Χρήστος Καρράς: Το Arachnesound εστιάζει στη σύγχρονη και μαχητική καταγραφή της ελληνικής γλώσσας ως γένος θηλυκό

Ο Χρήστος Καρράς είναι ο επιμελητής μουσικού προγράμματος και Εκτελεστικός Διευθυντής της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. Μας δόθηκε η ευκαιρία να μιλήσουμε μαζί του με αφορμή το νέο πρότζεκτ της πρωτοποριακής AGF, σε ανάθεση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, που φέρει τον μυθικό τίτλο Arachnesound.

Πρόκειται για μια ακουστική συλλογή σε συνεργασία με Ελληνίδες sound artists, ερμηνεύτριες, ερευνήτριες και ποιήτριες, αλλά και μια ταινία animation από τον Ανδρέα Καραουλάνη που την συνοδεύει. Όπως μας εξηγεί και ο κύριος Καρράς όσον αφορά τον τίτλο του πολυμεσικού πρότζεκτ: Προτείνει δηλαδή να δούμε αυτή την αναδρομή στη γυναικεία γραφή και φωνή από την αρχαιότητα μέχρι το σήμερα ως έναν ιστό, και την αράχνη ως μεταφορά για όλες τις γυναίκες που το έχουν υφάνει.

Ένας συλλογικός ιστός από μνήμες φτάνει ως τις μέρες μας και μας καλεί να εξερευνήσουμε τις δημιουργούς της ιστορίας μας. Ανυπομονούμε, λοιπόν, να ακούσουμε και να δούμε το Arachnesound, αρχής γενομένης στις 17 Φεβρουαρίου, αλλά και να διασχίσουμε ξανά τις πόρτες της Στέγης, η οποία παραμένει διαδικτυακά ανοιχτή και ενεργή, προσκαλώντας μας πάντα σε νέους και επίκαιρους διαλόγους.

– Θα θέλατε, αρχικά, να μας πείτε λίγα λόγια ως προς το γιατί επιλέξατε το πρότζεκτ Arachnesound; Ποιος είναι ο στόχος της δρασης αυτής;

Το πρόγραμμα της Στέγης προσεγγίζει την ηχητική τέχνη από πολλές διαφορετικές σκοπιές, νομίζω πως αυτή είναι και η ιδιαιτερότητά του. Έχουμε, για παράδειγμα, αναπτύξει διάφορα soundwalks, παρουσιάσαμε πέρυσι το προτζεκτ Radiophonics που προσέγγιζε με σύγχρονα μέσα το ραδιοφωνικό έργο, έχουμε διοργανώσει φεστιβάλ για τον Αφροφουτουρισμό, έχουμε αναπτύξει δράσεις σε ιδιαίτερους χώρους, όπως στην περίπτωση του Tuned City στην Αρχαία Μεσσήνη. Εκεί άλλωστε γνωρίσαμε την AGF και ξεκίνησε η συζήτηση για το Arachnesound. Όλα αυτά, και άλλα ακόμη, έχουν ένα κοινό στοιχείο: αποτελούν απόπειρες να σκεφτούμε και να κατανοήσουμε (την πόλη, τη δραματουργία, την εξουσία, την ιστορία, τη γλώσσα) μέσω του ήχου. Το Arachnesound είναι ένα σημαντικό νέο κεφάλαιο σε αυτή τη προσπάθεια, και εστιάζει στη σύγχρονη και μαχητική θα έλεγα καταγραφή της ελληνικής γλώσσας ως γένος θηλυκό.

– Γιατί Arachnesound; Ποιοι είναι οι συμβολισμοί που εμπεριέχει ο ενδιαφέρων αυτός τίτλος του πρότζεκτ;

Ο τίτλος παραπέμπει στη μυθική υφάντρια Αράχνη. Δεν θα μπορούσα να απαντήσω καλύτερα για τον συμβολισμό απ’ ότι κάνει η Άντζελα Δημητρακάκη στο εξαιρετικό κείμενο που είναι αναπόσπαστο μέρος του project, οπότε παραθέτω: «Η AGF τιτλοφόρησε το νέο της έργο Arachnesound προκειμένου να στρέψει τη προσοχή στη δικτυωμένη (networked) εργασία – ένας ιστός επαγωγών και πιθανοτήτων – που το υποβαστάζει.» Προτείνει δηλαδή να δούμε αυτή την αναδρομή στη γυναικεία γραφή και φωνή από την αρχαιότητα μέχρι το σήμερα ως έναν ιστό, και την αράχνη ως μεταφορά για όλες τις γυναίκες που το έχουν υφάνει.

– Επινοημένοι χαρακτήρες, αλλά και ιστορικές γυναικείες προσωπικότητες της ποίησης και της λογοτεχνίας δημιουργούν έναν ιστό από μνήμες. Πώς καταλήξατε στις συγκεκριμένες επιλογές;

Οι επιλογές ήταν της AGF. Από την πλευρά μας τη βοηθήσαμε απλά να έρθει σε επαφή με ανθρώπους που μπορούσαν να τη βοηθήσουν να φτιάξει το δικό της νήμα. Πολύ σημαντικό είναι, νομίζω, πως για πολλούς από εμάς (όπως και για εμένα) τα περισσότερα ονόματα είναι άγνωστα, το οποίο υποδηλώνει τη πατριαρχική γραφή της ιστορίας της ελληνικής λογοτεχνίας.

