Μαριάννα Δημητρίου: Η “Αποκάλυψη”, πέρα από θρησκευτικό, είναι ένα κείμενο πολιτικό και υπαρξιακό

Η Δευτέρα Παρουσία, οι Τέσσερις Καβαλάρηδες, οι Επτά Σφραγίδες, ο Αμνός του Θεού, ο 666. Ένα από τα πιο δυσερμήνευτα κείμενα του κόσμου γίνεται υλικό για μια σύγχρονη σκηνική τελετουργία του βιβλίου της Αποκάλυψης του Ιωάννη. Η Μαριάννα Δημητρίου ερμηνεύει φέτος, αυτό το ιδιαίτερο κείμενο, το οποίο γι’ αυτή πέρα από θρησκευτικό είναι βαθιά πολιτικό και υπαρξιακό.

Με αφορμή την παράσταση «Αποκάλυψη του Ιωάννη», που παρουσιάζεται στην Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, η εξαιρετική ηθοποιός μας μιλάει για την συνεργασία της με τον Θάνο Παπακωνσταντίνου, για τη σύνδεση του κειμένου με τη σύγχρονη εποχή, ενώ παράλληλα μας σχολιάζει την φράση “Πίσω από κάθε κίνηση αναμόρφωσης του ανθρώπου και του κόσμου, υπάρχει η βία του θερισμού”:  «Ας το σκεφτούμε: από την πιο προσωπική επανάσταση, όπως ας πούμε τη σύγκρουση ενός ανθρώπου με το οικείο του περιβάλλον προκειμένου να ενηλικιωθεί ή να αυτοπροσδιοριστεί, από τις προσπάθειες ομάδων καλλιτεχνών ή επιστημόνων για εξέλιξη (θετική ή αρνητική) στην τέχνη και την επιστήμη, μέχρι τα μεγαλύτερα ρεύματα κοινωνικών ή πολιτικών αλλαγών. Υπάρχει πάντα μια τομή, με βάθος ανάλογο της επιθυμίας. Μια αιμορραγία- κυριολεκτική και μη. (Σάμπως και τώρα που ζούμε στην Ευρώπη της αλλαγής και της προόδου δεν αιμορραγούμε; Όχι μόνο οικονομικά- ΚΥΡΙΩΣ πνευματικά κι αισθητικά). Την παράστασή μας διατρέχουν ζωντανά μέσω ενός συγκινητικού καλλιτεχνικού ευρήματος, εφτά εικόνες ορισμένων από τα πιο ισχυρά επαναστατικά ρεύματα. Το επίσης συγκινητικό είναι πως οι θεατές επισημαίνουν αμέτρητες άλλες τέτοιες εικόνες…».

– Φέτος, ερμηνεύετε ένα από τα πιο επιδραστικά και δυσερμήνευτα κείμενα στην ιστορία της ανθρωπότητας, την Αποκάλυψη του Ιωάννη. Πως είναι να συμμετέχετε σε ένα τέτοιο εγχείρημα;

Είναι μια καθημερινή άσκηση και δοκιμασία, κατ’ αρχάς πάνω στην ομαδική λειτουργία, αλλά και στην απόλυτη συγκέντρωση, ώστε όχι μόνο να υπηρετηθεί μια ακριβής και σύνθετη παρτιτούρα, αλλά και να μεταδοθεί το περιεχόμενο ενός κειμένου τόσο ανοιχτού σε ερμηνείες. Ωστόσο, η εμπειρία κάθε φορά με ανταμείβει σε βάθος- εύχομαι και τους θεατές… μαζί το ζούμε.

-Το έργο σκηνοθετεί ο Θάνος Παπακωνσταντίνου, γνωστός για την ιδιαίτερη σκηνοθετική του ματιά. Πώς είναι η συνεργασία μαζί του και τι αποκομίζετε εσείς ως ηθοποιός;

Με ενδιαφέρουν άκρως οι ιδιαίτερες ματιές. Λέει ο Τρέπλιεφ στον Γλάρο του Τσέχοφ: «…Πρέπει να βρούμε νέους τρόπους έκφρασης…» (..μια και μιλάμε για αποκαλυπτικά κείμενα!). Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου είναι ένας καλλιτέχνης που βρίσκεται στο παρόν, κοιτάει στο μέλλον και αξιολογεί το παρελθόν. Έπειτα, πιστεύω ότι ο σκηνοθέτης είναι σαν γονιός. Πρέπει πρώτα να θέσει τα όρια για να δημιουργηθεί ένα ασφαλές και ξεκάθαρο πλαίσιο και ύστερα να σε αφήσει να αναπτυχθείς μέσα σ’ αυτό. Αυτό το κάνει ο Θάνος- ευτυχώς. Και προτείνει και ακούει. Τα υπόλοιπα είναι θέμα προσωπικής χημείας, εμπιστοσύνης και κυρίως επαγγελματισμού. Από τη συνεργασία μας έχω αποκομίσει γνήσια αποδοχή και την αληθινή χαρά της ανταλλαγής και της δημιουργίας. Και άφθονο χιούμορ.

