Επί-συνθέσεις: Έκθεση του Τάκη Κατσουλίδη στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Ο «ερευνητικός» καλλιτέχνης Τάκης Κατσουλίδης, με εξήντα χρόνια συνεχούς εικαστικής δημιουργίας, από το 1960 μέχρι το 2019, παρουσιάζει έργα των τελευταίων εννέα ετών. Έργα ζωγραφικής, μεικτής τεχνικής σε καμβά, απεικονίζουν κυρίως γυναικείες φιγούρες, ενώ μέσα από ένα εντελώς προσωπικό εικαστικό ιδίωμα με διάφορους πλαστικούς πειραματισμούς ο καλλιτέχνης εγκωμιάζει πρωτότυπα τη γυναικεία ομορφιά.

Οι μορφές του χαρακτηρίζονται από νέο-παραστατικότητα, καθώς συντίθενται και ανασυντίθενται μ’ έναν πρωτότυπο αφηγηματικό τρόπο, είτε εμφανίζονται ως αντανακλάσεις μέσα από κάτοπτρα. Το χρώμα και η κίνηση επικρατεί παντού, και παρά τις σύνθετες εικονογραφικές και εννοιολογικές αναφορές υπερτερεί η απλότητα και η έντονη γεωμετρική διάθεση.

Προβάλλοντας την πρόσφατη εικαστική του δραστηριότητα, δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ επιγραμματικά στο τεράστιο εικαστικό έργο του Κατσουλίδη. Τα πρώτα έργα, ξυλογραφίες, τα εξέθεσε στην Αθήνα, μετά τις σπουδές στην ΑΣΚΤ (1952-1958), με θέμα «Οι τεχνικές και τεχνολογικές καινοτομίες». Τότε, ο χαράκτης Α. Τάσσος έγραψε: «Το σχέδιό του περιεκτικό, η φόρμα του στέρεη και καλοδουλεμένη, έχει μια εσωτερικότητα έντονης ανταπόκρισης με τον κόσμο που μας περιβάλλει μετουσιωμένο σε σχήματα και χρώματα, με καθαρή πλαστική αίσθηση…». Στη συνέχεια, φιλοτέχνησε χαρακτικά στο Παρίσι, με σαφείς ευρωπαϊκές επιρροές, αισθητικές και τεχνοτροπικές. Εφηύρε μια ειδική τεχνική, «το περιστρεφόμενο καβαλέτο», και με καινοτόμες τεχνικές χαρακτικής, ξυλογραφίας και λιθογραφίας σε συνδυασμό με τους χρωματικούς πειραματισμούς δημιούργησε μια πρωτοπόρα εφαρμογή «αφηρημένης τέχνης στην ξυλογραφία».

Έπειτα, πέρασε από την ανεικονική στην παραστατική τέχνη και δημιούργησε έργα αφηγηματικά, που ασκούσαν κοινωνική κριτική στα γεγονότα της δεκαετίας του 70, ως μια τέχνη διαμαρτυρίας. Το 1976, επινόησε τις καινοτόμες τεχνολογικά φωτεινές συνθέσεις και συνέχισε με τις «Φωτεινές δημιουργίες», 2000, και τη ζωγραφική σε πλέξιγκλας με ενσωματωμένες λάμπες φθορισμού και μια νέα τεχνολογία στη σειρά «Πεταλούδες μέσα από τη νεκρή γη», 2010.

Σταθμός στην καλλιτεχνική του πορεία ήταν η ενότητα «Εικαστικές παραλλαγές και δημιουργικές παρεμβάσεις» με λάδια σε καμβά και σε υφασμάτινες ταπετσαρίες, με τα οποία σχολιάζει και επαναπροσδιορίζει αισθητικά έργα μεγάλων κλασικών ζωγράφων από τον 16ο έως τον 19ο αιώνα. Εξίσου σημαντική ήταν η ενότητα με έργα εμπνευσμένα από την κλασική αρχαιότητα και την ελληνική μυθολογία, και τα 7 λευκώματα που περιέχουν περισσότερα από 70 έργα χαρακτικής, λιθογραφίες, ξυλογραφίες και χαλκογραφίες από τα τοπία της Μάνης μέχρι τις ποιητικές συλλογές (Πατρίκιου, Ρίτσου, Δημουλά). Τέλος, ο Τάκης Κατσουλίδης πέρα από ζωγράφος και χαράκτης είναι «δάσκαλος της τυπογραφίας» και μέγας τυπογραφικός σχεδιαστής. – Λουϊζα Καραπιδάκη, ιστορικός τέχνης

