Λάζαρος Γεωργακόπουλος: Ο Αγαμέμνων στην Ιφιγένεια εν Αυλίδι είναι ένας ρόλος που με ενδιέφερε πολύ

Την Ιφιγένεια εν Αυλίδι του Ευριπίδη, παρουσιάζει η 5η Εποχή Τέχνης σε συνεργασία με την Ars Aeterna.

«Η θυσία είναι μια υπόθεση καθημερινή. Συμβαίνει αθόρυβα κάθε στιγμή. Σε κάθε εποχή. Η Ιφιγένεια αποχωρίζεται πρώτα την αθωότητα συνειδητοποιώντας την σκληρότητα του κόσμου αυτού, κι ύστερα τη ζωή της».

Τους ρόλους ερμηνεύει, ένα σύνολο εξαιρετικών ηθοποιών.

Στο ρόλο της Ιφιγένειας η Μαρία Πετεβή, μια από τις σημαντικότερες εκπροσώπους της νεότερης γενιάς ηθοποιών. Αγαμέμνων ο Λάζαρος Γεωργακόπουλος, Κλυταιμνήστρα η Ιωάννα Παππά, Μενέλαος ο Άκης Σακελλαρίου, Αχιλλέας ο Γιώργος Χρυσοστόμου. Στους ενοποιημένους, για τις ανάγκες της σκηνοθεσίας, ρόλους του Πρεσβύτη και των Αγγελιοφόρων, ο Παντέλης Δεντάκης.

Η Ιφιγένεια εν Αυλίδι είναι ένα βαθιά πολιτικό έργο.

Η Ιφιγένεια θυσιάζεται για έναν μάταιο και καταστροφικό επεκτατικό πόλεμο. Όμως η μεγαλύτερη θυσία είναι η βίαιη ωρίμανση της ηρωίδας, που αδυνατεί να κατανοήσει τους λόγους που οδήγησαν τον πατέρα της να την προσφέρει στο μαχαίρι του μάντη.

Έπειτα από είκοσι χρόνια Πελοποννησιακού Πολέμου, ο Ευριπίδης μοιάζει να αναρωτιέται: “είναι δυνατή μια αλλαγή παραδείγματος”;

Δυόμιση χιλιάδες χρόνια αργότερα, και ενώ βιώνουμε τα πρώτα συμπτώματα ενός δυστοπικού μέλλοντος, που εμείς απεργαστήκαμε, αναρωτιόμαστε ακόμη: “είναι άραγε δυνατή μια αλλαγή παραδείγματος”;

Σε ολόκληρο το έργο το παρελθόν στοιχειώνει το παρόν, προμηνύοντας τα τρομερά μελλούμενα. Παρόν, παρελθόν και μέλλον συγχωνεύονται μέσα στο έργο, σε μια και μόνη ματωμένη πραγματικότητα.

-Yποδύεστε τον Αγαμέμνονα στην «Ιφιγένεια εν Αυλίδι», υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Θέμη Μουμουλίδη. Πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία και ποια είναι η μέχρι τώρα εμπειρία σας από την περιοδεία της παράστασης;

Η συνεργασία προέκυψε όπως γίνεται συνήθως. Ένα τηλεφώνημα, η εκδήλωση ενδιαφέροντος, η τελική απόφαση. Ο Αγαμέμνων στην Ιφιγένεια εν Αυλίδι είναι ένας ρόλος που με ενδιέφερε πολύ γιατί είναι πολύ διαφορετικός από τον Αγαμέμνονα στην Ορέστεια που είναι περισσότερο γνωστός. Είναι η αρχή του ήρωα που καθορίζει το τέλος του. Στην Ιφιγένεια έχουμε την δυνατότητα να πάμε ακόμα πιο πίσω στην ζωή του και να δούμε πτυχές του προσώπου που δεν τις ξέραμε. Ένας ιδιαίτερα σύνθετος ρόλος που εύκολα σε παρασύρει να “παλέψεις” μαζί του. Και ενώ συνήθως αποφεύγω να δουλεύω τα καλοκαίρια για να μπορέσω να ξεκουραστώ από τον χειμώνα, – μόλις τελείωνα τα γυρίσματα για τον Σασμό και θα άρχιζα μία καινούργια σειρά-, η θετική απόφασή μου ήταν άμεση. Η περιοδεία μέσα στο καλοκαίρι είναι ιδιαίτερα επίπονη και απαιτητική υπόθεση αλλά και πολύ ευχάριστη, γιατί έρχεσαι σε επαφή με έναν κόσμο που δεν έχει την δυνατότητα να δει εύκολα θέατρο και ηθοποιούς, που ουσιαστικά οι προσλαμβάνουσές του είναι μόνο μέσα από την τηλεόραση. Έχεις την ευκαιρία να δείξεις στο κοινό έναν “άλλον κόσμο”, να το μετατοπίσεις, να του ανοίξεις ορίζοντες, να το οδηγήσεις στην “μέθεξη” του Θεάτρου και αυτό είναι πολύ σημαντικό και μια τεράστια ευθύνη. Γι’ αυτό και προσπαθούμε να δώσουμε κάθε φορά την καλύτερη εκδοχή της παράστασης.