– Το σκηνοθετικό σημείωμα στο πρόγραμμα της παράστασης υπογραμμίζει ότι «Πίσω από κάθε εξέγερση υπάρχει η επιθυμία ριζικής αναμόρφωσης. Πίσω από κάθε κίνηση αναμόρφωσης του ανθρώπου και του κόσμου, υπάρχει η βία του θερισμού». Πως θα σχολιάζατε αυτή την φράση και ποια η σύνδεση της με την παράσταση;

Ας το σκεφτούμε: από την πιο προσωπική επανάσταση, όπως ας πούμε τη σύγκρουση ενός ανθρώπου με το οικείο του περιβάλλον προκειμένου να ενηλικιωθεί ή να αυτοπροσδιοριστεί, από τις προσπάθειες ομάδων καλλιτεχνών ή επιστημόνων για εξέλιξη (θετική ή αρνητική) στην τέχνη και την επιστήμη, μέχρι τα μεγαλύτερα ρεύματα κοινωνικών ή πολιτικών αλλαγών. Υπάρχει πάντα μια τομή, με βάθος ανάλογο της επιθυμίας. Μια αιμορραγία- κυριολεκτική και μη. (Σάμπως και τώρα που ζούμε στην Ευρώπη της αλλαγής και της προόδου δεν αιμορραγούμε; Όχι μόνο οικονομικά- ΚΥΡΙΩΣ πνευματικά κι αισθητικά). Την παράστασή μας διατρέχουν ζωντανά μέσω ενός συγκινητικού καλλιτεχνικού ευρήματος, εφτά εικόνες ορισμένων από τα πιο ισχυρά επαναστατικά ρεύματα. Το επίσης συγκινητικό είναι πως οι θεατές επισημαίνουν αμέτρητες άλλες τέτοιες εικόνες…

-Το κείμενο, το οποίο φέτος ερμηνεύετε στην Στέγη, είναι βαθιά θρησκευτικό. Τι θέση έχει ο Θεός στη ζωή σας;

Θρησκευτικό εκ πρώτης όψεως, ναι. Αλλά και πολιτικό. Και υπαρξιακό. Τον Θεό στην ύπαρξη, στη ζωή τον βρίσκω καθημερινά. Εκεί που ακόμα δυσκολεύομαι είναι στην ανυπαρξία. Επίσης, σκέφτομαι πως το θέατρο προέκυψε από την ανάγκη του ανθρώπου να επικοινωνήσει με το θείο. Οπότε παραμένω πιστή στη ζωή και στην τέχνη. Για τα άλλα δεν ξέρω, ούτε βιάζομαι.

-Η Αποκάλυψη του Ιωάννη έχει μελλοντολογίκο περιεχόμενο, περιγράφοντας τη Δευτέρα Παρουσία. Πως επιτυγχάνεται η σύνδεση του κειμένου με τη δική μας εποχή;

Δανείζομαι τις φράσεις του κειμένου: «όποιος έχει αυτιά ας ακούσει», «όποιος έχει μυαλό ας λογαριάσει». Μια πρόχειρη ματιά στο παρελθόν (που κάποτε ήταν μέλλον) επαληθεύει το τέλος των εποχών, την κατάρρευση των ιδεολογιών και των συστημάτων, αλλά και τη δύναμη της φύσης, μέσα μας και γύρω μας. (Την ίδια αίσθηση είχα όταν έπαιξα τη Μηχανή Άμλετ, πάλι στη Στέγη). Κι αν θέλετε κάτι πιο πρακτικό, δείτε πως εξελίσσονται σήμερα, τώρα, τα πολιτικά συστήματα, τα μοντέλα διακυβέρνησης, οι κοινωνίες, η οικολογία… «Όποιος έχει αυτιά, ας ακούσει.»

– Ποια θεατρική σκηνή του κόσμου ζηλεύετε;

Καμία. Επιτρέψτε μου να απαντήσω δια στόματος του σπουδαίου -και δικού μου- παιδαγωγού: «Αυτό το θέατρο ονειρεύτηκα. Ένα θέατρο θαρρείς δοσμένο από τον ουρανό που κατέβηκε στη γη» (Ανατόλι Βασίλιεφ)

– Γενικότερα τι θαυμάζετε στο ελληνικό θέαμα και τις σας απωθεί;

Θαυμάζω το κουράγιο των καλλιτεχνών και την αφοσίωση του κοινού. Με απωθεί η χυδαιότητα και η έλλειψη παιδείας και αγωγής.

-Τί ονειρεύεστε για το μέλλον; Πώς θέλετε να συνεχιστεί το δημιουργικό σας ταξίδι;

Για τον κόσμο, επειδή πιστεύω πως οι αλλαγές ξεκινούν από το άτομο και οδηγούν στο σύνολο, ονειρεύομαι Παιδεία.Για μένα, ονειρεύομαι να έχω υγεία, υψηλά έργα και ωραίες συναντήσεις στο θέατρο και ανθρώπους κοντά μου που να αγαπιόμαστε. Αυτά!

Διαβάστε επίσης:

Η Αποκάλυψη του Ιωάννη, δια χειρός Θάνου Παπακωνσταντίνου στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση