Η αγένεια του αυτόχειρα: Κάρλος Βιτάλε

Το βιβλίο του Κάρλος Βιτάλε με τίτλο Η αγένεια του αυτόχειρα κυκλοφόρησε, εμπλουτισμένο με 24 νέα κείμενα και συγκεντρώνει όλα τα αφηγήματα του μέχρι σήμερα.

Μίνι Πρόλογος

του Χοσέ Μαρία Μερίνο

Μικροδιήγημα, σύντομη αφήγηση, υπερσύντομο, υπερβραχύ, μικρό κείμενο, κβαντικό κείμενο… οι ονομασίες του είδους είναι τόσες, που θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι, στην αγκαλιά της κειμενικής συντομίας βρίσκουν καταφύγιο πολλά και διαφορετικά μεταξύ τους λογοτεχνικά δημιουργήματα.

Κατά πάσα πιθανότητα υπάρχουν τόσες ονομασίες όσοι και συγγραφείς, γιατί αναμφίβολα, στο πλαίσιο της μικρής φόρμας, υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη κειμένων, λες και το εύχρηστο του μεγέθους ευνοεί τη δημιουργική ελευθερία, την απουσία συμβάσεων, τη δυσκολία ύπαρξης κανόνα.

Το ζήτημα δεν είναι τωρινό, γιατί παρόλο που σήμερα προσεγγίζουμε αυτά τα πολύ σύντομα κείμενα με μια ματιά που θέλει να είναι καινοτόμα, η ιστορία του ανάγεται τουλάχιστον στην εποχή της γέννησης της γραφής: οι πολύ σύντομες ιστορίες, οι παροιμίες, οι αφορισμοί, οι σύντομοι μύθοι, συναντώνται στις απαρχές κάθε λογοτεχνίας, και δεν αναφερόμαστε μόνο στην ισπανόφωνη.

Σε αυτές τις πολύ σύντομες αφηγήσεις του Κάρλος Βιτάλε αφθονούν τα κείμενα που αποτελούνται από μία γραμμή, αλλά επίσης συναντάμε ένα διήγημα δύο σελίδων, απόδειξη της φυσικότητας με την οποία, στον κόσμο των μικροσκοπικών αφηγημάτων, συνυπάρχουν δίχως τριγμούς κείμενα διαφορετικής έκτασης.

Και, όπως είναι φυσικό για ένα είδος που απαιτεί υποψιασμένους και έμπειρους αναγνώστες, δεν λείπουν οι πολυάριθμες μεταλογοτεχνικές αναφορές, άλλοτε σαφείς –Μπόρχες, Κάφκα– κι άλλοτε υπαινικτικές, σε ένα παιχνίδι επανάληψης κάποιων ονομάτων – Κορτάσαρ.

Πιστεύω ότι στο σύνολο του βιβλίου εναλλάσσονται τα αφηγηματικά κείμενα με τα στοχαστικά, τα μικρά διηγήματα με τα αφοριστικά ευφυολογήματα, λες και το βιβλίο μεγαλώνει σταδιακά, όσο περνάει ο χρόνος, καθώς ο συγγραφέας παρατηρεί τον κόσμο που τον περιβάλλει.

Αυτή η παρατήρηση διακρίνεται από την ειρωνεία, ένα είδος χιούμορ που δεν μπορώ να το χαρακτηρίσω παρά μόνο ως στιγμιαίο. Η ειρωνεία αυτή συνήθως αποτελεί την κινητήρια δύναμη του είδους και αναδεικνύει τον απρόσμενο χαρακτήρα των πραγμάτων: άλλωστε, ο υψηλότερος προορισμός της λογοτεχνίας είναι, κατά πάσα πιθανότητα, να ρίξει φως στο παράλογο.

Σε αυτά τα κείμενα του Κάρλος Βιτάλε, ο αγενής αυτόχειρας, ο ναυαγός που επιπλέει πάνω σε μία πόρτα, οι κολυμβητές που προπονούνται για έναν διάπλου χωρίς προορισμό, η φιλία που βασίζεται στην αμοιβαία άγνοια, το ενθουσιώδες θέαμα του δρόμου που δεν ενδιαφέρει κανέναν, ο σμικρυντής κεφαλών καθ\’ υπόδειξη, ο άνθρωπος που δεν έχει την επιθυμία να δει ό,τι δεν μπορεί να τραβήξει με την κάμερά του, το τηλέφωνο που χτυπάει μόνο όταν δεν είμαστε σπίτι, ο ονειροπόλος για τον οποίο όνειρο και ζωή μπλέκονται, ο σοφός με τις αποσπασματικές γνώσεις, η διαρκής επιτήρηση ενός χώρου που θεωρούμε δικό μας και που αποδεικνύεται ξένος… αντικατοπτρίζουν ή συμβολίζουν αυτή τη δίχως νόημα πραγματικότητα, την οποία, πολύ απλά, η στερεότυπη επανάληψη κάποιων συνηθειών στο χώρο της εργασίας και του εμπορίου επιμένουν να μας παρουσιάζουν ως λογική και τακτοποιημένη.

Υπό αυτήν την έννοια, ίσως «Ο ακινητοποιημένος χρόνος» αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κείμενα αυτής της συλλογής: εκείνο το δημόσιο ρολόι, σταματημένο σε μια ώρα, που για τον παρατηρητή «άλλοτε είναι πολύ νωρίς, άλλοτε πάλι πολύ αργά».

Βιογραφικό

Ο Κάρλος Βιτάλε γεννήθηκε το 1953 στο Μπουένος Άιρες (Αργεντινή). Σπούδασε ισπανική και ιταλική φιλολογία. Ζει στη Βαρκελώνη από το 1981.

Τα ποιητικά του άπαντα φέρουν τον τίτλο Unidad de lugar (εκδόσεις Candaya, 2004) αποτελούνται από τις συλλογές: Códigos (1981), Noción de realidad (1987), Confabulaciones (1992) και Autoretratos (2001).

Έχει μεταφράσει στα ισπανικά πολλούς ιταλούς και καταλανούς ποιητές, μεταξύ των οποίων τους Ζουάν Μπρόσα, Ντίνο Καμπάνα (Βραβείο Μετάφρασης «Último Novecento», 1986), Τζουζέπε Ουνγκαρέτι, Σέρτζιο Κορατσίνι (Βραβείο Μετάφρασης του Ιταλικού Υπουργείου Εξωτερικών, 2003), Ουμπέρτο Σάμπα (Βραβείο Μετάφρασης «Val di Comino» 2004), Σάντρο Πένα, Εουτζένιο Μοντάλε (Βραβείο Μετάφρασης Ángel  Crespo, 2006) κ.λπ.

Η πρώτη έκδοση του Η αγένεια του αυτόχειρα (1997) έλαβε το Βραβείο Διηγήματος Villa de Chiva. Η παρούσα έκδοση του οίκου Candaya, στην οποία προστίθενται 24 νέα κείμενα, συγκεντρώνει όλα τα αφηγήματα του Κάρλος Βιτάλε μέχρι σήμερα.