Ορχάν Παμούκ – Ιστανμπούλ. Πόλη και αναμνήσεις

«Δεν μπορεί να είναι τόσο χάλια η ζωή» σκέφτομαι καμιά φορά. «Ό,τι και να γίνει, ο άνθρωπος στο τέλος μπορεί να πάει να περπατήσει στον Βόσπορο».

Ο Ορχάν Παμούκ αφηγείται τα παιδικά και νεανικά του χρόνια. Η αφήγηση ξεκινά από τη στιγμή που ο συγγραφέας αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως «εγώ», μιλά για την οικογένειά του, αναζητά την πηγή της ευτυχίας και της δυστυχίας στα στενά της Ιστανμπούλ και στα υπέροχα νερά του Βοσπόρου, στρέφεται στους συγγραφείς και τους ζωγράφους –Τούρκους και μη, της Δύσης και της Ανατολής– που συνέβαλαν στην αυτογνωσία τη δική του και της πόλης του.

Με ταχύτητα αστυνομικού μυθιστορήματος παρακολουθούμε τη διαμόρφωση του ψυχικού κόσμου του Παμούκ και ανακαλύπτουμε, μέσα από τη διεισδυτική ματιά του, τα σοκάκια της Ιστανμπούλ της δεκαετίας του 1950, τις λιθόστρωτες λεωφόρους της, τα κατεστραμμένα από τις πυρκαγιές ξύλινα αρχοντικά, την εξαφάνιση ενός αλλοτινού κόσμου και πολιτισμού και τις δυσκολίες ανάδυσης ενός καινούριου μέσα στα ερείπια του πρώτου.

Ένα πορτρέτο της θρυλικής πόλης –αυτοπροσωπογραφία επίσης του συγγραφέα– και της χιουζούν, της θλίψης, της μελαγχολίας, της tristesse, του πιο δυνατού και μόνιμου αισθήματος «που μεταδίδουν ο ένας στον άλλο οι κάτοικοι της Ιστανμπούλ και η ίδια η Ιστανμπούλ» και ζει στα ερείπια μιας χαμένης αυτοκρατορίας. Η αφήγηση, στην εμπλουτισμένη αυτή έκδοση, με 200 επιπλέον φωτογραφίες, συνομιλεί με φωτογραφικό υλικό από το προσωπικό αρχείο του συγγραφέα και φωτογραφίες μεγάλων φωτογράφων, με πρώτο τον Αρά Γκιουλέρ.

Ορχάν Παμούκ

Ο Ορχάν Παμούκ γεννήθηκε το 1952 στην Κωνσταντινούπολη. Τελείωσε το λύκειο στη Ροβέρτειο Σχολή, σπούδασε τρία χρόνια αρχιτεκτονική στο Πολυτεχνείο και το 1976 αποφοίτησε από το Ινστιτούτο Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης. Άρχισε να γράφει το 1974. Το πρώτο του μυθιστόρημα, Ο Τζεβντέτ μπέη και οι γιοι του, βραβεύτηκε με το Βραβείο Μυθιστορήματος των Εκδόσεων Μιλιέτ και εκδόθηκε το 1982. Την ίδια χρονιά πήρε και το Βραβείο Μυθιστορήματος Ορχάν Κεμάλ.

Το δεύτερο βιβλίο του, Το σπίτι της σιωπής, μεταφράστηκε στα γαλλικά και το 1991 τιμήθηκε με το βραβείο Prix de la Découverte Européenne. Το ιστορικό μυθιστόρημά του Το λευκό κάστρο μεγάλωσε τη φήμη του μέσα κι έξω από την Τουρκία. Ακολούθησαν τα μυθιστορήματα Το μαύρο βιβλίο, ένα από τα πιο συζητημένα και πολυδιαβασμένα βιβλία της σύγχρονης τουρκικής λογοτεχνίας –η γαλλική μετάφραση του οποίου κέρδισε το βραβείο France Culture–, Η καινούρια ζωή, Με λένε Κόκκινο (Εκδόσεις Πατάκη 2019), που απέσπασε το 2002 στη Γαλλία το Prix du Meilleur livre étranger, στην Ιταλία, επίσης το 2002, το βραβείο Grinzane Cavour και το 2003 το βραβείο IMPAC- Dublin.

Το 1999 εκδόθηκαν τα Άλλα χρώματα, μια επιλογή από άρθρα του για τη λογοτεχνία και τον πολιτισμό, δημοσιευμένα σε εφημερίδες και περιοδικά εντός και εκτός Τουρκίας. Ακολούθησαν το Χιόνι, που το 2005 πήρε το βραβείο Le Prix Médicis étranger, και το αυτοβιογραφικό Iστανμπούλ. Πόλη και αναμνήσεις. Ο Ορχάν Παμούκ το 2005 τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης του Γερμανικού Συνδέσμου Εκδοτών και το 2006 με το βραβείο Νόμπελ για το σύνολο του έργου του. Στη συνέχεια εκδόθηκαν τα βιβλία του Το Μουσείο της Αθωότητας, Ο αγαθός και στοχαστικός συγγραφέας, Κάτι παράξενο στον νου μου και Η γυναίκα με τα κόκκινα μαλλιά (Εκδόσεις Πατάκη 2018), που είναι το τελευταίο του μυθιστό- ρημα.

Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε εξήντα τρεις γλώσσες. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, εκφράζοντας τις απόψεις του για τα δικαιώματα του ανθρώπου και την ελευθερία της σκέψης, διατηρεί μια κριτική στάση απέναντι στο τουρκικό κράτος.

Είναι επίτιμο μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Γραμμάτων και της Κινεζικής Ακαδημίας Κοινωνικών Επιστημών. Διδάσκει, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, μία φορά τον χρόνο στο Πανεπιστήμιο Columbia. Πρόσφατα τιμήθηκε με τα τουρκικά βραβεία του Ιδρύματος Αϊντίν Ντογάν και Ερντάλ Οζ. Ζει στην Κωνσταντινούπολη.

«Απολαυστικό, βαθύ, υπέροχα πρωτότυπο… Ο Παμούκ αφηγείται την ιστορία της πόλης με τα μάτια της μνήμης». –The Washington Post Book World