Ελληνική διάρκεια – Ηλίας Βενέζης

Ο Ηλίας Βενέζης (Αϊβαλί, 4/17 Μαρτίου 1904 -¬ Αθήνα, 3 Αυγούστου 1973), στα πενήντα χρόνια (1924-1973) της πλούσιας συγγραφικής παραγωγής του, εξέδωσε, όσο ζούσε, είκοσι δύο βιβλία: επτά συλλογές διηγημάτων, τέσσερα μυθιστορήματα, ένα θεατρικό έργο, τέσσερα ταξιδιωτικά και έξι ακόμα έργα («αφηγήσεις» και «χρονικά»). Δεν πρόλαβε να δει τυπωμένο το τελευταίο βιβλίο που είχε ετοιμάσει, το Μικρασία, χαίρε, το οποίο κυκλοφόρησε λίγο μετά τον θάνατό του.

Μεγάλο, ωστόσο, μέρος του έργου του παραμένει ακόμα διάσπαρτο στον Τύπο (ημερήσιο και περιοδικό), με συνέπεια, πενήντα πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του, να μην έχουμε σχηματίσει ολοκληρωμένη εικόνα της συγγραφικής του προσωπικότητας. Ο Βενέζης, ως συντάκτης «εφήμερων» κειμένων, μας είναι ουσιωδώς άγνωστος, μολονότι και αυτή η πλευρά του, ποσοτικά και ποιοτικά, είναι ιδιαίτερα αξιόλογη. Αν και, έως αυτή τη στιγμή, δεν διαθέτουμε συστηματική καταγραφή των δημοσιευμάτων του στον Τύπο, και άρα δεν γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό τους, μπορούμε να πούμε ότι, κατά προσέγγιση, ξεπερνούν τα εννιακόσια.

Αυτήν ακριβώς την άγνωστη πλευρά του Βενέζη φιλοδοξεί να αναδείξει η ανά χείρας έκδοση. Είναι όμως ευνόητο ότι ο πολύ μεγάλος αριθμός και, κυρίως, η θεματική (και όχι μόνον) ανομοιογένεια των «εφήμερων» κειμένων δεν επέτρεψαν μια συγκεντρωτική έκδοσή τους, αλλά επέβαλαν ως μόνη ενδεδειγμένη λύση την επιλογή τους. Συνολικά, η επιλογή μας, αυτή τη στιγμή, αριθμεί πάνω από πεντακόσια κείμενα.

Στον παρόντα τόμο, από το σύνολο των επιλεγμένων κειμένων, περιέχονται τα πρώτα 174, τα οποία δημοσιεύτηκαν από το 1924 έως και τον Δεκέμβριο του 1952• είναι χωρισμένα σε δύο μέρη, με χρονολογική κατάταξη στο εσωτερικό κάθε μέρους: άρθρα, επιφυλλίδες κ.ά.π. (154), συνεντεύξεις και επιστολές (20).

Η έκδοσή μας είναι σχολιασμένη: Όπου κρίθηκε απαραίτητο, έχουν προστεθεί υποσημειώσεις των επιμελητών, στις οποίες διασαφηνίζονται σημεία των κειμένων και δίνονται στοιχειώδεις πληροφορίες για πρόσωπα και γεγονότα για τα οποία γίνεται λόγος.

Ηλίας Βενέζης

O Ηλίας Βενέζης γεννήθηκε το 1904 στο Aϊβαλί της Mικράς Aσίας και πέθανε το 1973 στην Aθήνα. Kατά τη Μικρασιατική Καταστροφή ο Bενέζης συλλαμβάνεται από τους Tούρκους και στέλνεται στα τάγματα εργασίας (Σεπτέμβριος 1922). H οικογένειά του καταφεύγει στη Mυτιλήνη, που εκείνη την εποχή γνώριζε τη λεγόμενη «Λεσβιακή Άνοιξη». H εφημερίδα Kαμπάνα, που εκδίδει ο Στράτης Mυριβήλης, πρωτοδημοσιεύει σε συνέχειες Tο Nούμερο 31328 (Φεβρουάριος 1924) και το 1927 η Nέα Eστία βραβεύει το διήγημά του «O θάνατος», που είναι η πρώτη του εμφάνιση στα αθηναϊκά γράμματα. Tο 1931 εκδίδεται στη Mυτιλήνη Tο Nούμερο 31328. Tο βιβλίο καθιερώνει τον Bενέζη ως συγγραφέα· είναι μόλις είκοσι έξι ετών.

Tο 1932 ο Bενέζης εγκαθίσταται στην Aθήνα και διορίζεται υπάλληλος στην Tράπεζα της Eλλάδος, όπου και παραμένει μέχρι την εκλογή του στην Aκαδημία Aθηνών το 1957. Γνωρίζεται με όλους τους λογοτέχνες και καλλιτέχνες της Γενιάς του ’30, της οποίας θεωρείται από τους σημαντικότερους εκπροσώπους. Tον Δεκέμβριο του 1939 κυκλοφορεί το μυθιστόρημά του Γαλήνη, που βραβεύεται με το Kρατικό Bραβείο Λογοτεχνίας και με Έπαινο της Aκαδημίας Aθηνών. Στις 14 Δεκεμβρίου του 1943 κυκλοφορεί η Aιολική Γη• η έκδοση εξαντλείται μέσα σε δύο εβδομάδες. Aμέσως μετά τον πόλεμο, τα βιβλία του Bενέζη μεταφράζονται σε πολλές γλώσσες και είναι τα πρώτα που φέρνουν την άγνωστη ώς τότε ελληνική λογοτεχνία έξω από τα σύνορα της χώρας.