Όσον αφορά στον τίτλο “As above so below”, κατά την έρευνα για τα Καβίρεια Μυστήρια, μου κέντρισε τρομερά το ενδιαφέρον το ότι προσπαθούσαν μέσω των μυστηρίων να εναρμονιστούν με τους νόμους του σύμπαντος και ότι στόχευαν στην Αναγέννηση του ανθρώπου ή στην γέννηση του νέου ανθρώπου σε αντίθεση με τα Ελευσίνια μυστήρια που προσπαθούσαν να ξεπεράσουν τον φόβο του θανάτου. Αυτή λοιπόν η γέννηση του νέου ανθρώπου, μπορεί να επιτευχθεί όταν ο άνθρωπος, η ανθρωπότητα, εναρμονιστεί με τους νόμους του Σύμπαντος. Τότε, λοιπόν, μου ήρθε στον νου η φράση του Ερμή τρισμέγιστου “As above so below”, όπως πάνω έτσι και κάτω, «as within so without» όπως μέσα έτσι κι έξω, «as the universe so the soul» όπως το σύμπαν έτσι και η ψυχή: Με την έννοια της ευταξίας, της ευνομίας, την έννοια της εναρμόνισης του ανθρώπου με τον σύμπαντα κόσμο που τον περιβάλει. Οπότε ο τίτλος αυτός στην παράσταση, θέλει να εμπνεύσει τόσο εμάς τους καλλιτέχνες αλλά και το κοινό σε σχέση με τις αξίες μας και πώς τοποθετούμε τον άνθρωπο σήμερα, μέσα σε όλο το σύμπαν που μας περιβάλλει.
H πνευματική κληρονομιά των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής συνδέεται με τις τελετουργικές μνήμες της αρχαιότητας και τη μυστηριακή λατρεία των Καβείρων
H πνευματική κληρονομιά των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής έχει τις ρίζες και τις τελετουργικές της μνήμες στην Ιωνία, την πατρίδα της Ελληνικής διανόησης, πατρίδα του Ομήρου και του Ηρόδοτου. Συνδέεται με τη μυστηριακή λατρεία των Καβείρων σε πολλά επίπεδα, ένα από αυτά που το κρατάω, είναι ότι στα Καβίρεια Μυστήρια, είχαν δικαίωμα να περάσουν τις φάσεις της μύησης και οι γυναίκες και τα παιδιά αλλά και οι άνθρωποι από άλλους λαούς. Έτσι λοιπόν και στην Μικρά Ασία οι Έλληνες ζούσαν σε αρμονία με πάρα πολλά άλλα φύλα, οπότε αυτή η αρμονική συνύπαρξη των λαών που επικρατούσε στην Μικρά Ασία με πρωτοστάτες -όσον αφορά το πνεύμα και τον πολιτισμό τους- τους Έλληνες, υπήρχε και στα Καβίρεια μυστήρια. Οι Έλληνες της Μικράς Ασίας, η Αρχαία Μικρά Ασία που ήταν η Φρυγία, η Ιωνία, που μιλάμε για ένα τεράστιο αρχαίο πολιτισμό, και μετέπειτα στους Έλληνες Μικρασιάτες, έμεινε η ενθύμηση των χορών, των τραγουδιών, των εορτών αλλά πολύ περισσότερο για μένα, έμεινε αυτό το Ιερό Πυρ. Το Ιερό Πνευματικό Πυρ. Δηλαδή οι αξίες. Έκαναν πράξη το καλό καγαθό οι Έλληνες της Μικράς Ασίας, ήταν δημιουργοί.
Είναι αδύνατον η ανθρωπότητα μετά από αυτά που έχει ζήσει, ακόμα να πολεμάει
Για μένα το να πράττεις το καλό, το να εργάζεσαι πάνω στις αξίες του καλού καγαθού, δημιουργεί ένα άτομο, αλλά και μια κοινωνία αξιών. Η Μικρασιατική καταστροφή συνέβη ακριβώς γιατί δεν υπήρχαν αυτές οι αξίες, παρά υπήρχε αυτή η δίψα για εξουσία, για χρήματα, για καταστροφή. Θεωρώ, δηλαδή, το ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει πόλεμος στον πλανήτη γη, είναι κάτι πάρα πολύ παλιό. Είναι αδύνατον η ανθρωπότητα μετά από αυτά που έχει ζήσει, ακόμα να πολεμάει.
