“Ο χρόνος είναι εξαρτημένος από την κίνηση του υποκειμένου μέσα και γύρω από τον χώρο”
Peter Eisenman
Τα κυριότερα χαρακτηριστικά για την καλλιέργεια της εικαστικής μου συνείδησης, αποτέλεσαν εξ’ αρχής η πολιτική δυνατότητα της έκφρασης και η κοινωνική εμπλοκή του καλλιτέχνη.
Παράλληλα αναπτύχθηκε μία εξωστρεφής δραστηριότητα, για την παραγωγή και δημιουργία σύγχρονου εγχώριου πολιτισμού, σε ατομικό αλλά και σε ομαδικό επίπεδο (μέσω της εικαστικής ομάδας Dipola Art Platform). Η επανάγνωση και επανερμηνεία της σύγχρονης τέχνης, ξεκινά με αφετηρία τις τοπικές αναφορές της ιστορίας και τον επαναπροσδιορισμό των μύθων, καταλήγοντας σε έναν διεθνή, παγκόσμιο διάλογο.
Στόχος, η ευαισθητοποίηση περί των σύγχρονων προβληματισμών που επιτάσσει η τέχνη, δια μέσου της ιστορίας.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η σύνδεση της Αθήνας ως κέντρου με τη περιφέρεια, αποτέλεσε τον κενό χώρο που άφησαν στη νέα γενιά οι παλαιότεροι εκπρόσωποι της τέχνης. Βασικός σκοπός είναι η επικοινωνία της περιφέρειας, με τη σύγχρονη ελληνική και διεθνή εικαστική δημιουργία, καθώς και τη διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών, για τη κοινωνική – πολιτιστική – πολιτισμική αναβάθμιση.
Επιδίωξή μας είναι να ξεπεραστεί μία εσωστρεφής αντίληψη της εγχώριας εικαστικής σκηνής και με προσανατολισμό δια-πολιτιστικό και δια-πολιτισμικό, να δοθεί η ευκαιρία στις τοπικές κοινωνίες να ξεφύγουν από την καλλιτεχνική απομόνωση και να συμμετάσχουν ενεργά στη παραγωγή και δημιουργία έργων τέχνης σύγχρονης και διεθνούς εικαστικής αντίληψης.
Ο χρόνος στρεβλώνει
Το “Time Warps” ξεπερνά τα στενά όρια ενός ατομικού project. Είναι μία δια-τομεακή και δια-καλλιτεχνική πρόταση, γεφυρώνοντας αντιθετικά πεδία της τέχνης όπως: πραγματικό-εικονικό, ψηφιακό-ανθρωπολογικό.
Με αφορμή τη δημιουργία της εγκατάστασης του λαβυρίνθου στον περιβάλλοντα χώρο του μιτάτου, ερευνάται το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινούνται και δραστηριοποιούνται κοινωνικές ομάδες που ζουν στη περιοχή του Ψηλορείτη και αποτελούν οικονομικό πυλώνα της (εδώ και αιώνες) – συσχετισμός με την έρευνα του Φουκώ για τις ενεργά πραγματωμένες ουτοπίες.
Σύμφωνα με τον Φουκώ οι τόποι αυτοί είναι ιεροί αλλά και τόποι κοσμικοί, τόποι προστατευμένοι και αντιθέτως, τόποι ανοιχτοί και απροστάτευτοι. Υπήρχαν οι τόποι όπου τα πράγματα έχουν τοποθετηθεί λόγω βίαιης μετατόπισης και ακολούθως οι τόποι όπου αντιθέτως τα πράγματα έβρισκαν τη φυσική τους χωροθεσία και ανάπαυση. Όλη αυτή η ιεραρχία, η αντίθεση, η διαπλοκή τόπων αποτελούσε, ό,τι θα μπορούσε να ονομαστεί σε πολύ αδρές γραμμές, ένας χώρος εντόπισης.
Υπάρχουν επίσης, κατά πάσα πιθανότητα σε κάθε κουλτούρα, κάθε πολιτισμό, πραγματικοί χώροι, ενεργοί χώροι, χώροι εγγεγραμμένοι στην ίδια τη θέσμιση της κοινωνίας, οι οποίοι συνιστούν ένα είδος αντι-χωροθεσίας, όπου όλες οι άλλες πραγματικές χωροθεσίες που μπορούν να βρεθούν στο εσωτερικό του πολιτισμού, αντιπροσωπεύονται, αμφισβητούνται και αντιστρέφονται. Τόποι που βρίσκονται έξω από όλους τους άλλους τόπους, μολονότι είναι πραγματικά εντοπίσιμοι.