Τάκης Κατσουλίδης

Ο Τάκης Κατσουλίδης γεννήθηκε στη Μεσσήνη. Από το 1952-1958 σπούδασε χαρακτική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, με δάσκαλο τον Γιάννη Κεφαλληνό. Το 1962-1966 συνέχισε τις σπουδές του στην École des Beaux Arts στο Παρίσι με υποτροφία του ΙΚΥ με καθηγητές τους M. Cami και E. Clairin. Παράλληλα ειδικεύθηκε στην τέχνη του βιβλίου στην École Estienne με καθηγητή τον A. Frutiger. Από το 1971-1976 ήταν διευθυντής στη Διακοσμητική Σχολή Α.Τ.Ο. (Δοξιάδη). Το 1978 εξελέγη καθηγητής της Σχολής Γραφικών Τεχνών του ΤΕΙ της Αθήνας. Φιλοτέχνησε κυπριακά και ελληνικά γραμματόσημα. Διετέλεσε καλλιτεχνικός σύμβουλος της Ασπιώτη-ΕΛΚΑ το 1986-1988. Στο πλαίσιο των ερευνητικών προγραμμάτων των ΤΕΙ σχεδίασε δυο νέα ελληνικά αλφάβητα για τη φωτοστοιχειοθεσία (AGFA) «Απολλώνια» και «Κατσουλίδης».

Στη συνέχεια μέχρι σήμερα έχει σχεδιάσει συνολικά δέκα ελληνικά αλφάβητα. Έχει παρουσιάσει 25 ατομικές εκθέσεις ζωγραφικής και χαρακτικής στην Αθήνα, το Παρίσι, τη Νέα Υόρκη, το Σικάγο, τις Βρυξέλλες κ.α. Συμμετείχε σε πολλές Μπιενάλε και Διεθνείς εκθέσεις. Έχει εκπονήσει μεγάλα έργα για τις τράπεζες Hellenic Canadian Trust στον Καναδά (tapisserie 1,80×12 μ., 1972), Atlantic Bank στη Νέα Υόρκη (tapisserie 3,30×12,50 μ., 1973), και για τα υποκαταστήματα της Εθνικής Τραπέζης στο Σικάγο (2,20×11,50 μ., 1974), στη Φραγκφούρτη (1,50×6 μ., 1974), στη Θεσσαλονίκη (3,70×9,20 μ., 1995) και στο Δημαρχείο του Βόλου (ξυλογραφία 2,00×2,50 μ., 1986).

Έχει γυρίσει ένα φιλμ μικρού μήκους για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου το 1973. Έργα του βρίσκονται στην Αθήνα, στην Εθνική Πινακοθήκη, στο Μουσείο Βορρέ, στη Γεννάδιο Βιβλιοθήκη, στο Μουσείο Χαρακτικής Ν. Γρηγοράκη. Στη Θεσσαλονίκη στο Μουσείο Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης, στην Πινακοθήκη Ρόδου, στην Πινακοθήκη Πιερίδη. Στο Παρίσι στην Εθνική Βιβλιοθήκη (Cabinet des Estampes) και σε πολλές ιδιωτικές συλλογές στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2003 ιδρύθηκε από το Δήμο Μεσσήνης «Μουσείο Χαρακτικής Τάκη Κατσουλίδη» με 200 χαρακτικά έργα και 20 ζωγραφικά, που χάρισε στο Δήμο ο καλλιτέχνης.

Έχει δημιουργήσει 7 Λευκώματα Τέχνης

-Παλλατινή Ανθολογία (10 λιθογραφίες), Έκδοση του ιδίου, 1979
-Παιώνιες της Ελλάδος (12 λιθογραφίες), Έκδοση Μουσείου Γουλανδρή, 1983
-Ημικύκλιο, Γιάννης Ρίτσος (7 λιθογραφίες), Έκδοση του ιδίου, 1989
-Μάνη (8 ξυλογραφίες), Έκδοση Ν. Γρηγοράκη, 1992
-Γένεσις (7 ξυλογραφίες), Έκδοση Ν. Γρηγοράκη, 1995
-Θάλασσα επαγγελίας, Τίτος Πατρίκιος (7 λιθογραφίες), Έκδοση του ιδίου, 2002
-Κική Δημουλά (7 χαλκογραφίες), Έκδοση του ιδίου 2016

Έχει συγγράψει 3 βιβλία

-Το σχέδιο του γράμματος, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1991
-Ο παπα-Μιχάλης, Εκδόσεις Λιβάνη, 2001
-Το τραίνο, Εκδόσεις Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος, 2011


Διακρίσεις – Βραβεία

-1961: Πρώτο βραβείο χαρακτικής στην Πανελλαδική Έκθεση Νέων
-1964-1965: Δύο βραβεία λιθογραφίας στην École des Beaux Arts, στο Παρίσι
-1976: Μετάλλιο στη Διεθνή Έκθεση Ζωγραφικής, (Ζωγραφική με Φως), Οστάνδη
-2001: Βραβείο Βιογραφίας για το βιβλίο Ο παπα-Μιχάλης, έκδοση Λιβάνη
-2008: Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του καλλιτεχνικού του έργου
-2010: Βραβείο ΕΒΓΕ από την Ένωση Γραφιστών Ελλάδας για την προσφορά του στις Γραφικές Τέχνες και στην Τυπογραφία