Λώξη: Ένα ντοκιμαντέρ για την πρώτη επαγγελματία ηθοποιό με σύνδρομο Down στην Ελλάδα

Η ταινία «Λώξη» των Δημήτρη Ζάχου και Θανάση Καφετζή που έκανε πρεμιέρα στο 26ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης κερδίζοντας την αγάπη του κοινού καθώς και το Βραβείο Προσβασιμότητας Alpha Bank, είναι ένα ντοκιμαντέρ για την πρώτη επαγγελματία ηθοποιό με σύνδρομο Down στην Ελλάδα. Είναι η ιστορία της Λωξάνδρας Λούκας, μιας νεαρής γυναίκας και ηθοποιού, η οποία αξιώνει στην πράξη ισότιμη πρόσβαση στη ζωή και την τέχνη της.

Τι σημαίνει όμως αυτό; Τη στιγμή που η κουβέντα για την συμπερίληψη και την αναπηρία ως κατεξοχήν πολιτικό ζήτημα κερδίζει ολοένα χώρο στον δημόσιο διάλογο, η «Λώξη» αποτυπώνει τη σημαντική στιγμή στην οποία η θεωρία περνάει στην πράξη, ο αποκλεισμός αίρεται, η Λωξάνδρα γίνεται το πρώτο ανάπηρο άτομο που ανεβαίνει ως ηθοποιός στη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου της Ελλάδας. Μια ιστορία ειπωμένη χωρίς ταμπού και κλισέ, που δεν εξιδανικεύει (την κανονικότητα), ούτε εξωτικοποιεί (την αναπηρία), παρά μόνο δίνει τον χώρο και τον χρόνο στην πρωταγωνίστριά της να υπάρξει όπου και όπως επιθυμεί, όπως θα έπρεπε πάντα να συμβαίνει σε μια αληθινά συμπεριληπτική κοινωνία.

Σύνοψη

Η Λωξάνδρα, μια νέα γυναίκα με σύνδρομο Down, γίνεται το πρώτο ανάπηρο άτομο που υπογράφει συμβόλαιο ηθοποιού με το Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας. Αφήνει την πόλη και τη γνώριμη καθημερινότητά της και ταξιδεύει στην Αθήνα για να γίνει μέλος του επαγγελματικού θιάσου του Εθνικού. Για τους επόμενους 6 μήνες η Λώξη κάνει πρόβες και φίλους, ερωτεύεται, διασκεδάζει, απογοητεύεται και συνεχίζει ξανά και ξανά να διεκδικεί προσβασιμότητα στην πράξη, ανατρέποντας ένα στερεότυπο τη φορά.

Σημείωμα σκηνοθετών

Μπήκαμε στην περιπέτεια της ταινίας όταν η οικογένεια της Λωξάνδρας θέλησε να καταγραφεί αυτή η τεράστιας σημασίας προσωπική και οικογενειακή στιγμή, με την Λωξάνδρα στα 29 της να ανεβαίνει στην κεντρική σκηνή του Τσίλερ και να συμμετέχει στις πρόβες για την παράσταση του Εθνικού Θεάτρου. Μια στιγμή σημαντική και για το ελληνικό θέατρο λόγω της συμβολικής της αξίας, που διαδόθηκε γρήγορα και η συμπερίληψη χαιρετίστηκε από τα μέσα ως κάτι που αλλάζει τα μέχρι τώρα δεδομένα στην ελληνική κοινωνία. Έτσι με την αίσθηση του κατεπείγοντος, πήραμε την κάμερά μας και ξεκινήσαμε μια σχεδόν DIY καταγραφή για ένα ντοκιμαντέρ παρατήρησης, στην παράδοση του σινεμά βεριτέ, με ένα άτομο με σύνδρομο Down στο επίκεντρό του. Πώς σκέφτεται; Τι αισθάνεται; Τι ονειρεύεται η Λωξάνδρα και πώς επηρεάζει τους ανθρώπους που έρχονται σε επαφή μαζί της; Όσο οι πρόβες προχωρούσαν άρχισαν να δημιουργούνται και άλλα ερωτήματα μέσα μας, τα περισσότερα από τα οποία βρήκαμε ξανά μπροστά μας στη διαδικασία του μοντάζ. Με ποιες συνθήκες και ποιο προσωπικό κόστος συμμετέχουν τα ανάπηρα άτομα σε μια εργασιακή κατάσταση που δεν είναι συνήθως προετοιμασμένη για να τα περιλαμβάνει; Ποιες θα μπορούσαν να είναι οι προϋποθέσεις για να συμβεί η συμπερίληψη; Γιατί τώρα αυτή η ταινία; Μήπως η περίπτωση της Λωξάνδρας είναι η εξαίρεση στον κανόνα του αποκλεισμού των ανάπηρων ατόμων από την τέχνη και την εργασία; Τελικά αρκεί η καλή πρόθεση της συμπερίληψης; Θα έλεγε κανείς ότι όσο αυξάνεται η ορατότητα, τόσο δυναμώνει και η υπόσχεση ότι κάτι αλλάζει προς μια κατεύθυνση που τους/τις/τα συμπεριλαμβάνει όλους, όλες, όλα. Ίσως χρειάζεται πολλά ακόμα να γίνουν μετά την απόφαση για συμπερίληψη για να υποδεχτούμε ισότιμα ως δημιουργούς τα ανάπηρα άτομα στους χώρους των τεχνών και από την πλευρά μας ως δημιουργοί της ταινίας καταθέτουμε αυτά τα ερωτήματα πιστεύοντας ότι οι θεατές της ταινίας θα πάρουν μια γεύση από την αγωνία όλων να μην πάει αυτός ο αγώνας χαμένος.

Ταυτότητα ταινίας
Λώξη

• Σκηνοθεσία / Σενάριο: Δημήτρης Ζάχος, Θανάσης Καφετζής
• Φωτογραφία: Δημήτρης Ζάχος, Θανάσης Καφετζής
• Μοντάζ: Χρόνης Θεοχάρης
• Μουσική: Kolida Babo
• Ηχητικός Σχεδιασμός: Χρήστος Γούσιος
• Μίξη ήχου: Κώστας Βαρυμποπιώτης, Χρήστος Γούσιος
• Χρωματική διόρθωση: Φίλη Ολσέφσκι, στούντιο Τριπόδι
• Παραγωγή: Δημήτρης Ζάχος, Θανάσης Καφετζής
• Συμπαραγωγή: ΕΡΤ
• Με την υποστήριξη του ΕΚΚ
• Διάρκεια: 87 λεπτά
• Γλώσσα: Ελληνικά
• Εγχρωμο
• Χώρα παραγωγής: Ελλάδα
• Έτος παραγωγής: 2024

Βιογραφικά σκηνοθετών

Δημήτρης Ζάχος

Σπούδασε Κινηματογράφο στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με την πτυχιακή του ταινία “Πιγκουίνοι” να διακρίνεται στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ το 2020, η ταινία του με τίτλο “Βούτα” βραβεύτηκε στο 43ο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας. Έχει σχεδιάσει βιντεοπροβολές για θεατρικές παραστάσεις, έχει διδάξει σκηνοθεσία στο Τμήμα Κινηματογράφου του ΑΠΘ και υποκριτική σε δραματικές σχολές. Η “Λώξη” είναι το πρώτο μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ του.

Θανάσης Καφετζής

Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη και σπούδασε στο Τμήμα Κινηματογράφου του ΑΠΘ. Τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται ως κινηματογραφιστής στη Αθήνα. Η “Λώξη” είναι το δεύτερο μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ του.