Ο Ιλλουμινισμός (Illuminisme) είναι το πνευματικό κίνημα του δεύτερου μισού του 18ου αιώνα, το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του δυτικού εσωτερισμού και αποσκοπεί στη φώτιση διά της Θείας Σοφίας. Κύριος εκπρόσωπός του υπήρξε ο Λουί-Κλωντ ντε Σαιν-Μαρτέν, ο οποίος προέβαλε την πνευματοκρατική του φιλοσοφία ως αντίρροπο της ορθολογιστικής αντίληψης της εποχής.
Ο Ιλλουμινισμός συνδέθηκε με πλείστα εσωτερικά ρεύματα τα οποία άνθησαν κατά την Αναγέννηση, όπως η Καββάλα, η Χριστιανική Θεοσοφία και ο Ερμητισμός και διοχετεύτηκε στη δεξαμενή μυητικών οργανώσεων, με κυριότερες αυτές που εμπεριείχαν τελετουργικά ιπποτικής έμπνευσης. Ως κίνημα, σε όλες του τις εκφράσεις, αντιτάχθηκε στον υλισμό των Εγκυκλοπαιδιστών, τέκνα του δε όπως ο Μαρτινισμός, ο Μαρτινεσισμός και ο Ελευθεροτεκτονισμός, συνέβαλαν στην ανάπτυξη του Διαφωτισμού, αλλά και του πρώιμου Ρομαντισμού.