Εν αντιθέσει προς τις ουτοπίες, ονομάζουμε τους τόπους αυτούς ετεροτοπίες.
Στη δική μας έρευνα, δεν σχεδιάζεται μόνο μία εγκατάσταση στο χώρο του μιτάτου, αλλά η εμπειρία του επισκέπτη μέσα σε αυτό.
Η έμφαση δίνεται στο πως χωρικά επιφάνειες και διάδρομοι θα βιωθούν από τους επισκέπτες και τι αισθήσεις θα παραχθούν από αυτή τη σύνθεση.
Επίσης, σε δεύτερο στάδιο, το έργο θα παρουσιαστεί στην Αθήνα μέσω vitrual reality (με χρήση Οculus Quest Mask). Δημιουργείται μία εικονική – νοητή μετάβαση του θεατή από το τοπίο μνήμης στο τοπίο εμπειρίας. Ο επισκέπτης θα βρεθεί στο εδώ και στο εκεί ταυτόχρονα.
Ο χώρος επιτρέπει πολύ μεγάλο αριθμό διαφορετικών κινήσεων και δραστηριοτήτων των θεατών, επιτρέποντας τη σωματικότητά τους να μετέχει διαδραστικά. Η εμπειρία του υποκειμένου ζωντανεύει το μνημείο, μέσω του βιώματός του στον χώρο. Δηλαδή στον χρόνο του. Ο χρόνος του υποκειμένου ο οποίος έρχεται σε ρήξη με το χρόνο του μιτάτου εσωτερικά. Στόχος, είναι το μνημείο να αντικατοπτρίζει το παρόν το οποίο έχει μέλλον. Επομένως, ανασχεδιάζουμε και ανακατασκευάζουμε το χρόνο του. Ο χρόνος που μέχρι πρότινος έρεε συνεχόμενα, σταματά και ξαναρχίζει με διαφορετικό ρυθμό.
Σήμερα, ο χώρος είναι εξαρτημένος από το χρόνο και ο αρχιτέκτονας, ο εικαστικός, ο ποιητής, μπορεί να ελέγξει μόνο τον χρόνο. Ο χώρος είναι απόρροια του σχεδιασμού του χρόνου. Σε τελική ανάλυση, το αντικείμενο της τέχνης έχει μετατοπιστεί από τον χώρο στον χρόνο.
Τα μιτάτα
“Μιτάτο” σημαίνει στα Λατινικά, το στρατιωτικό κατάλυμα (“Metatum”). Στους βυζαντινούς χρόνους η λέξη μιτάτο είχε την έννοια της υποχρέωσης των πολιτών να παρέχουν κατάλυμα και τροφή στους ταξιδιώτες. Οι αρχαιολόγοι αναφέρονται σε αυτά με τον όρο “θολωτές κατασκευές” ή “θολωτά μιτάτα”, συνδέοντάς τα με μινωικούς τάφους.
Σημειολογικά, η έλλειψη κύριων και πλάγιων όψεων στο σχήμα του μιτάτου εκφράζει το αντίθετο της ιεράρχησης. Στη σπειροειδή μορφή του, η ανάπτυξη του μιτάτου μας αποδεικνύει, σύμφωνα με τον Vladimir Nabokov, πως ο κύκλος εκτυλισσόμενος, αναπτυσσόμενος, δεν είναι πλέον φαύλος· έχει ελευθερωθεί.
Η ισότητα στη χρήση του χώρου και η κυκλική μορφή της κάτοψης, συμβολίζουν τον κοινοβιακό τρόπο ζωής, ο οποίος στην περιοχή του Ψηλορείτη έχει βαθιές ρίζες.
Η παλαιότερη χρονολογία (ακιδογράφημα), που υπάρχει χαραγμένη σε υπέρθυρο μιτάτου στη Νίδα, είναι αυτή του 1841 και βρίσκεται στη θέση Αστριώτικο στους πρόποδες του Ψηλορείτη.
