Congo, του Φωσταίν Λινυεκουλά στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση

Κονγκό. Αφήγηση, τραγούδι και χορός συνθέτουν ένα πολύμορφο παζλ, με αφορμή τη βίαιη αποικιοκρατία, ένα οδοιπορικό στους δρόμους της Παγκόσμιας Ιστορίας από τον Kονγκολέζο χορογράφο Φωσταίν Λινυεκουλά. Η τέχνη του Φωσταίν Λινυεκουλά είναι αδύνατο να μην αγγίζει θέματα πολιτικής. Άλλωστε, η πορεία του Kονγκολέζου χορογράφου έχει χαραχτεί μέσα από αναρίθμητες ιστορίες της γενέτειράς του, ιστορίες που θα έλεγε κανείς πως αποκτούν φωνή μέσα από το σώμα. Στην τελευταία του δουλειά, το Congo, που παρουσιάζεται στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης από τις 12 έως τις 14 Φεβρουαρίου, μας προτείνει να ακολουθήσουμε ξανά τους δρόμους της Ιστορίας, μέσα από τις αφηγήσεις του συγγραφέα και κινηματογραφιστή Éric Vuiilard για τη βίαιη αποικιοκρατία στο Κονγκό.

Σε έναν πολιτισμό όπου η προφορική αφήγηση, το τραγούδι και ο χορός είναι αναπόσπαστα κομμάτια της ζωής, ο Λινυεκουλά παντρεύει τα στοιχεία αυτά στο έργο του, προτείνοντας έτσι μια ιστορία από τον άνθρωπο για τον άνθρωπο. Ένας αφηγητής, μια τραγουδίστρια και ο ίδιος ο χορογράφος ζωντανεύουν επί σκηνής μνήμες και επαγρυπνούν πάνω από όλες τις αλήθειες που αποσιωπήθηκαν για την αιματηρή αυτοκρατορία του Λεοπόλδου Β΄, ο οποίος μετέτρεψε μια επίγεια Εδέμ σε «γη των κολασμένων».

Ο Φωσταίν Λινυεκουλά εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη Στέγη το 2013 με το έργο “Le Cargo”, το πρώτο του σόλο, με το οποίο θέλησε να θίξει ζητήματα ιστορίας, βίας και εκτοπισμού. Θα έλεγε κανείς πως, για τον χορογράφο, το σώμα είναι ένα ζωντανό αρχείο μνήμης, μια επιφάνεια στην οποία καταγράφονται, αλλά και αναβιώνουν, πτυχές της ιστορίας που δεν συμπίπτουν απαραιτήτως με τις επίσημες αφηγήσεις για τα γεγονότα.

Ο Λινυεκουλά είχε δηλώσει σε παλαιότερη συνέντευξή του πως «η μόνη μου πατρίδα είναι το σώμα μου», ορμώμενος από τους εξής στίχους: «Πώς μπορώ να βαδίσω προς εμένα, προς τους ανθρώπους μου, με το αίμα μου εν βρασμώ και την ιστορία μου συντρίμμια;» Πράγματι, η ματιά του χορογράφου φέρει έντονα τέτοιου είδους προβληματισμούς, όπως το σώμα ως επικράτεια και η αίσθηση του ανήκειν. «Χορεύουμε για να θυμόμαστε;» Μερικές φορές, ισχυρίζεται ο χορογράφος, ο χορός γίνεται ένας τρόπος να θέσεις ερωτήματα στο ίδιο σου το σώμα, ένας μνημοτεχνικός μηχανισμός για να διαπιστώνουμε τη σχέση μας με τον χρόνο.

Ο βραβευμένος με Γκονκούρ Γάλλος συγγραφέας Ερίκ Βυγιάρ θεωρεί πως η Ιστορία δεν ανήκει μόνο στους ιστορικούς. Στα βιβλία του (ανάμεσά τους, στα «Ημερήσια Διάταξη», «Κονγκό», «14η Ιουλίου», που κυκλοφορούν όλα στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πόλις), η ιστοριογραφία συναντά τη μυθοπλασία, δημιουργώντας ένα νέο είδος. Όπως λέει και ο ίδιος, «το πιο ενδιαφέρον και το πιο δύσκολο [είναι] πώς να γράψει κανείς μια ιστορία που να αφορά το συλλογικό υποκείμενο».

Συντελεστές

Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Faustin Linyekula
Κείμενα: Éric Vuillard, με τους Daddy Moanda Kamono, Faustin Linyekula, Pasco Losanganya
Μουσική: Franck Moka, Faustin Linyekula
Υπεύθυνος Φωτισμών: Koceila Aduabed
Παραγωγή: Studios Kabako – Virginie Dupray
Συμπαραγωγή: Kunstenfestivadesarts (Βρυξέλλες), Théâtre de la Ville / Festival d’Automne (Παρίσι), Le Manège, Scène nationale de Reims (Ρενς), HAU / Hebbel am Ufer (Βερολίνο), Ruhrtriennale (Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία), Vidy-Lausanne Theatre (Λοζάνη), Holland festival (Άμστερνταμ)
Με υποστήριξη από το Centre National de la Danse – Pantin, το Centre Dramatique National de Normandie-Rouen και το KVS (Βρυξέλλες)

Faustin Linyekula

Χορευτής και χορογράφος, ο Faustin Linyekula ίδρυσε το 1997 την πρώτη ομάδα σύγχρονου χορού της Κένυας, την Gàara company, μαζί με τους Opiyo Okach και Afrah Tenambergen.

Με σπουδές λογοτεχνίας και θεάτρου, ο Φωσταίν Λινυεκουλά δημιούργησε το 2001, στην Κινσάσα του Κονγκό, τα Studios Kabako, έναν χώρο αφιερωμένο στις παραστατικές τέχνες, παρέχοντας έτσι στους ντόπιους καλλιτέχνες προγράμματα εκπαίδευσης, έρευνας και δημιουργίας. Το 2007, η έδρα των Kabako μεταφέρθηκε στο Κισανγκάνι ―στο βορειοανατολικό Κονγκό―, ενώ παράλληλα ανοίχτηκε και σε άλλα καλλιτεχνικά πεδία, όπως στον κινηματογράφο, το βίντεο και τη μουσική.

Πιστός στις αναζητήσεις του, ο χορογράφος ερευνά μέσα από τα έργα του τις λειτουργίες της μνήμης και της λήθης, ειδικότερα όταν αυτές αφορούν την τραυματική ιστορία του τόπου του. Η τέχνη του Λινιεκουλά δεν είναι στρατευμένη, αλλά επιφορτισμένη με το καθήκον της μνήμης ή, σε άλλες περιπτώσεις, με ζητήματα που αφορούν το περιβάλλον και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Έργα του έχουν περιοδεύσει ανά τον κόσμο, σε θέατρα και μουσεία. Επίσης, έχει συνεργαστεί και με χορογράφους, όπως ο Raimund Hoghe (“Sans-titre”, 2009), αλλά και με τα Μπαλέτα της Λορένης για την αναβίωση του έργου «Η δημιουργία του κόσμου». Το καλοκαίρι του 2019 συνεργάστηκε με τον William Kentridge στην καλλιτεχνική διεύθυνση του Holland Festival ¬– αμφότεροι ως προσκεκλημένοι καλλιτέχνες.

Στην παράσταση γίνεται χρήση καπνού και στροβοσκοπικών φωτισμών (strobe lights)