Ο όρος προέρχεται από τις λατινικές λέξεις solus = μόνος + ipse = ο ίδιος.
Σολιψισμός (αγγλ. Solipsism). Ιδεαλιστική θεωρία, σύμφωνα με την οποία δεν υπάρχει τίποτε άλλο στον κόσμο εκτός από το υποκειμενικό «εγώ», τον άνθρωπο και τη συνείδησή του. Όλα τα άλλα μέσα στο σύμπαν δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα, αλλά μόνο στη συνείδηση του υποκειμένου. Η ύπαρξή τους είναι αποκλειστικά προϊόν της συνείδησης και τίποτε παραπάνω. Η φύση είναι το συναίσθημα τού εγώ ή η παράστασή του.
«Μόνον εγώ»: κατανοώ τον κόσμο αποκλειστικά με βάση τις δικές μου ανάγκες και με τους δικούς μου κανόνες. Εάν προσεγγίσει κανείς αυτό το ζήτημα πέρα από τους όρους της ψυχολογίας του υποκειμένου, θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι η αναγωγή σε μία αυτοαναφορική πραγματικότητα χαρακτηρίζει το περιβάλλον ενός πολύ μεγάλου μέρους της σύγχρονης τέχνης. Το περιβάλλον αυτό καθορίζεται σήμερα από τη σχέση που συγκροτεί η τέχνη με τους θεσμικούς μηχανισμούς του ιδιωτικού, κυρίως, τομέα. Γιατί και οι δημόσιοι θεσμοί ‒ακόμη και με εθνικό χαρακτήρα‒ παραχωρούν συνεχώς περιοχές που κατά παράδοση βρίσκονταν στην επικράτειά τους, στο ιδιωτικό κεφάλαιο. Η χορηγική υποστήριξη ‒το λιγότερο‒ της Εθνικής Βιβλιοθήκης, της Εθνικής Πινακοθήκης, του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, καθιστά προφανή αυτή τη μετατόπιση. Μια «γκρίζα» περιοχή ενός δημόσιου χώρου που εξαφανίζεται σταδιακά ιδιωτικοποιούμενος, παραμένει ίσως υπαρκτός ‒ αλλά για πόσο ακόμη; Σε αυτή πάντως την περιοχή, σε μία τέτοια, ακόμη δημόσια, νησίδα, παρουσιάζεται η παρούσα έκθεση. Σε κάθε περίπτωση, μοιάζει σήμερα αδιανόητο μία καλλιτεχνική εκδήλωση να πραγματοποιηθεί έξω από το ‒υποστηρικτικό, χορηγικό‒ πλαίσιο ενός κραταιού θεσμού. Σε σημείο μάλιστα που συχνά να αντιστρέφεται η φυσική πορεία της ίδια της καλλιτεχνικής διαδικασίας: αντί το έργο να προκύπτει με βάση τη συγκρότηση μιας συλλογιστικής και κατόπιν να αναζητείται ο τρόπος υλοποίησής του, αναζητείται πρώτα το πλαίσιο υλοποίησης (ένα χορηγικό θεσμικό πλαίσιο) και κατόπιν οι καλλιτεχνικές ιδέες προσαρμόζονται στο θεσμικό περιβάλλον που θα τις υποστηρίξει. Έτσι μέσα σε αυτή την διαδικασία, αντί να κοινωνικοποιηθεί η αισθητική (και η τέχνη γενικότερα) έχουμε την αισθητικοποίηση της κοινωνικής ζωής.
