Κατερίνα Ανδρέου: Το ντουέτο Zeppelin Bend και η αμφίσημη έννοια της ελεύθερης βούλησης

Η Κατερίνα Ανδρέου στην εν εξελίξει έρευνά της για την ελεύθερη βούληση επί σκηνής και την υποκειμενική της φύση, προσεγγίζει διαφορετικές κινητικές πρακτικές και νέες δεξιότητες σαν να πρόκειται για νέες τεχνολογίες. Διαρκώς μαθαίνει με στόχο να «ξεμάθει». Μέσα από την αυστηρότητα και την πειθαρχία αναδύεται η επιθυμία της να έρθει αντιμέτωπη με έννοιες, όπως ο έλεγχος και οι δομές εξουσίας. Μέσα από την ταξινόμηση αυτής της γνώσης κατασκευάζει τη δική της προσωπική κουλτούρα: ποια πρακτική είναι καλύτερη για ποια παράσταση, ποια προσπάθεια για ποιο στόχο; Στο ντουέτο Zeppelin Bend, η Κατερίνα Ανδρέου και η Ναταλί Μάνδηλα συναρμολογούν χορό, κίνηση και ήχους με σκληρή πειθαρχία και αχαλίνωτη φαντασία

Το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας διοργανώνεται φέτος για 27η χρονιά και όπως μας εξηγεί και η καλλιτέχνις αποτελεί έναν σημαντικό θεσμό που συμβάλει στην αποκεντρωμένη πολιτισμική δραστηριότητα, φέρνοντας σε επαφή δημιουργούς και χορευτές από όλο τον κόσμο και δημιουργώντας μία πλουραλιστική κοινότητα.

-Θα θέλατε να μας μιλήσετε, αρχικά, για τον τίτλο της παράστασης Zeppelin Bend, που θα έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε στο πλαίσιο του 27ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας; Γιατί επιλέξατε την συγκεκριμένη αναφορά;

Ο τίτλος είναι το όνομα ενός είδος κόμπου που συνδέει δύο σκοινιά. Είναι συμμετρικός (σαν ένα 69), συνδυαστικός και πολύ ισχυρός. Υπάρχει μία θεωρία ότι χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν για να να κρατάει στο έδαφος πολεμικά αερόπλοια, τα γνωστά ζέπελιν. Αυτή η εικόνα με συγκίνησε γιατί ενέχει μία ένταση, σχεδόν συγκρουσιακή: από τη μία το αερόπλοιο που φτιαχτηκε για να κυκλοφορεί στον αέρα και από την άλλη ο κόμπος που φτιάχτηκε για να το εμποδίζει για να το κρατήσει πιο κοντά στο έδαφος. Επίσης με παρέπεμπε σε μία περφόρμανς -πείραμα της Linda Montano + Tehching Hsieh The Rope Piece, όπου οι δύο καλλιτέχνες πέρασαν 1 χρόνο δεμένοι μεταξύ τους με ένα σκοινί 1 μέτρου. Παρόλο που προτιμώ να αποφεύγω τους συμβολισμούς, ο τίτλος αυτός ενείχε εξαρχής για μένα στοιχεία που ήταν πολύ κοντά στα σκαριά του κομματιού, όπως η φύση του ντουέτου και η σχέση με τον άλλον σε συνθήκη σχεδόν συμβίωσης σε μία δημιουργική διαδικασία, η επιθυμία να συνδυαστούν φαινομενικά αντίθετες συνθήκες, πρακτικές και αναφορές, η αμφίσημη έννοια της ελευθερης βούλησης και η δυσκολία – τουλαχιστον η δική μου- να γίνει οδηγός μιας δράσης ή αντίδρασης.

-Διαβάζουμε πως πρόκειται για μία εν εξελίξει έρευνα σας πάνω στην υποκειμενική φύση της ελεύθερης βούλησης επί σκηνής. Θα θέλατε να μας αναλύσετε περαιτέρω τι σημαίνει αυτό για μία χορεύτρια?

Η έννοια της ελεύθερης βούλησης είναι κάπως αφηρημένη και πολύ γενική αν την αντιμετωπίσω σαν “θέμα”. Γίνεται πιο συγκεκριμένη και πιο ενδιαφέρουσα όταν τη φέρνω στα μέτρα μου, όταν δηλαδή την εντοπίζω στη στιγμή της γραφής (των χορογραφικών επιλογών αλλά και όποιας συνθήκης δουλειάς, όπως αυτής της σχέσης μου με τους συνεργάτες κλπ) και τη στιγμή της παράστασης (που γίνεται αποτύπωση όποιου επιχειρήματος έχω και βιώνεται η σχέση με τους άλλους, το κοινό).

Η πρακτική μου κατά την προετοιμασία ενός έργου είναι συχνά πολύ ασκητική, μιλάω συχνά για εργασία (labour), πειθαρχία και σχεδόν εμμονική επανάλειψη, όταν αναλύω το πώς δουλεύω. Παρ’όλ’αυτά , προσπαθώ να αναπτύξω μία γραφή επι σκηνής που να μπορεί να παράγει το αντίθετο, τουλάχιστον για μένα. Να ανοίγει τα όρια και να δίνει την αίσθηση ότι οτιδήποτε μπορεί να συμβεί, ότι πολλές επιλογές είναι συμβατές με το πλαίσιο. Η ερώτησή μου λοιπόν είναι πώς θα φτιάξω ένα κατασκεύασμα που να μου επιτρέπει να το βιώνω όχι ως κανόνα αλλά ως ένα πεδίο ελευθερίας επιλογών.