-Τι το ξεχωριστό φέρνει η σκηνοθετική ματιά του Θέμη Μουμουλίδη σε αυτήν τη νέα προσέγγιση του αρχαίου έργου;

Η παράσταση κινείται σε δύο χρόνους, οι ήρωες βρίσκονται στο μέλλον, ενώ ο χορός στο παρόν, μέχρι που κάποια στιγμή θα εγκλωβιστούν στον χρόνο των ηρώων. Οι πόλεμοι και οι θυσίες των νέων δεν ανήκουν στο παρελθόν ή στο παρόν αλλά είναι κάτι που θα μας απασχολεί πάντα, χωρίς να έχουμε την δυνατότητα να αποδράσουμε. Η παράσταση δεν έχει στόχο το να φέρει κάτι καινούργιο -ούτως η άλλως όλα έχουν γίνει και ειπωθεί στο θέατρο-, αλλά να αποκαλύψει τα μεγάλα ερωτήματα του έργου με “αλήθεια”, και αυτό θα είναι πάντα η πιο σύγχρονη υποκριτική και σκηνοθετική προσέγγιση, γιατί η αλήθεια προηγείται από τους εκάστοτε “νέους τρόπους έκφρασης”. Ο στόχος του Θεάτρου είναι να έρθει σε επαφή με όσο γίνεται περισσότερο κόσμο και όχι να τους δημιουργήσει την αίσθηση ότι “δεν καταλαβαίνουν”.

-Ποια στοιχεία συνθέτουν τον χαρακτήρα που ενσαρκώνετε και ποιες θα λέγατε πως είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις αυτού του ρόλου;

Ο Αγαμέμνων είναι ένας ήρωας που κινείται στα άκρα, είναι την ίδια στιγμή θύτης και θύμα. Θέλει να είναι ο Αρχιστράτηγος των Ελλήνων αλλά δεν δέχεται την σκληρότητα της εξουσίας, θέλει να φτάσει και να κατακτήσει την Τροία αλλά χωρίς τις υποχρεώσεις που φέρνουν οι “τίτλοι και τα αξιώματα”, να τα βάζει με τους θεούς αλλά να αντιδρά στις συνέπειες αυτής της διαμάχης, να μπορεί να είναι Βασιλιάς και πατέρας ταυτόχρονα. Είναι την ίδια στιγμή φιλόδοξος όσο και δειλός, σιχαίνεται τις οικογενειακές έχθρες αλλά θα προχωρήσει στην ρήξη με τους ανθρώπους που αγαπά, ρίχνει το φταίξιμο στους θεούς για το αδιέξοδο που βιώνει ανακαλύπτοντας ότι οι ολέθριες αποφάσεις και τα λάθη του ανθρώπου μπορούν να καθορίσουν κάθε λεπτό του μέλλοντός του. Θα χρειαστεί να διαλέξει ανάμεσα στην θυσία της Ιφιγένειας και τον θάνατο όλης του της οικογένειας, ή αν θέλουμε να είμαστε πιο “πολιτικοί”, να διαλέξει ανάμεσα στην θανάτωση της κόρης του και του ίδιου του του εαυτού, και αυτό τον κάνει ταυτόχρονα τραγικό και ανθρώπινο. Αυτές οι διαδρομές του ήρωα από την λογική στο συναίσθημα, από το σκοτάδι στο φως και ξανά στο σκοτάδι κάνουν τον Αγαμέμνονα τεράστια υποκριτική πρόκληση.

