Είναι από τα βιβλία που δεν θέλεις να τελειώσουν γιατί γεμίζουν την ψυχή σου με γνώση και συναισθήματα, σε ταξιδεύουν νοερά στον χρόνο, είναι από εκείνα τα βιβλία που η ιστορία ξαναζωντανεύει σαν κινηματογραφική ταινία και η συγκίνηση περισσεύει διαβάζοντας για την ζωή αυτού του τόσο σημαντικού πνευματικού ανθρώπου των ελληνικών γραμμάτων. Ο Στρατής Δούκας, ο συγγραφέας, ο λόγιος, ο εικαστικός, ο μειλίχιος, ο στοχαστής, ο αγωνιστής, ο γενναίος οδοιπόρος της εποχής του ξαναζεί μέσα από αυτές τις σελίδες χάρη στην υπέροχη γραφή του Κώστα Ακρίβου. Η ιστορία ενός αιχμαλώτου και ο Οδοιπόρος, αυτά τα τόσο εμβληματικά βιβλία της νεοελληνικής λογοτεχνίας γράφτηκαν μετά από γεγονότα που σημάδεψαν τον ίδιο τον συγγραφέα από ιστορίες που άκουσε ή ιστορίες που ο ίδιος έζησε.
Ένας στρατευμένος συγγραφέας στην αντίσταση
Ο Στρατής Δούκας υπήρξε αληθινός πατριώτης και υπερασπιστής των εθνικών χωμάτων, υπήρξε στην πρώτη γραμμή του μετώπου και πολέμησε για τα ιδανικά της πατρίδας του. Γεννήθηκε στην πάλαι ποτέ Μικρά Ασία, εκεί έζησε τα παιδικά του χρόνια ζώντας ειρηνικά με Τούρκους μέχρι που ήρθε η ώρα να πάρει την απόφαση να μετακομίσει στην Αθήνα για σπουδές. Οι αναμνήσεις του είναι γεμάτες νοσταλγία και συγκίνηση για τα όσα χάθηκαν στο διάβα του χρόνου μετά την Μικρασιατική καταστροφή και τα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν, ο χρόνος για εκείνον μοιάζει να σταμάτησε όπως μας αφηγείται ο Κώστας Ακρίβος. Μετείχε στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο ως στρατιώτης στο μέτωπο, συμμετείχε στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο όπου και βασανίστηκε από τους Γερμανούς Ναζί και το ίδιο ακριβώς συνέβη και στην διάρκεια της Χούντας όπου πέρασε τα πάνδεινα από το καθεστώς των Συνταγματαρχών και όμως άντεξε.
“Αφοσιωμένος στους άλλους, πλουτίζεις. Δίνοντας τα όλα, κατέχεις ακόμα και τον Σατανά” είχε πει κάποτε ο μεγάλος φιλόσοφος Λάο Τσε και ο Στρατής Δούκας οικειοποιείται αυτή την άποψη και αυτήν εφάρμοσε σε όλη του την ζωή χωρίς εκπτώσεις. Δόθηκε ολοκληρωτικά στην τέχνη του, στην πατρίδα του, με ότι καταπιάστηκε δόθηκε ψυχή τε και σώματι, αγάπησε την γυναίκα του, τους φίλους του, τους συγγραφείς συνοδοιπόρους του, τον επιστήθιο φίλο του Φώτη Κόντογλου. Εκεί ήταν όμως και στις δύσκολες στιγμές και δεν υπαναχώρησε στις κακουχίες και στα βασανιστήρια που υπέστη, αγωνίστηκε με θάρρος και αυταπάρνηση χωρίς να απαρνηθεί τις αρχές και τα ιδανικά του. “ΑΓΑΠΗΣΑ ΜΕ ΠΑΘΟΣ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΟΥ. Και ο τόπος μου είναι η Ελλάδα. Γι’ αυτό φίλοι μου ήταν πάντα εκείνοι που νόμισα ότι έκαναν καλό στον τόπο. Ο Κόντογλου, ο Παπαλουκάς, ο Βέλμος, ο Μυριβήλης, ο Πρωτοπάτσης, ο Μόλλας, Ο Δρίβας, ο Μηνάς Πεσματζόγλου, ο Πεντζίκης, ο Χαλεπάς…”.