Ανθρωπολογικά, ενδιαφέρον αποτελεί στη συγκεκριμένη έρευνα, η μελέτη των κοινωνικών ομάδων που ζουν στη περιφέρεια και δίνουν ζωή σε χώρους όπως τα μιτάτα.
• Χώρος οικονομικής δραστηριότητας.
• Λειτουργία για αιώνες ενός αρχετυπικού συνεταιρισμού – “τορτακλίκι”.
• Χώρος διαμονής των βοσκών για επτά μήνες το χρόνο.
• Χώρος κοινωνικών συνευρέσεων
• Χώρος μύησης των νέων γύρω από τα μυστικά της ζωής και της κτηνοτροφικής – γαλακτοκομικής τέχνης (υπάρχουν οι αναφορές σε κείμενα της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας – Ευριπίδης «Κρήτες», Απολλόδωρος, κλπ.).
• Χώρος παρατήρησης και μελέτης των άστρων από τα μινωϊκά χρόνια […]
Σχετικά: Σπύρος Μαρινάτος – Γιάννης Σακελλαράκης. Η παρουσία σήμερα του σημαντικού Αστεροσκοπείου στο Σκοίνακα.
Το ηχοτοπίο
Στο σημείο αυτό γίνεται σύνδεση του αστεροσκοπείου με την δημιουργία του ηχοτοπίου που θα επενδύει εσωτερικά τον κενό χώρο του μιτάτου: “Voyager-2 PWS Volume 2001 Version 2 and Juno Waves Mission”
Το συγκεκριμένο ηχητικό έργο αποτελεί ένα από τα πολλά αποτελέσματα ηχοποίησης που μπορούμε να εφαρμόσουμε μέσα από τη χρήση συγκεκριμένων παραμέτρων των πλανητών του ηλιακού μας συστήματος και όχι μόνο.
Ο ήχος είναι δυνητικά ένας αποτελεσματικός τρόπος ανάλυσης επιστημονικών δεδομένων ώστε να ερμηνεύονται ταυτόχρονα ηχητικά στρώματα και να εντοπίζονται οι διακυμάνσεις των δεδομένων αυτών.
Τα δεδομένα ηχοποίησης που χρησιμοποιήθηκαν για το συγκεκριμένο έργο έρχονται από το αρχείο της NASA Voyager I & II καθώς και από την πιο πρόσφατη αποστολή της με το εξερευνητικό διαστημικό αεροσκάφος Juno. Και οι δύο αποστολές, αλλά ειδικότερα αυτή του Juno, συγκεντρώθηκαν στην εξερεύνηση του πλανήτη Δία – ο μεγαλύτερος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος, ο οποίος ως πατέρας των θεών κατά τη μυθολογία, γεννήθηκε και ανατράφηκε στην συγκεκριμένη περιοχή της Κρήτης.
Το μαγνητικό πεδίο του πλανήτη είναι τέσσερις χιλιάδες (4000) φορές πιο ισχυρό από αυτό της γης. Αυτό αναγκάζει το μαγνητικό πεδίο να ταλαντεύεται, το οποίο έχει βαθιά επίδραση στα παγιδευμένα ηλεκτρικά φορτισμένα σωματίδια.
Εν συνεχεία, το πλάσμα φορτισμένων σωματιδίων επιταχύνεται πέρα από τη μαγνητόσφαιρα του Δία σε ταχύτητες δεκάδων χιλιάδων χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο. Αυτές οι μαγνητικές δονήσεις σωματιδίων παράγουν μερικούς από τους ήχους που ακούμε σε αυτήν την ηχοποίηση δεδομένων.
Τα όργανα Juno Waves ανιχνεύουν ηλεκτρικά και μαγνητικά συστατικά των κυμάτων πλάσματος και των ραδιοκυμάτων που κυμαίνονται ανάμεσα σε συχνότητες που είναι ακουστές στο ανθρώπινο αυτί. Αν και αυτά διαφέρουν από τα κύματα πίεσης που συνήθως θεωρούμε ως ήχο, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διέγερση ηχείων και την παραγωγή ήχων που εντάσσονται στο ακουστικό μας φάσμα.
Οι πραγματικές παρατηρούμενες συχνότητες αυτών των εκπομπών πλησιάζουν τα 150 kHz, που είναι πολύ πάνω από το εύρος της ανθρώπινης ακοής.
