Μόδης Γούναρης: Η ηρεμία που υπόσχονται οι προκατασκευασμένες κοινωνικές συνταγές συνήθως αποδεικνύεται επίπλαστη

Από τις εκδόσεις Πανοπτικόν κυκλοφορεί το βιβλίο του Μόδη Γούναρη «Ατελείς καταστάσεις».

Ο Μάρκος, ο κεντρικός ήρωας των «Ατελών καταστάσεων», είναι ένας δικηγόρος κοντά στα σαράντα, ο οποίος καλείται να έρθει αντιμέτωπος με μια σειρά προσωπικών και επαγγελματικών κρίσεων και εσωτερικών συγκρούσεων. Στο σπονδυλωτό αυτό μυθιστόρημα φωτίζονται οι πλευρές της προσωπικότητας του πρωταγωνιστή μέσα από τις σχέσεις του με τα σημαντικά πρόσωπα της ζωής του, αλλά και μέσα από την απώτερη ιστορία της οικογένειάς του, η οποία διαπλέκεται άρρηκτα με την Ιστορία του τόπου.

***

– Στο βιβλίο σας «Ατελείς καταστάσεις» μαθαίνουμε πτυχές του πρωταγωνιστή κατά βάση μέσα από την αλληλεπίδρασή του με πρόσωπα του άμεσου περιβάλλοντός του. Γιατί κάνατε αυτή την επιλογή;

Το μυθιστόρημα προσπαθεί να ψηλαφήσει την υφή του εαυτού, του εγώ. Στον πρωταγωνιστή –όπως και σε όλους μας– ο εαυτός είναι μια συρραφή δεδομένων και διαδικασιών γενετικών, κοινωνικών, οικονομικών που αρχίζει να δομείται με τη γέννησή του. Αυτό το σύστημα πορεύεται και αλληλεπιδρά με πρόσωπα και με μια σωρεία συγκυριών και τυχαίων γεγονότων, συνιστώντας ένα διαρκές γίγνεσθαι, μια συνεχή διαδικασία. Σ’ αυτά τα πλαίσια και με δεδομένη την πλοκή του μυθιστορήματος που είναι σπονδυλωτό, εκτίμησα ότι και μέσα απ’ την αλληλεπίδρασή του με τα πρόσωπα που τον περιβάλλουν, τον γνωρίζουμε και ίσως τον κατανοούμε καλύτερα.

– Το βιβλίο σας δεν αρκείται στο παρόν του Μάρκου, αντιθέτως κάνει αναδρομή και στο οικογενειακό του παρελθόν, φτάνοντας μάλιστα στα χρόνια του Εμφυλίου. Πόσο ισχυρό είναι το αποτύπωμα μιας γενεαλογίας, ακόμα και αν δεν είναι γνωστή στο πρόσωπο το οποίο την φέρει;

Είναι πολύ ισχυρό. Και δεν μιλώ μόνο για το γονιδιακό υλικό που μεταφέρεται και μπορεί να εκδηλωθεί σε μετέπειτα γενιές. Μιλώ κυρίως για το ψυχολογικό γίγνεσθαι και βέβαια το αποσυνδέω πλήρως από οτιδήποτε μεταφυσικό. Ας πούμε η μάνα του πρωταγωνιστή διαμορφώθηκε μεγαλώνοντας ορφανή από πατέρα και από μια μόνιμα πενθούσα μητέρα που είχε χάσει τους δικούς της γονείς στην κατοχή. Στην άμεση διαντίδραση λοιπόν του πρωταγωνιστή με τη μάνα του μεταφέρεται και αποτυπώνεται σ’ αυτόν κάτι απ’ τους προγόνους του.