Το «Ιερό Πυρ»
Όταν διάβασα την πρόσκληση του Υπουργείου Πολιτισμού για το αφιέρωμα στα 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή, αμέσως μου ήρθε στον νου το στοιχείο της φωτιάς. Γιατί έρχομαι και από τον πατέρα μου και από την μητέρα μου, από γενιές Μικρασιατών. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες μου μού αφηγούνταν ιστορίες αυτής της καταστροφής μέσα από την φωτιά. Μου ήρθε λοιπόν η ιδέα για το στοιχείο της Φωτιάς. Κι επειδή είμαι συνδεδεμένη με αυτό που ονομάζουμε «Ιερό Πυρ», το πυρ του Ηφαίστου, το πυρ της δημιουργίας, το πυρ της γνώσης, το πυρ της παιδείας, της δίψας για δημιουργία, σκέφτηκα ότι η φωτιά, που είναι αυτή που καταστρέφει αλλά και αυτή που δημιουργεί, είναι αυτό το νήμα που μπορεί να συνδέσει την Μικρασιατική καταστροφή με την κατάχρηση της εξουσίας. Κατάχρηση του ιερού πυρός, από τον άνθρωπο ώστε να καταστρέψει και την αντίθεσή του, που είναι και το μήνυμα αυτής της παράστασης, ότι χρησιμοποιώ την γνώση ώστε να φτιάξω έναν καλύτερο κόσμο.
Ο Αρχαιολογικός χώρος Καβείριο Λήμνου
Ως παιδί, μεγάλωσα στην Αλεξανδρούπολη, στην Θράκη, και στη Σαμοθράκη… και επισκέφτηκα την Λήμνο πολλές φορές με τους γονείς μου. Και στον Αρχαιολογικό χώρο του Καβείριου έχω πάει ως παιδί και ήταν μόνο χαλάσματα και πέτρες. Τώρα λοιπόν, όταν ανακάλυψα ότι έχει ανακαινιστεί ο χώρος και λάμπει πραγματικά, διότι έχει γίνει μια καταπληκτική δουλειά από τους Αρχαιολόγους, δεν είχα δεύτερη σκέψη ώστε να προτείνω το Καβείριο, που είναι ένας αρχαιολογικός χώρος που ελάχιστα τον γνωρίζουμε οι Έλληνες, ο οποίος περιβάλλεται από ένα τοπίο μοναδικού κάλους, απαράμιλλης ομορφιάς.
Πώς συνδέεται το θέμα της παράστασης με το σήμερα
Είναι η αφύπνιση της ψυχής, είναι η αφύπνιση της συνειδητότητας, ότι για να δημιουργήσουμε έναν καλύτερο κόσμο πρέπει πρώτα να αρχίσουμε από την αναδημιουργία του εαυτού μας. Την αναγέννηση του ανθρώπου μέσα μας. Να αναγεννηθούμε εμείς οι ίδιοι. Αυτό ακριβώς, την γέννηση του νέου ανθρώπου πραγματεύονταν τα Καβείρια μυστήρια.
Για να αφυπνιστούμε πρέπει να θυμηθούμε
Πραγματικά πιστεύω ότι για να φτιάξουμε μια καλύτερη ανθρωπότητα, τόσο για μας αλλά όσο για τις επόμενες γενιές, πρέπει ο καθένας από εμάς να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτεται. Έτσι αλλάζουμε δόνηση και για να το κάνουμε αυτό, πρέπει να θυμηθούμε. Για να αφυπνιστούμε πρέπει να θυμηθούμε, έτσι ώστε να μπορέσουμε να συνδεθούμε με την ψυχή.
Το κοινό στην διάρκεια της παράστασης με έναν απλό τρόπο, συμμετέχει μαζί με τους καλλιτέχνες
Το δικό μου προσωπικό βίωμα είναι η έννοια ότι η κάθε μέρα είναι μια ιερή μέρα. Κάθε στιγμή είναι μια ιερή στιγμή. Δεύτερον, η έννοια της συλλογικότητας. Μιας τελετουργίας, ιεροπραξίας, που γίνεται συλλογικά και όχι ατομικά. Αυτό το βίωμα το έχω ως παιδί, θεωρώ ότι οι Μικρασιάτες, κρατώντας τους χορούς, τη μουσική και την παιδεία τους, διατήρησαν έθιμα πάρα πολύ αρχετυπικά, προγονικά, αρχαία. Αυτό το βίωσα σαν παιδί και θα ήθελα πάρα πολύ να το ξαναφέρω σαν ενθύμηση. Ακριβώς επειδή το κοινό στην διάρκεια της παράστασης με έναν απλό τρόπο, συμμετέχει μαζί με τους καλλιτέχνες.