Με αυτόν τον τρόπο δουλεύω με την έννοια της ελεύθερης βούλησης. Αν μιλήσω για τη “σημασία”, σεβόμενη την υποκειμενικότητά της, δυσκολεύομαι να κλειστώ στα όρια μια χορευτικής συνθήκης και να μιλήσω μόνο ως χορεύτρια. Η ταυτότητά μου, η οποία δεν αλλάζει εκτός ή εντός του θεάτρου είναι πιο σύνθετη και συνδέεται με όλο το κοινωνικοπολιτικό και γεωγραφικό πλαίσιο στο οποίο έζησα και εργάστηκα, ζω και εργάζομαι.

-Τι θα πρέπει να αναμένει το κοινό που θα παρακολουθήσει δια ζώσης την παράσταση;

Μία παράσταση τόσο κινητική όσο και ηχητική. Ο ήχος είναι ένα στοιχείο που κυριαρχεί στη γραφή μου και λειτουργεί σχεδόν ως έξτρα σώμα, έχει παραστασιακή δύναμη και επιβάλλει τη δική του λογική. Η Ναταλί Μάνδηλα και εγώ επί σκηνής αλλά και ο Cristian Sotomayor στην ηχοληψία, όλοι μας βιώνουμε την εμπειρία επί σκηνής σαν ένα ψυχεδελικό τριπ, περνώντας από καταστάσεις σωματικές και ηχητικές που ενέχουν συχνά μία αντίθεση.

-Γίνεται κανείς να βρει την ελευθερία μέσα από σκληρή πειθαρχία; Πρόκειται για δύο έννοιες που συνδέονται, κατά τη γνώμη σας;

Όχι απαραίτητα. Συνδέονται κάπως στη δική μου περίπτωση και δεν αποτελεί πεποίθηση αλλά ένα είδος λειτουργίας και μάλιστα προσωπικής. Είναι αποτέλεσμα μίας συγκεκριμένης εκπαίδευσης που είχα και γενικά ενός συγκεκριμένου πλαισίου μέσα στο οποίο μεγάλωσα. Δεν πιστεύω σε καμία περίπτωση ότι η ελευθερία – ό,τι σημαίνει αυτό – έρχεται μόνο μέσα από σκληρή πειθαρχία. Αν κάτι ερευνώ και συζητάω μέσα από τη δουλειά μου είναι ακριβώς αυτό το παράδοξο πάντρεμα των δύο εννοιών σε μία σχέση αιτίου αιτιατού που μπορεί να είναι κάποιες φορές και επικίνδυνη αν γενικευτεί. Για αυτό μιλάω πάντα για την υποκειμενικότητα αυτών των εννοιών και την παρατήρησή τους ως δυναμικών και εργαλείων στη διαδικασία, και όχι ως νοημάτων ή μηνυμάτων.

-Πώς υπήρξε για εσάς η μακρά περίοδος απομόνωσης λόγω της πανδημίας; Η αναγκαστική αποστασιοποίηση μεταφέρεται με κάποιο τρόπο στο έργο σας;

Δυσκολεύομαι να πω πώς μεταφέρεται στο έργο αυτό που ζήσαμε και με ένα τρόπο συνεχίζουμε να ζούμε. Πιστεύω ότι οποιοδήποτε βίωμα, ειδικά συλλογικό και διαρκείας, αφήνει ουλές σε οποιαδήποτε διαδικασία συντρέχει την ίδια περίοδο. Κι εφόσον είναι κάτι που ζήσαμε όλοι, νομίζω η μεταφορά για την οποία μιλάμε είναι αμοιβαία: γίνεται τόσο από μέρους μου στο έργο ως διαδικασία όσο και από το θεατή στο έργο ως εμπειρία.

-Ποια θεωρείτε πως είναι η σημασία θεσμών, όπως το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, για την χορευτική κοινότητα στην Ελλάδα;

Είναι απαραίτητοι όχι μόνο για τη χορευτική κοινότητα στην Ελλάδα, αλλά για την κοινότητα γενικά. Κι είναι σημαντική η αποκεντρωμένη πολιτισμική δραστηριότητα που συμβάλλει στη μετακίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το Φεστιβάλ Καλαμάτας φέρνει σε επαφή διαφορετικούς “τόπους” και επιχειρεί να δημιουργήσει ένα σύνθετο κοινό. Και πιστεύω ότι είναι πάντα πολύτιμη η προσπάθεια για μια κοινότητα όπου οι προσλαμβάνουσες του καθένα είναι διαφορετικές αλλά υπάρχει πραγματικά δυνατότητα συναίνεσης στην κοινή εμπειρία του φεστιβάλ.

-Πώς νιώθετε που θα βρεθείτε Σε Κίνηση μαζί με δεκάδες ακόμα διεθνείς παραγωγές στο Black Box, δηλαδή την Εναλλακτική Σκηνή του Μεγάρου Χορού Καλαμάτας;

Ανυπομονούμε. Το Ζeppelin Bend είναι ένα έργο που ταλαιπωρήθηκε αρκετά μετά από πολλές ματαιώσεις, οπότε κάθε φορά που έχουμε αυτήν την ευκαιρία να το παρουσιάσουμε είναι πολύτιμη. Πόσο μάλλον στην Ελλάδα, στην Καλαμάτα, στα πλαίσια ενός φεστιβάλ όπου συνυπάρχουμε με άλλες ομάδες και καλλιτέχνες – μία συνεύρεση που ήταν επίσης δύσκολη το χρόνο που πέρασε.

Διαβάστε επίσης:

Η Στέγη στο 27ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας
Σε Κίνηση: Το 27ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας παρουσιάζει 31 παραγωγές!