– Ο βασικός σας χαρακτήρας, παρότι δηλώνει αντιεξουσιαστής, βρίσκεται να εργάζεται μέσα σε μια υπηρεσία του σκληρού κρατικού πυρήνα. Πώς μπορεί ένα άτομο να διατηρήσει την ψυχική του ισορροπία όταν βιώνει μια τέτοια αντίφαση;

Κατ’ αρχάς είναι πολύ δύσκολο να διατηρηθεί η ψυχική ισορροπία στα πλαίσια μιας τέτοιας αντίφασης όπως συμβαίνει και με τον πρωταγωνιστή του μυθιστορήματος που αρχίζει να καταρρέει. Όμως τα πράγματα γίνονται πολύ πιο σύνθετα όταν ανιχνεύσουμε στο κάθε πρόσωπο τα πώς και τα γιατί του και δεν θεωρήσουμε δεδομένο ότι η ιδιότητα π.χ. του αντιεξουσιαστή είναι κάτι αυτονόητο και κοινό για όποιον την έχει. Ας πούμε: πόσο ουσιαστικά είναι κάποιος αντιεξουσιαστής; Τι σημαίνει για τον καθένα αυτή η έννοια και μέσα από ποιες προσωπικές καταστάσεις και συγκυρίες την υιοθέτησε; Επίσης σε ποια ψυχική και σωματική κατάσταση βρίσκεται όταν καλείται να κάνει μια επιλογή;

– Η ερωτική συνάντηση που περιγράφεται στο βιβλίο σας δεν έχει τα στοιχεία της έξαψης ή της εμμονής, ωστόσο αυτό ερμηνεύεται από τους άμεσα εμπλεκόμενους ως μάλλον θετικό παρά αρνητικό. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Η συγκεκριμένη ερωτική συνάντηση συντελείται σε μια συγκυρία όπου τα δύο πρόσωπα –που είναι κοντά στα σαράντα τους– έχουν διανύσει ήδη μια διαδρομή στην οποία είχαν αρκετές ερωτικές σχέσεις. Ο πρωταγωνιστής πέρασε απ’ τη φάση της ελευθεριότητας και της πολυγαμίας, απ’ τη φάση της εμμονικής αναζήτησης του «μεγάλου έρωτα» που όμως δεν τον έβρισκε ποτέ… , από τη φάση ενός αποτυχημένου γάμου, και τελικά βρέθηκε να προβληματίζεται μήπως το καλύτερο γι’ αυτόν ήταν η σκληρή μοναχικότητα. Και κάποια στιγμή με αφορμή ένα τυχαίο συμβάν συναντά την πρωταγωνίστρια που κι αυτή μέσα απ’ δική της ταλαιπωρημένη διαδρομή δεν έχει καμία διάθεση να εμπλακεί σε μια νέα ερωτική σχέση. Αυτό το τυχαίο συμβάν λοιπόν πυροδοτεί και στους δύο μια καινούργια πρόκληση: να δοκιμάσουν ξανά με άλλους όρους μια ουσιαστική συνάντηση.

– Στο τέλος του βιβλίου βλέπουμε τον ήρωα να έχει ολοκληρώσει έναν κύκλο αναστοχασμού και να έχει βγάλει κάποια συμπεράσματα για τον εαυτό του, τις σχέσεις του, την εργασία του. Ποια είναι τα εφόδια, ή και οι εξωτερικές αφορμές, που απαιτούνται ώστε ένα άτομο να ολοκληρώσει μια τέτοια διαδικασία;

Πιστεύω ότι μια τέτοια διαδικασία δεν ολοκληρώνεται ποτέ. Ο άνθρωπος αν δεν αρκεστεί στις «βεβαιότητες» των προκατασκευασμένων κοινωνικών συνταγών που του υπόσχονται μια μόνιμη ηρεμία και που συνήθως αποδεικνύεται επίπλαστη, θα ζει ανιχνεύοντας διαρκώς τα ζητούμενα και τα ανεκπλήρωτά του. Είναι επιτυχία να κλείνει ένα κύκλο αναστοχασμού και να βγάζει τα συμπεράσματά του για να μπει με λίγη περισσότερη αυτογνωσία στον επόμενο. Δεν είναι τυχαίο ότι το βιβλίο μου αρχίζει μ΄ ένα απόφθεγμα του Μπέκετ: «Προσπάθησες. Απέτυχες. Δεν πειράζει. Να προσπαθήσεις ξανά. Να αποτύχεις ξανά. Να αποτύχεις καλύτερα.»