Ένας συγγραφέας στην υπηρεσία της τέχνης και ταξιδιώτης του ονείρου
Εκτός από αγωνιστής και άγρυπνος συλλέκτης ιστοριών υπήρξε άρρηκτα δεμένος με την περίπτωση του Γιαννούλη Χαλεπά με τον οποίο ασχολήθηκε επισταμένως χαρίζοντας μας μία βιογραφία του. Αυτό του το πόνημα αποκαλύπτει πως ο Στρατής Δούκας είναι μία πολυεπίπεδη προσωπικότητα με ανησυχίες καλλιτεχνικές μιας και ο ίδιος ζωγράφιζε εκτός από το να γράφει. Ο κόσμος του ήταν οι τέχνες, ήταν βαθιά προσηλωμένος στην βαθιά έννοια της τέχνης που υπηρετεί τον άνθρωπο και τον απογειώνει από την μικροπρεπή πολλές πραγματικότητα. “Εμένα ο Μυριβήλης με ονοματίζει σαν τον διανοούμενο από το Αϊβαλί, με τα λοξά και συμπαθητικά μάτια και μούτρο μακρουλό αλά Γκρέκο” θα μας πει ο Ακρίβος που καταθέτει με τα δικά του λόγια, τα τόσο γλαφυρά και μεστά σε συναισθήματα, όσα έλαβαν χώρα στη ζωή αυτού του γλυκού ανθρώπου που δυστυχώς δεν είχε το τέλος που θα ήθελε.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο πόλεμος για τον Στρατή Δούκα, ειδικά ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος όταν ήταν ακόμα νέος υπήρξε για εκείνον ένα ισχυρό χτύπημα που τον πλήγωσε βαθιά καθώς είχε βιώσει ως τότε την ειρηνική συνύπαρξη μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων και μάλιστα επισημαίνει ο Ακρίβος πως είχε πάντα τον φόβο πως οι δύο λαοί θα συνεχίσουν να έχουν αυτήν την εμπόλεμη κατάσταση και ίσως να μην μπορέσουν να επανέλθουν στην πρότερα συγκυρία. “Τους πρώτους χρόνους της ζωής μου τους θυμάμαι πάντα με βαριά νοσταλγία. Και κάθε φορά νιώθω τα δάκρυα να ανεβαίνουν στα μάτια μου. Ήταν ωραίες οι μέρες εκείνες. Ακόμα πιο όμορφες ήταν οι νύχτες. Έλληνες και Τούρκοι, όλοι αντάμα. Μέχρι που ήρθε ο πόλεμος…”.
Υπήρξε όμως και ένας επίμονος ταξιδιώτης, από εκεί προέκυψε και το βιβλίο του “Ο οδοιπόρος”. Ταξίδεψε πολύ, ήδη από το Αϊβαλί στην Μυτιλήνη και ύστερα στην Αθήνα για να σπουδάσει, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου αν και μεγάλος σε ηλικία κατατάχθηκε εθελοντικά και δεν σταμάτησε να ταξιδεύει για τις ανάγκες του μετώπου. Αγάπησε την αλήθεια και τους αληθινούς ανθρώπους, αγάπησε την φύση και το ελληνικό τοπίο και μάλιστα εκτιμούσε πολύ τον Διονύσιο Σολωμό αναφέροντας πολλές φορές την φράση του “Μάθε να θεωρείς εθνικό ότι είναι αληθές”. Ο Ακρίβος αναφέρει χαρακτηριστικά: “Ταξίδεψα πολύ στην ύπαιθρο της Ελλάδας. Δεν ζύγωνα τα φτιασιδωμένα πράγματα. Ούτε τους ανθρώπους που έμοιαζαν ψεύτικοι. Θέλησα να μάθω από κοντά πώς κελαηδούν τα πουλιά και γιατί. Περπάτησα σε κάμπους και μέρη ακόμη τότε απάτητα. Έφτασα μέχρι ψηλά, στη λίμνη της Πρέσπας. Έστησα το αυτί μου σε ιστορίες ξωμάχων. Και πόσα δεν έχουν να σου πουν με την απλή σοφία τους!”. Άνθρωποι σαν τον Στρατή Δούκα, σαν τον Κόντογλου, σαν τον Σολωμό μας λείπουν σήμερα, μας λείπει το πνεύμα τους, ο λόγος τους και η απλότητά τους που τόσο έχει σημασία.
Αξίζουν συγχαρητήρια στον Κώστα Ακρίβο για το πολύτιμο αυτό βιβλίο που γεμίζει τις ψυχές μας με γαλήνη σαν αυτή του Ηλία Βενέζη ο οποίος είχε πει για τον Στρατή Δούκα: “Ο Δούκας, χωρίς να είναι αιχμάλωτος, έγραψε ένα βιβλίο για την αιχμαλωσία πολύ ανώτερο απ’ το δικό μου, που υπήρξα αιχμάλωτος”. Είθε να ακολουθήσουν και άλλα τέτοια διαμάντια!
Αποσπάσματα του βιβλίου
“Ο σημερινός Θεός ο δικός μας θα ‘χει αγανακτήσει πολλές φορές με μας. Και με το δίκιο του. Χειρότερα θα αγανάκτησε όταν έγινε ο Μεγάλος Πόλεμος. Τότε οι άνθρωποι βασανίστηκαν πολύ. Πόνεσαν και μάτωσαν, κι απ’ τη μεγάλη την πείνα χάθηκε κόσμος και κοσμάκης”.
“Η αλήθεια είναι πως σ’ αυτό τον τόπο δεν αγαπάμε την αλήθεια. Γι’ αυτό όσοι υπερασπίζονται την αλήθεια, καταντούν μάρτυρες”.
Διαβάστε επίσης:
Κώστας Ακρίβος – Ιστορία ενός οδοιπόρου: Στρατής Δούκας