Για να φέρουμε αυτά τα σήματα στο ανθρώπινο ακουστικό φάσμα, η ταχύτητα αναπαραγωγής έχει επιβραδυνθεί κατά έναν παράγοντα περίπου 60 έως και 72 φορές πιο αργά. Οι στιγμιαίοι ή συνεχόμενοι, σχεδόν καθαροί τόνοι ακολουθούν μια κλίμακα που σχετίζεται με την πυκνότητα ηλεκτρονίων και πιθανώς σχετίζονται με αλληλεπίδραση μεταξύ του διαστημικού σκάφους Juno και τα φορτισμένα σωματίδια στην ιονόσφαιρα του Δία.
Η ανθρωπογεωγραφία
Επίσης, σκοπός μας είναι η καταγραφή μαρτυριών για τη δημιουργία ντοκιμαντέρ. Η ερευνητική αυτή διαδικασία θα πραγματοποιηθεί με βάση τους εξής άξονες:
ΑΞΟΝΑΣ 1. Η ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ
• Το Τοπίο
• Η Ιστορία (από την αρχαιότητα ως σήμερα)
ΑΞΟΝΑΣ 2. ΤΟ ΜΙΤΑΤΟ
• Το Μιτάτο ως ιστορική μνήμη – Μινωικοί τάφοι.
• Το Μιτάτο ως λαϊκή αρχιτεκτονική παρέμβαση μέσα στο φυσικό τοπίο.
• Το Μιτάτο ως καλλιτεχνικό κέντρο. «Ανακατασκευή του χρόνου ενός μνημείου».
• Το Μιτάτο ως Λαβύρινθος.
Ο Λαβύρινθος
Ως ο κατεξοχήν “Μη – Τόπος”, εμφανίζεται, όταν η γλώσσα γίνεται αντικείμενο περιπλάνησης και αποτελεί πεδίο σύγκρουσης, του ανθρωπισμού με το τερατώδες.
Σύμφωνα με τον ιστορικό τέχνης Ευθύμη Λαζόγκα, ο οποίος ερευνά σε βάθος τις έννοιες και τους συμβολισμούς του Λαβυρίνθου:
Ο Λαβύρινθος από την αρχαιότητα συμβόλιζε τον χωροχρόνο και την λειτουργία του σύμπαντος. Αναπαρίστατο στην Κρήτη με το εμβληματικό συντομογράφημα της σβάστικας και της σπείρας που περιδινούνται μέσα από το στροβίλισμα των γραμμών τους πότε στ’αριστερά και πότε προς τα δεξιά σαν τον ήλιο με την σελήνη. Καλείσαι να μπεις μέσα του ωσάν να πρόκειται να επιχειρήσεις μια μετάβαση στον ενδότερο εαυτό σου μιας κι ο λαβύρινθος είναι ο μικρός εαυτός σου, ο μικρόκοσμός σου που μιμήθηκε το μεγάλο σύμπαν για να γίνει πιο κατανοητό μέσα από τις δαιδαλώδεις διαδρομές του στο στερέωμα. Μπροστά στην είσοδο του, η επιλογή είναι μία, να τον διαβείς. Νομοτελειακή κι η μόνη πορεία που θα ακολουθήσεις, είτε αριστερά, είτε δεξιά το κέντρο αυτοσκοπός και μόνη κατάληξη, το δικό σου κέντρο, ο λόγος της ύπαρξης σου.
Επιμέλεια έκθεσης: Φαίη Τζανετουλάκου, Ιστορικός – κριτικός Τέχνης, Ειδική Γραμματέας του Προεδρείου του Ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης (AICA Hellas)
30 – 31 Ιουλίου & 1 Αυγούστου
Εγκαίνια 30 Ιουλίου, 19:30
Ανώγεια
Διάρκεια εικαστικής έκθεσης έως τις 15 Αυγούστου.
Ώρες λειτουργίας: 19:30-22:00
Η έκθεση σύγχρονης τέχνης “Time Warps – Λαβύρινθος Χώρα” είναι μία διοργάνωση της Περιφέρειας Κρήτης στα πλαίσια του φεστιβάλ “Η Τέχνη ταξιδεύει στα μνημεία της Κρήτης”.
Διαβάστε επίσης:
Τime Warps – Λαβύρινθος Χώρα: Έκθεση σύγχρονης τέχνης στα Ανώγεια