Anamnesis
Θα ήθελα να διευκρινίσω, ίσως για κάποιους θεατές που θα το διαβάσουν [το άρθρο], ότι μέσα από την δημιουργία των παραστάσεων με την μεθοδολογία της ανάμνησης, δεν στοχεύω καθόλου σε καμία αναπαράσταση, παρά μόνο, πραγματικά σκάβω, ερευνώ και προσπαθώ να γίνω το καλύτερο μέσον για να μπορέσουν με έναν πολύ σύγχρονο τρόπο, να περάσουν βιώματα και μηνύματα που ήδη τα ξέρουμε, ήδη είναι μέσα μας. Απλά να έρθουν στην επιφάνεια. Επίσης, ένα δικό μου προσωπικό βίωμα είναι της συνεχούς αλλαγής, από μικρό παιδί δεν αντιστέκομαι στις αλλαγές που έρχονται στην ζωή μου και στην ανθρωπότητα αλλά προσπαθώ να προσαρμοστώ και να δώσω τον καλύτερο εαυτό μου. Αυτό το γεγονός ότι όλα είναι συνεχώς μεταβαλλόμενα, όλα είναι αέναα κινούμενα, που είναι και ένας από τους συμπαντικούς νόμους, είναι ένα από τα βιώματα που θα ήθελα να νιώσουν και οι θεατές. Και είναι δικό μου προσωπικό βίωμα.
Η ενθύμηση
Ο κάθε θεατής θα έχει κάποια δικά του προσωπικά βιώματα κι έναν προσωπικό τρόπο θέασης, υποκειμενικό. Όμως θα ήθελα σε όλους τους θεατές να περάσει το μήνυμα της ενότητας, το να χάσω το «εγώ», να χάσω την προσωπικότητά μου, και για ένα χρονικό διάστημα να γίνω μέρος ενός συνόλου. Επίσης το μήνυμα της ενθύμησης. Έχουμε έναν τεράστιο πλούτο, μια τεράστια εθνική πολιτιστική κληρονομιά -και άυλη αλλά και υλική- αλλά δεν συνδεόμαστε μαζί της. Αυτό λοιπόν το μήνυμα, ώστε ο θεατής όταν φύγει από την παράσταση να ψάξει και να βρει Ορφικούς ύμνους, Καβείρια μυστήρια, λόγο, μουσική κίνηση, να το εντάξει στην καθημερινότητά του, να ζητήσει και να βρει κείμενα που φανερώνουν την αλήθεια, για μένα θα είναι ένα πολύ μεγάλο κέρδος.
Παράλληλα αυτή η ενθύμηση για την οποία μιλάω… Νιώθω πως η Ελλάδα σαν κράτος είναι υποδουλωμένη. Οικονομικά. Και νιώθω ότι η Ελλάδα θα είναι πραγματικά ένα ελεύθερο έθνος όταν θα είμαστε συνειδητοί πνευματικά, σε σχέση με όλον αυτόν τον τεράστιο πλούτο της γνώσης που έχουμε πάρει σαν παρακαταθήκη και μπορούμε να τον φέρουμε στο σήμερα, στο τώρα. Στην κάθε μας ημέρα.
Θα ήθελα το κοινό να έρθει χωρίς καμία προσδοκία
Θα ήθελα το κοινό της παράστασης να νιώσει, να μπει μέσα σε αυτήν την παλμική δόνηση από την οποία διέπεται η παράσταση και όσον αφορά την κίνηση, τη μουσική, τον λόγο, την ενέργεια του χώρου, να αφεθεί και τελικά το κοινό έρθει χωρίς καμία προσδοκία. Εάν καταφέρει η παράσταση, αφού ξεκινήσει και μετά, να ελευθερώσει τους θεατές από τις προσδοκίες του μυαλού τους, νιώθω ότι αυτό θα είναι ένα πολύ μεγάλο δώρο για όλους μας, και για τους θεατές και για εμάς.
«Εγώ, ο άνθρωπος, μαζί με άλλους ομοϊδεάτες ανθρώπους, συνδεδεμένοι με την ψυχή μας, μπορούμε να αλλάξουμε την πραγματικότητα που ζούμε και δεν μας αρέσει»
Οι θεατές θα ήθελα να φεύγουν από την παράσταση με το συναίσθημα της ενότητας, το συναίσθημα της σύνδεσης μεταξύ υμών και με όλα όσα μας περιβάλλουν, το συναίσθημα της αλήθειας, το συναίσθημα ότι υπάρχει ένα «αρχαίο μέλλον» το μέλλον μας δηλαδή να συνδεθεί με την ιστορία μας και να μπορέσουμε να εναρμονιστούμε με τους συμπαντικούς νόμους, το συναίσθημα που γεννά το ερώτημα: «Ποιος είμαι; Ποιος θέλω να είμαι σαν άνθρωπος; Τι είδους ζωή θέλω να ζήσω; Τι είδους έργα θέλω να πράξω;» και το συναίσθημα της χαράς. Της ελπίδας και της αισιοδοξίας. Το συναίσθημα ότι «Εγώ, ο άνθρωπος, μαζί με άλλους ομοϊδεάτες ανθρώπους, συνδεδεμένοι με την ψυχή μας, μπορούμε να αλλάξουμε την πραγματικότητα που ζούμε και δεν μας αρέσει».
Διαβάστε επίσης:
As Above So Below, της Αποστολίας Παπαδαμάκη στον Αρχαιολογικό χώρο «Καβείριο» Λήμνου
