Στην εκδήλωση με τίτλο «Ελληνικός Διαφωτισμός και Φιλική Εταιρεία, μέσα από τα αρχεία του Μουσείου Φαλτάϊτς», που πραγματοποιήθηκε με αφορμή τον εορτασμό των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση, η διευθύντρια του Μουσείου και ιστορικός κα. Αναστασία Φαλτάϊτς, παρουσίασε για πρώτη φορά στο κοινό έγγραφα που μέχρι σήμερα δεν είχαν ποτέ εκτεθεί δημοσίως.
Όπως εξήγησε η ομιλήτρια, τα έγγραφα αυτά βρέθηκαν στο αρχείο της οικογένειας Φαλτάϊτς από τους εξ αγχιστείας προγόνους αδελφούς Ιωάννη και Γεώργιο Ζάνο (ή Τζάνο), οι οποίοι βρίσκονταν στον στενό κύκλο του εθνικού ευεργέτη Ιωάννη Βαρβάκη και εικάζεται πως ήταν μέλη της Φιλικής Εταιρείας.
Μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν:
-μια άγνωστη, χειρόγραφη προκήρυξη της Φιλικής Εταιρείας, η οποία δείχνει πως ήδη επικρατούσε εμφυλιοπολεμικό κλίμα στη χώρα μας ακόμα και πριν την εκδήλωση της Επανάστασης
-μια επιστολή του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριο Ε’ προς τον Ιωάννη Βαρβάκη, με την οποία τον ευχαριστεί για σημαντικό χρηματικό ποσό που δώρισε ο δεύτερος για «τη σύσταση κοινού κιβωτίου ιερού υπέρ των ενδεών» και περιλαμβάνει αναφορές που θα μπορούσαν ενδεχομένως να σχετίζονται με τη Φιλική Εταιρεία.
-ευχαριστήριες επιστολές από την Δημόσια Σχολή της Χίου (μια από τις σπουδαιότερες σχολές του ελλαδικού χώρου στην οποία έφτασαν να φοιτούν μέχρι και Αμερικάνοι (!) μαθητές) και τη Δημογεροντία της Χίου προς τον Ιωάννη Βαρβάκη, ο οποίος ήταν ουσιαστικά αποκλειστικός χορηγός της σχολής, με τις οποίες τον ενημερώνουν για τη δράση της σχολής και για τα βιβλία που εκδόθηκαν.
-επιστολή του Κωνσταντίου Βαρδαλάχου, Διδάσκαλου του Γένους και φίλου του Ιωάννη Καποδίστρια, προς τον Ιωάννη Ζάνο, με την οποία του ζητά να μεσολαβήσει στον Ιωάννη Βαρβάκη για την έκδοση βιβλίων που είχε επιμεληθεί ο ίδιος και για να δοθεί υποτροφία προς τον μετέπειτα μέλους της Γερουσίας της Δυτικής Ελλάδας και υπουργού Δικαιοσύνης Γεώργιο Πραΐδη για να σπουδάσει στην Πίζα.
-επιστολή του Νεόφυτου Βάμβα, σημαίνοντος Φιλικού, ο οποίος διηύθυνε τη Σχολή της Χίου, με την οποία ζητά από τον Ιωάννη Βαρβάκη να βοηθήσει οικονομικά έναν σπουδαστή που είχε υπό την προστασία του
-επιστολή προς τον Ιωάννη Ζάνο με την οποία του δίνονται πληροφορίες για πολύ γνωστούς Φιλικούς (όπως ο Αθ. Μόσχος, ο Κ. Βαρδαλάχος, ο Γ. Γεννάδιος, ο Μουστοξύδης κ.α.) και για τη δράση της Φιλικής Εταιρείας στην Οδησσό και το Βουκουρέστι. Οι πληροφορίες της επιστολής αυτής δείχνουν τον διχασμό εντός της Φιλικής Εταιρείας μεταξύ των διαφωτιστών και των συντηρητικών.
-έγγραφα που αναφέρονται στην οικονομική συνεισφορά του Ιωάννη Βαρβάκη στην Ελληνική Επανάσταση, όπως επιστολή του προς τον Ιγνάτιο Ουγγροβλαχίας με την οποία του αποστέλλει χρήματα για να αγοράσει εφόδια για την επαναστατημένη Ελλάδα.
-επιστολή του Γεώργιου Ζάνου προς τον Ιωάννη Καποδίστρια, με την οποία τον προσκαλεί να επισκεφθεί το νησί της Σκύρου για να αναρρώσει
Τα έγγραφα της περιόδου εκείνης που βρίσκονται στα αρχεία του Μουσείου, πρόκειται σύντομα να εκδοθούν σε ξεχωριστό τόμο, με την ελπίδα πως το υλικό αυτό θα συμβάλλει στην ακαδημαϊκή και ιστορική έρευνα για τα πρόσωπα και τα γεγονότα που άλλαξαν την ιστορία της Ελλάδας.