-Στην τραγωδία του Ευριπίδη, ο Αγαμέμνων αποφασίζει να θυσιάσει την Ιφιγένεια για να εξυπηρετήσει το «κοινό καλό», μια έννοια αρκετά αμφιλεγόμενη. Πώς σχολιάζετε αυτό το κεντρικό στοιχείο της πλοκής του έργου;

Σε κάθε πόλεμο που κάνουν οι άνθρωποι, χρειάζονται έναν ισχυρό λόγο για να κρύψουν τις πραγματικές αιτίες, τα κρυφά “θέλω” που οδηγούν στην βία. Ένα “ζωτικό ψεύδος” για να ντύσουν τις εχθροπραξίες με ένα “ωραίο και ηθικό κοστούμι”, είτε λέγεται τρομοκρατία, είτε λέγεται άνοδος του φασισμού, είτε οτιδήποτε άλλο μπορεί να εφεύρει ο ανθρώπινος νους για να καλύψει την ανάγκη για επέκταση και κέρδος. Σε αυτήν την κατάσταση οι λέξεις χάνουν την σημασία τους, η δύναμη και η επιτυχία αξίζουν περισσότερο από την ηθική, την πατρίδα, την δικαιοσύνη και την αλήθεια. Η τιμή που κερδίζεται από τα θύματα χάνεται από τους θύτες, η διαφθορά της πολιτικής και θρησκευτικής ηγεσίας μάς αποκαλύπτουν την τραγικότητα του σύγχρονου κόσμου. Ο Κάλχας, ο Οδυσσέας, ο Μενέλαος και ο όχλος πιστεύουν ότι ο πόλεμος και η θυσία γίνονται για το κοινό “καλό” και αυτό είναι που κάνει το έργο τόσο επίκαιρο.

-Η θυσία είναι κεντρικός άξονας της συγκεκριμένης τραγωδίας. Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι θυσίες που καλούμαστε να κάνουμε σήμερα ως κοινωνικό σύνολο και ως ξεχωριστά άτομα;

Η θυσία είναι βασικός άξονας της Ιφιγένειας εν Αυλίδι. Η θυσία ενός νέου κοριτσιού στο έργο μας ή οι θυσίες των νέων παιδιών στον σύγχρονο κόσμο. Οι νέοι είναι αυτοί που θυσιάζονται πρώτοι σε έναν πόλεμο, είναι ο εύκολος στόχος στις σύγχρονες κοινωνίες μας. Ποιος είναι όμως αυτός ο πόλεμος που αξίζει ένα τέτοιο τίμημα; Είναι θεμιτό να σφαγιαστεί ένα κορίτσι για να σωθούν χίλιοι άντρες, όπως λέει η Ιφιγένεια δημιουργώντας και η ίδια το “ζωτικό της ψεύδος”; Ποιοι είναι οι πραγματικοί ήρωες και ποιοι κατέχουν το προνόμιο της αρετής; Αμείλικτα ερωτήματα που καλούμαστε να απαντήσουμε. Αν το ανθρώπινο ζητούμενο είναι να ενταχθούμε μέσα σε ένα κοινωνικό σύνολο, ίσως τότε να πρέπει να θυσιάσουμε την νεότητα και την αθωότητά μας για να μπορέσουμε να υπάρξουμε σε έναν τόσο άδικο και διεφθαρμένο κόσμο, και αυτό το συμπέρασμα είναι οδυνηρό.

-Εντέλει, τι θα μπορούσαμε να αποκομίσουμε από το έργο σχετικά με τη φύση του ανθρώπου και τις σύγχρονες κοινωνίες;

Μία παράσταση μαζί με τους ηθοποιούς έχουν στόχο να αναδείξουν τα μεγάλα ερωτήματα ενός έργου και όχι να απαντήσουν σε αυτά. Παρουσιάζοντας τα θέματα όσο πιο σφαιρικά μπορούμε, καλούμε το κοινό να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα, να δώσει τις δικές του απαντήσεις. Μία παράσταση, μία ερμηνεία δεν είναι κάτι συγκεκριμένο αλλά εξαρτάται κάθε φορά από τον κάθε θεατή που παρακολουθεί, και μπορεί να είναι πολύ διαφορετική για τον καθένα. Αυτό που μπορούμε όμως να πούμε με σιγουριά βλέποντας το έργο του Ευριπίδη είναι ότι τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται, κάθε ήρωας αποκαλύπτει ή αποκρύπτει στοιχεία για τον εαυτό του και τις καταστάσεις που ανατρέπονται από τους άλλους δίνοντας μια άλλη εκδοχή το ίδιο αμφίσημη, με μόνες σταθερές έναν γελοίο πόλεμο, την θυσία ενός κοριτσιού, το ανθρώπινο αίνιγμα και την παντοδυναμία του “όχλου”.

Διαβάστε επίσης:

Ιφιγένεια εν Αυλίδι, σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη σε περιοδεία
Ιφιγένεια εν Αυλίδι, σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη στο θέατρο Δάσους
Ιφιγένεια εν Αυλίδι, σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου