντένης Ζαχαρόπουλος, καλλιτεχνικός σύμβουλος και επιμελητής της Πινακοθήκης, Μουσείων και Συλλογών του δήμου Αθηναίων και η Δέσποινα Ζερνιώτη, διευθύντρια του Μουσείου Ασιατικής Τέχνης της Κέρκυρας.

Κεντρική φωτογραφία άρθρου: Τεϊοποτείο στην Koshikawa από τη σειρά «36 όψεις του Όρους Fuji»  Καλλιτέχνης: Katsushika Hokusai (1760-1849) Ōban, έγχρωμη ξυλογραφία, περ. 1831 Συλλογή Μάνου [ΑΕ 7607]