– Φαίνεται να υπάρχει μια χρονολογική σειρά στην συλλογή των κομματιών. Θεωρείτε πως μπορεί κανείς να εντοπίσει μια αντίστοιχη χρονολογική συνέχεια στην συμβολή που είχαν οι γυναίκες στον λόγο μέσα στην ελληνική ιστορία;

Περίπου οι μισές ποιήτριες που εμφανίζονται στη συλλογή είναι μοντέρνες ή σύγχρονες. Πέρα από το προφανές (ότι οι γυναίκες κατέκτησαν σταδιακά μια θεωρητικά αυτονόητη παρουσία στα ελληνικά γράμματα) το στοιχεία αυτό μας δείχνει πόσες λίγες φωνές κατόρθωσαν να διαπεράσουν το «απόλυτο σκοτάδι» (όπως ακούμε στο κομμάτι αφιερωμένο στην Άννα Κομνηνού) και να φτάσουν σε εμάς από την αρχαιότητα, και ακόμη λιγότερες από τον Μεσαίωνα μέχρι τον 19ο αιώνα. Βεβαίως, λοιπόν, υπάρχει συνέχεια στην παρουσία, αλλά ακόμη πιο έντονη είναι η συνέχεια της περιθωριοποίησης των γυναικείων φωνών.

– Πώς προέκυψε η ταινία animation του Ανδρέα Καραουλάνη (bestbefore) και πώς συνδέεται με την ακουστική συλλογή της AGF;

Μετά την ολοκλήρωση των συνθέσεων και πάντα σε στενή συνεργασία με την AGF, αναθέσαμε στον Ανδρέα Καραουλάνη με τον οποίο έχουμε συνεργαστεί και στο παρελθόν να δημιουργήσει το visual κομμάτι του Arachnesound. Πρόκειται για ένα ξεχωριστό έργο animation εμπνευσμένο τόσο από τη μουσική όσο και από την έρευνα, την ιστορία και τον λόγο της κάθε ποιήτριας.

– Η Antye Greie-Ripatti (AGF) δημιούργησε ένα φεμινιστικό μουσικό πρότζεκτ. Σας ήταν εύκολο να αναλάβετε ως επιμελητής και ως άντρας μια τέτοια φεμινιστική προσέγγιση;

Οι φεμινιστικές θεωρίες μας μαθαίνουν να αποδομούμε την πατριαρχική εξουσία που καταλήγει να γίνει «δεύτερη φύση» στη φιλοσοφία, στην ιστορία, στη φαντασία, στη γλώσσα, στο νόμο, στις σχέσεις. Αυτές οι θεωρίες είναι ουσιαστικής σημασίας για όλους μας, ανεξαρτήτως φύλου. Προφανώς, ταυτόχρονα, ένα φεμινιστικό project έχει άλλη σχέση με τα βιώματα μου απ’ ότι για μια γυναίκα.

– Η Στέγη αναντίρρητα κατάφερε να προσαρμοστεί ταχύτατα σε μια online, ολοκληρωμένη παρουσία. Παρόλα αυτά, η δυνατότητα να επισκεφθούμε την Στέγη και να βιώσουμε από κοντά τις παραγωγές της είναι κάτι που μας λείπει. Πώς νιώθουν οι άνθρωποι της Στέγης για αυτή την αλλαγή;

Η εμπειρία αυτή έφερε ταυτόχρονα απώλεια και νέες κατακτήσεις. Προσπαθήσαμε να μη σταματήσουμε τη παραγωγή νέων έργων και άρα να στηρίξουμε όσο γίνεται τη καλλιτεχνική δραστηριότητα. Μη μπορώντας να παρουσιάσουμε τα έργα αυτά στις σκηνές μας αναπτύξαμε έντονα τη ψηφιακή μας ‘σκηνή’. Μάθαμε πάρα πολλά στη διαδικασία αυτή, πράγματα που θα μας μείνουν ακόμη και όταν – με το καλό – περάσει η έντονη φάση της πανδημίας. Ωστόσο, κανείς μας δε κρύβει ότι έχουμε πλέον σύνδρομο στέρησης! Τίποτα δεν αντικαθιστά την αίσθηση του να μοιράζεσαι μια ζωντανή καλλιτεχνική εμπειρία με άλλους ανθρώπους και την κοινωνική συνεύρεση γύρω από τη τέχνη.

– Υπάρχουν κάποια μελλοντικά σχέδια που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας για όταν μπορέσει να υποδεχθεί ξανά το κοινό στο φυσικό της χώρο η Στέγη;

Όπως φαντάζεστε, υπάρχουν πολλές παραγωγές που έμειναν μετέωρες, έτοιμες να βρουν το κοινό τους, τις οποίες θα παρουσιάσουμε. Ταυτόχρονα επεξεργαζόμαστε νέες ιδέες. Παράλληλα με την επιστροφή στις φυσικές σκηνές, δεν πρόκειται να μειωθεί η παρουσία μας στο διαδίκτυο ωστόσο.

Διαβάστε επίσης:

Arachnesound: Ένα φεμινιστικό μουσικό πρότζεκτ έρχεται στο Onassis Channel στο YouTube