Στόχος των έργων που παρουσιάζονται στην Solus ipse είναι να θίξουν το «μόνο εγώ» του θεσμού, αυτή την ειδική δηλαδή συνθήκη εντός της οποίας παρουσιάζεται ένα μεγάλο μέρος της σύγχρονης τέχνης.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Την ίδια στιγμή η συνθήκη αυτή θέτει ένα ακόμη ζήτημα: ποια είναι τα αίτια της εμπλοκής των ιδιωτικών θεσμών με την τέχνη αλλά και ποια τα αποτελέσματα αυτής της παρεμβατικής πολιτικής; Η απλουστευτική απάντηση που συνήθως συνοψίζεται στην υπογράμμιση της κοινωνικής ωριμότητας των θεσμών με βάση την έννοια της εταιρικής ευθύνης δεν αρκεί. Η εταιρική ευθύνη αναπτύσσεται πλέον ως εργαλείο και αναγκαίος ιδεολογικός μηχανισμός κοινωνικής νομιμοποίησης και αναπαραγωγής της συναίνεσης, σε μια ιστορική συγκυρία όπου το κράτος εμφανίζεται να υποχωρεί από τις περιοχές που παραδοσιακά του «ανήκαν» και τώρα καταλαμβάνονται από την «ιδιώτευση». Νέοι τρόποι διαχείρισης των εταιρικών κεφαλαίων, της διαφημιστικής προβολής, των οικονομικών και φορολογικών απαλλαγών, της πολιτικής επιρροής ‒ ζητήματα που σπάνια τίθενται‒ είναι απαραίτητο να συνυπολογιστούν σε οποιαδήποτε παρόμοια συζήτηση. Η νέα ισχύς που αποκτούν οι θεσμοί για την υλοποίηση των στόχων τους με όχημα την τέχνη και τα λιγότερο ή περισσότερο μόνιμα αποτελέσματα των χορηγικών τους παρεμβάσεων ακόμη και στον ίδιο τον αστικό ιστό («εξευγενισμός») θα πρέπει να συνυπολογιστούν σε μία κουβέντα που μοιάζει αθώα και καλών προθέσεων αλλά μάλλον δεν είναι. Τα έργα της Solus ipse επιχειρούν να θίξουν πολλές από τις όψεις αυτών των ζητημάτων που εκλαμβάνονται εδώ ως σύμφυτα με την συγκρότηση της ίδιας της σύγχρονης τέχνης.
Δημήτρης Χαλάτσης
Συμμετέχουν: Γιώργος Αγγελάκης, Έλενα Ακύλα, Λιλιάνα Αρεταίου, Κωνσταντίνα Θεοδώρου, Στέφανος Καμάρης, Άννα Τσουλούφη-Λάγιου, Γιώργος Λαγουδιανάκης, Δημήτρης Λουπέτης, Κατερίνα Νασιώκα, Ντόρα Οικονόμου, Γιώργος Παπαδάτος, Φανή Σοφολόγη, Μυρτώ Σταμπούλου, Μάγδα Ταμμάμ, Στέφανος Χανδέλης, Δημήτρης Χαλάτσης
Οργάνωση-επιμέλεια Έκθεσης: Δημήτρης Χαλάτσης
Παράλληλο πρόγραμμα
Παρασκευή 12 Νοεμβρίου 2021, 19.30
Συζήτηση 1
Θέμα: «Μόνον εγώ. Τέχνη και θεσμοί στην εποχή της (γενικευμένης) χορηγίας»
Θα μιλήσουν:
Γυιόκα Λία, καθηγήτρια Ιστορίας & Θεωρίας της Τέχνης και του Πολιτισμού στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Α.Π.Θ.
Δασκαλοθανάσης Νίκος, Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης, Α. Σ. Κ. Τ.
Τομπάζος Σταύρος, Καθηγητής Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Παρασκευή 19 Νοεμβρίου 2021, 19.30
Συζήτηση 2
Θέμα: “Η νέα ισχύς των Ιδρυμάτων: Καταλαμβάνοντας τον αστικό/δημόσιο χώρο”
Θα μιλήσουν:
Θεοδώρου Κωσταντίνα, Αρχιτέκτονας υποψήφια διδάκτορας, ΕΜΠ
Λουπέτης Δημήτρης, Αρχιτέκτονας, υποψήφιος διδάκτορας, ΕΜΠ
Σταυρίδης Σταύρος, Αρχιτέκτονας, καθηγητής Σχολή Αρχιτεκτόνων, ΕΜΠ
Νασιώκα Κατερίνα, Κοινωνιολόγος
Σάββατο 13 Νοεμβρίου
Performance
στις 18.00
Στέφανος Χανδέλης & Γιώργος Ευθυμίου – Ιωακείμ Μιναρετζόπουλος
Πέμπτη 11/11, Πέμπτη 18/11, Σάββατο 20/11
Performance – δράση
στις 19.30
Άννα Τσουλούφη-Λάγιου
* Σημαντική σημείωση: Θα τηρηθούν όλα τα υγειονομικά μέτρα.
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Γιώργος Λαγουδιαννάκης
