Έκθεση των Forensic Architecture στο State of Concept Athens

Γνωστοί στην Ελλάδα για τις έρευνές τους για την δολοφονία του Παύλου Φύσσα και του Zak/Zackie Κωστόπουλου, οι FA θα παρουσιάσουν ένα ευρύ φάσμα διεθνών υποθέσεων, που αναλήφθηκαν από το 2011 όταν ιδρύθηκε η ομάδα από τον Eyal Weizman. Η παρουσίαση επικεντρώνεται σε μια βασική πτυχή της έρευνας των FA, την οποία ονομάζουν “χαρτογραφίες βίας”.

Εμπνευσμένα από τον καθηγητή του Harvard Rob Nixon και το βιβλίο του Αργή Βία και ο Περιβαλλοντισμός των Φτωχών (2011), τα έργα που παρουσιάζονται εδώ εξετάζουν τις αργές και γρήγορες μορφές βίας που λαμβάνουν χωρα σε εμπόλεμες ζώνες αλλά και δημοκρατικά καθεστώτα σε ολόκληρο τον κόσμο. Η βία συνήθως θεωρείται ένα γεγονός ή μια πράξη που είναι άμεση και εκρηκτική. Η «γρήγορη βία» αναφέρεται σε βία που είναι κυριολεκτική και άμεση, η οποία μπορεί να εκδηλωθεί με καταστολές διαδηλώσεων, αστυνομική βία, δολοφονίες, εξαφάνιση πολιτικών ή ακτιβιστών, κλειστά σύνορα κλπ. Μπορεί επίσης να περιλαμβάνει στρατιωτικές επιχειρήσεις όπως αυτές κατά τη διάρκεια της εισβολής στο Ιράκ, την κατοχή γης για στρατιωτικές βάσεις και άλλα παραδείγματα. Η «αργή βία», από την άλλη πλευρά, είναι μια βία που εμφανίζεται σταδιακά και αόρατα, μια βία καθυστερημένης καταστροφής που διασκορπίζεται στο χρόνο και στο χώρο, μια βία που συνήθως δεν καταγράφεται ως βία. Η κλιματική καταστροφή και τα τοξικά απόβλητα είναι δύο πτυχές μιας τέτοιας βίας, πολύ καίρια παραδείγματα σε έναν κόσμο που συνειδητοποιεί αργά τις καταστροφικές επιπτώσεις της ανθρώπινης παρέμβασης στο περιβάλλον.

Στον επάνω όροφο του εκθεσιακού χώρου, έρευνες των FA που επικεντρώνονται στη γεωπολιτική ιδιαιτερότητα του Ισραήλ/Παλαιστίνης θα φέρουν στο προσκήνιο περιπτώσεις που αφορούν στον ρόλο του κράτους στη δολοφονία πολιτών, στη χρήση ζιζανιοκτόνου στον τοξικό πόλεμο και στην καταστροφή της εγχώριας πολιτιστικής κληρονομιάς. Τα έργα που παρουσιάζονται στον κάτω όροφο του ινστιτούτου τα οποία αναλήφθηκαν σε συνεργασία με την ομάδα Forensic Oceanography, επικεντρώνονται σε έρευνες που εντοπίζουν την ποινικοποίηση των ΜΚΟ που διεξάγουν επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στην κεντρική Μεσόγειο από τις ιταλικές και λιβυκές αρχές.

Θεωρούμε ως ινστιτούτο σημαντικό να παρουσιάσουμε αυτές τις θεματικές σε μια εποχή όπου η μισαλλοδοξία έναντι των μεταναστών και προσφύγων είναι όλο και πιο εμφανής σε ολόκληρη την Ευρώπη, διαβρώνοντας μια ήπειρο που πριν από 20 χρόνια εκπροσωπούσε την πολυεθνικότητα, την ανεξιθρησκεία και την ειρηνική συνύπαρξη. Δυστυχώς, οι κυβερνήσεις της ΕΕ μετά τη Συνθήκη της Λισαβόνας έχουν δείξει αδυναμία – και απροθυμία – να αντιμετωπίσουν την προσφυγική συνθήκη. Τα ύδατα της Μεσογείου και συγκεκριμένα αυτά της Ελλάδας και της Ιταλίας, έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια τόπος θανάτου. Παρά το γεγονός ότι η προσφυγική κρίση δεν απασχολεί τα πρωτοσέλιδα των διεθνών μέσων μαζικής ενημέρωσης τόσο πολύ όσο το 2015, η εισροή ανθρώπων στην Ευρώπη συνεχίζεται και ένα νέο ρεκόρ αριθμού προσφύγων καταγράφηκε αυτό το καλοκαίρι στην Ελλάδα.

Η έκθεση “Βία, Γρήγορη και Αργή” είναι η πέμπτη από το κεφάλαιο “Τμήμα Δικαιοσύνης” του προγράμματός μας που ξεκίνησε το 2018 και είναι ταυτόχρονα το εναρκτήριο έναυσμα ενός νέου προγράμματος με τίτλο “Xen (i) os” που εξετάζει τις Ιστορίες, το παρόν και το μέλλον της μεταναστευτικής κατάστασης στο Ευρωπαϊκό έδαφος και πέραν αυτού.

Η ερευνητική ομάδα Forensic Architecture (FA) είναι μια διεπιστημονική ερευνητική ομάδα που εδρεύει στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και χρησιμοποιεί αρχιτεκτονικές τεχνικές και τεχνολογίες για τη διερεύνηση περιπτώσεων κρατικής βίας και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο. Η ομάδα διευθύνεται από τον αρχιτέκτονα Eyal Weizman και αποτελείται από αρχιτέκτονες, ακαδημαϊκούς, καλλιτέχνες, κινηματογραφιστές, δικηγόρους και επιστήμονες μεταξύ άλλων. Η ομάδα χρησιμοποιεί προηγμένες τεχνικές αρχιτεκτονικής και μέσων μαζικής ενημέρωσης για τη διερεύνηση ένοπλων συγκρούσεων και περιβαλλοντικής καταστροφής, καθώς και τη διασταύρωση ποικίλων πηγών στοιχείων, όπως νέα μέσα, τηλεπισκόπηση, ανάλυση υλικών και καταθέσεις αυτοπτών μαρτύρων. O όρος Forensic Architecture χρησιμοποιείται επίσης για έναν αναδυόμενο ακαδημαϊκό τομέα πρακτικής που αναπτύχθηκε στο Κέντρο για την Αρχιτεκτονική Έρευνα, στο Πανεπιστήμιο του Goldsmiths στο Λονδίνου.

Forensic Oceanography (FO)

Το Forensic Oceanography (FO) είναι ένα πρότζεκτ το οποίο καθιερώθηκε από τους Lorenzo Pezzani και Charles Heller και διερευνά κριτικά το στρατιωτικό καθεστώς των συνόρων στη Μεσόγειο Θάλασσα , αναλύοντας τις χωρικές και αισθητικές συνθήκες που προκάλεσαν πάνω από 16.500 καταχωρημένους θανάτους στα θαλάσσια σύνορα της Ευρώπης τα τελευταία 20 χρόνια. Μαζί με ένα ευρύ δίκτυο ΜΚΟ, επιστημόνων, δημοσιογράφων και ομάδων ακτιβιστών, το FO έχει δημιουργήσει, από το 2011, αρκετούς χάρτες, βίντεο (π.χ. Liquid Traces), οπτικοποιήσεις, εκθέσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα (π.χ. www.watchthemed.net) που προσπαθούν να τεκμηριώσουν τη βία που διαπράττεται κατά των μεταναστών στη θάλασσα και να αμφισβητήσουν το καθεστώς ορατότητας που επιβάλλεται από μέσα εποπτείας σε αυτή την αμφισβητούμενη περιοχή.

Κεντρική φωτογραφία θέματος: The Seizure of the Iuventa (with Forensic Oceanography),Image: Forensic Oceanography and Forensic Architecture, 2018